پیش‌بینی‌کننده بحران ۲۰۰۸ اعلام کرد
بازار جهانی در انتظار ریزش
اقتصاددان ایرانی-آمریکایی که بحران سال ۲۰۰۸ را پیش از وقوع پیش‌بینی کرده بود، اعلام کرد اقتصاد ایالات متحده و در مقیاس بزرگ‌تر، اقتصاد جهان، با رکود قابل‌توجهی مواجه شده و این رکود در سراسر سال ۲۰۲۳ ادامه خواهد داشت. نوریل روبینی در مصاحبه خود با بلومبرگ بیان کرد به دلایلی مانند بدهی‌های دولتی و شرکت‌های مغروض این رکود تداوم خواهد داشت و در جریان این رکود، بازارهای جهانی با ریزش ۴۰درصدی مواجه خواهند شد. از نگاه این اقتصاددان، به دلیل تورم بالا، فدرال رزرو مجبور است نرخ بهره را افزایش دهد؛ این در حالی است که افزایش نرخ بهره موجب می‌شود این کشور قدم در مسیر رکود گذاشته و همچنین دسترسی به تورم ۲درصد غیرقابل‌دسترس باشد. پیش از این بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول در گزارش‌های تحلیلی اعلام کردند اقتصاد دنیا در آستانه یک رکود قابل‌توجه قرار دارد.
ریزش بازارهای سهام
نوریل روبینی اقتصاددانی است که بحران مالی سال ۲۰۰۸ را به درستی پیش‌بینی کرد. هوشیاری او در مورد ترکیدن حباب مسکن در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ موجب شده است لقب «دکتر دووم» را به او بدهند. او در حال حاضر یک رکود طولانی و بدمنظر را در ایالات متحده و سطح جهان پیش‌بینی می‌کند. او معتقد است این رکود می‌تواند در تمام طول سال ۲۰۲۳ تداوم پیدا کند و در همین حین شاخص۵۰۰ S&P یک اصلاح شدید را تجربه کند. همچنین او از کسانی که انتظار یک رکود سطحی را دارند، درخواست کرد با دقت نسبت به بدهی‌های بزرگ شرکت‌ها و دولت نگاه کنند. روبینی در حال حاضر رئیس و مدیر اجرایی Roubini Macro Associates است. این اقتصاددان در مصاحبه‌ای با بلومبرگ گفت: «حتی در یک رکود ساده، شاخصS&P۵۰۰ می‌تواند ۳۰درصد سقوط کند. اما او انتظار دارد این شاخص ۴۰درصد سقوط کند.»
شرکت‌های زامبی چه می‌کنند؟
این اقتصاددان در صحبت های خود نسبت به فعالیت و آینده شرکت های زامبی هشدار داد و گفت: «با افزایش نرخ‌های سیاستی و افزایش هزینه‌های پرداخت بدهی، بسیاری از موسسات و شرکت‌های زامبی، بانک‌ها و بانک‌های سایه در حال مرگ هستند.» زامبی اصطلاحی است که معمولا در کتاب‌ها و فیلم‌های تخیلی با آن مواجه می‌شویم. به صورت کلی این کلمه برای توصیف مفهوم مردگان زنده یا همان بدن‌های بدون روح ساخته شده است. نکته قابل‌توجه این است که از این اصطلاح برای توضیح برخی از شرکت‌ها نیز استفاده می‌شود و به آن‌ها شرکت‌های زامبی گفته می‌شود. اما شرکت زامبی چیست؟ شرکت‌های زامبی به شرکت‌هایی اطلاق می‌شود که برای ادامه فعالیت‌های خود به کمک‌های مالی نیاز دارند. آن‌ها پس از دریافت کمک‌های مالی در ادامه می‌توانند بدهی‌های خود را بپردازند اما قادر به بازپرداخت اصل بدهی‌های خود نیستند. در واقع درآمدهای آن‌ها صرفا پاسخ‌گوی هزینه‌های عملیاتی و هزینه‌های ثابت و اقساط وام دریافت‌شده است و نمی‌توانند اصل بدهی خود را بپردازند. این اصطلاح برای اولین‌بار برای توصیف شرکت‌هایی در ژاپن در دهه ۱۹۹۰ میلادی به کار رفت. در واقع در سال‌هایی که شرکت‌های زیادی برای ادامه کار خود به موسسات مالی و بانک‌ها وابسته بودند.
جدال سخت برای مهار تورم
این اقتصاددان در بخشی از صحبت‌هایش هشدار داده است سطح بالای بدهی جهانی بلای جان بازارها خواهد شد. همچنین دستیابی به نرخ تورم ۲درصدی آن هم بدون فرود سخت اقتصاد و بازارهای مالی، برای فدرال رزرو یک ماموریت غیرممکن خواهد بود. پیش‌بینی او از افزایش نرخ بهره این است که نرخ بهره در نشست حال حاضر فدرال رزرو ۷۵/ ۰ واحد درصد و در نوامبر و دسامبر ۵/ ۰ واحد درصد افزایش پیدا کند. همین مساله موجب می‌شود نرخ وجوه فدرال رزرو تا پایان سال جاری بین ۴ تا ۲۵/ ۴درصد باشد. او گفت تورم پایدار به‌ویژه در بخش دستمزدها و خدمات به این معنی است که فدرال رزرو احتمال چاره‌ای جز افزایش نرخ بهره نخواهد داشت. علاوه بر این، شوک‌های منفی عرضه که ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا، جنگ روسیه و اوکراین، سیاست کووید صفر چین و هزینه‌های بالاست رشد اقتصادی کمی را به همراه خواهد داشت. این مساله هدف اصلی فدرال رزرو یا به عبارتی کاهش تورم و گریز از رکود را در طولانی‌مدت دشوار می‌کند.
بدهی‌های دولتی، پاشنه آشیل دولت‌ها
این اقتصاددان معتقد است هنگامی که جهان در رکود قرار دارد، انتظار درمان با محرک‌های مالی را ندارد. دلیل اصلی این امر نیز آن است که دولت‌ها در حال حاضر بدهی‌های زیادی دارند و در نتیجه گلوله‌های مالی دولت‌ها تمام می‌شود. تورم بالا به این معنی است که اگر محرک‌های مالی را در این شرایط انجام دهید، تقاضای کل بیش از حد داغ می‌شود. بنابراین او پیش‌بینی می‌کند در آینده دور شاهد رکود تورمی مانند دهه ۱۹۷۰خواهیم بود. روبینی در این باره گفت: «این رکود کوتاه و کم‌عمق نخواهد بود، بلکه شدید، طولانی و زشت است.» او انتظار دارد رکود در ایالات متحده و جهان در تمام سال ۲۰۲۳ ادامه باید. البته این مساله به این بستگی دارد که شوک‌های عرضه و مشکلات مالی چقدر شدید خواهند بود. یکی دیگر از نکات قابل‌توجه این است که در صورت بروز بحران، کدام گروه‌ها ضربه‌پذیر خواهند بود. در طول بحران ۲۰۰۸ خانوارها و بانک‌ها بیشترین ضربه را متحمل شدند. اما روبینی معتقد است این بار شرکت‌ها و بانک‌های سرمایه‌ای مانند صندوق‌های تامینی، سهام خصوصی و صندوق‌های اعتباری در حال انفجار هستند.
آنچه موجب افزایش هزینه تولید می‌شود
نکته قابل‌توجه در مورد مشکلات اقتصادی این است که عوامل مختلفی در به وجود آمدن این شرایط موثر بوده است. روبینی در کتاب خود با عنوان تهدیدهای بزرگ، ۱۱ شوک عرضه منفی میان‌مدت را شناسایی کرده که این ۱۱ شوک با افزایش هزینه تولید رشد بالقوه را کاهش می‌دهد. جهان‌زدایی و حمایت‌گرایی، جابه‌جایی تولید از چین و آسیا و به اروپا و ایالات متحده، پیری جمعیت در اقتصادهای پیشرفته و بازارهای نوظهور، محدودیت‌های مهاجرت، جدایی بین ایالات متحده و چین، تغییرات آب‌و‌هوایی جهانی و همه‌گیری ویرووس از این موارد است. در واقع این مسائل دست به دست هم داده و موجب کاهش رشد اقتصادی می‌شود.
پیشنهاد روبینی برای بحران جدید
علاوه بر پیش‌بینی‌های مذکور، سخنان این اقتصاددان حاوی توصیه‌‌هایی نیز بوده است. او در این باره گفت: «پول نقد بیشتری داشته باشید. اگرچه پول نقد در اثر تورم فرسایش پیدا می‌کند، اما ارزش اسمی ثابتی دارد. این در حالی است که سهام و دارایی‌ها می‌توانند تا ۳۰ درصد کاهش پیدا کنند.» او در چنین شرایطی توصیه می‌کند از اوراق قرضه بلند‌مدت دور بمانید و از اوراق قرضه کوتاه‌مدت خزانه‌داری یا قرضه مبتنی بر تورم مانند TIPS را برای محافظت از دارایی خود خریداری کنید. نکته قابل‌توجهی که نشان می‌دهد اوراق مبتنی بر تورم، تا چه حد می‌تواند در زمان بحران موثر باشد.
