کمترین سطح چک‌های برگشتی در سال ۹۹ ثبت شد
علامت احیای اقتصاد از آمار چک
آمارهای رسمی از کاهش ۱۵ درصدی چک‌های برگشتی نسبت به شهریور ماه و نیز بهتر بودن وضعیت نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای نسبت به ماه قبل و همچنین مدت زمان مشابه در سال قبل حکایت می‌کند به نحوی که نسبت تعدادی چک‌های برگشتی به مبادله‌ای در مهرماه، کمترین سطح نسبت چک‌های برگشتی به کل چک‌های مبادله‌ای از بهمن ماه سال ۹۸ و قبل از شروع پاندمی کرونا است. طبق آمارهای رسمی نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای در مهر نسبت به شهریور نزدیک به ۸/ ۹ درصد کاهش در تعداد و نیز حدود ۲ درصد در ارزش کاهش داشته است.
رشد میانگین ارزشی چک‌های مبادله‌ای
آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که در کل کشور حدود ۹/ ۸ میلیون فقره چک به ارزشی بالغ بر ۲۱۷ هزار میلیارد تومان مبادله شد که نسبت به شهریورماه ۸/ ۵ درصد از تعداد کاهش و ۹/ ۶ درصد از نظر مبلغ افزایش داشته است. در شهریور ماه تعداد چک‌های مبادله‌ای در کشور به میزان ۴/ ۹ میلیون فقره چک به ارزش ۲۰۳ هزار میلیارد تومان مبادله شده است. بنابراین می‌توان عنوان کرد که در مهرماه سال‌جاری ارزش هر چک مبادله شده به میزان ۵/ ۲۴ میلیون تومان بوده است. همچنین براساس این آمارها در مهر سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال ۹۸ معادل ۲۱درصد در میزان چک‌های مبادله شده و ۱۵۷ درصد در ارزش این چک‌ها رشد داشته است. افزایش تعداد و ارزش چک‌های مبادله‌شده نسبت به مدت مشابه سال قبل و همچنین ماه گذشته سال‌جاری، می‌تواند نشانه‌ای از رونق فعالیت‌های اقتصادی باشد، زیرا در زمانی که فعالیت‌های اقتصادی روند بهبودی داشته باشد، انتظار می‌رود که تعداد و ارزش چک‌های مبادله‌ای نیز رشد داشته باشد. چک‌های مبادله‌ای به مجموع چک‌های وصولی و برگشتی بین بانکی اطلاق می‌شود. چک وصولی، چکی است که صحت آن مورد تایید بانک بوده و بانک نسبت به پرداخت آن اقدام کرده است. اما اگر به هر علتی چک برگشتی قابل‌وصول نباشد، در تقسیم‌بندی چک‌های برگشتی قرار می‌گیرد.
رشد میانگین ارزشی چک‌های برگشتی
از جمله شاخص‌هایی که منعکس‌کننده وضعیت فعالیت‌های اقتصادی است، تعداد و میزان چک‌های برگشتی و مقایسه با چک‌های مبادله‌ای است؛ به‌نحوی که اگر چک‌های برگشتی و همچنین نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای روند کاهشی داشته باشند، حاکی از بهبود در روند فعالیت‌ها اقتصادی است. این میزان چک‌ها به دلایل کسری یا فقدان موجودی برگشت داده شده‌اند. آمارهای گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که در مهر ماه سال‌جاری در کل کشور بالغ بر ۷۳۴ هزار فقره چک به ارزش حدود ۲۱ هزار میلیارد تومان برگشت داده شده که نسبت به ماه گذشته از نظر تعدادی ۱۵ درصد کاهش و از نظر مبلغی ۵/ ۴ درصد افزایش داشته است. طبق آمارهای بانک مرکزی در شهریورماه سال‌جاری تعداد چک‌های برگشتی ۸۶۴ هزار فقره و ارزش کل این چک‌ها به میزان ۵/ ۲۰ هزار میلیارد تومان ثبت شده است، بنابراین کاهش ماهانه چک‌های برگشتی نشان‌دهنده این موضوع است که افراد توانایی بیشتری برای پاس کردن چک‌های خود داشته‌اند. نکته دیگر این است که گرچه تعداد چک‌های برگشتی به نسبت ماه شهریور کاهشی بوده ولی در ارزش این چک‌ها روند ماهانه افزایشی بوده است که نشان می‌دهد میانگین ارزش این چک‌ها بیشتر بوده است. همچنین براساس این آمارها در مهر ماه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال ۹۸ معادل ۸/ ۱۸درصد در تعداد چک‌های برگشتی و ۱۰۸ درصد در ارزش این چک‌ها رشد داشته است.
کاهش سهم چک‌های برگشتی
آنالیز تعداد و ارزش چک‌های برگشتی، شاید نتواند تصویر مناسبی از روند بازار ارائه دهد؛ زیرا این احتمال وجود دارد که کاهش چک‌های برگشتی در مهرماه به‌دلیل این باشد که در کل، روند چک‌های مبادله شده کاهش یافته باشد، بنابراین باید تحلیل دقیق‌تری از نسبت چک‌های مبادله شده و برگشتی ارائه کرد. بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد از کل چک‌های مبادله‌شده در مهر ماه ۳/ ۸ درصد در تعداد و ٩/ ٩ درصد در مبلغ برگشت داده شده است، در حالیکه درصد تعداد چک‌های برگشت داده شده در شهریورماه ۲/ ۹ درصد و ۱/ ۱۰ درصد در مبلغ بوده است. این آمار نشان می‌دهد که نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای در مهر نسبت به شهریور نزدیک به ۸/ ۹ درصد کاهش در تعداد و نیز حدود ۲ درصد در ارزش کاهش داشته است. همچنین در مهر سال ۹۸ معادل ۴/ ۸ درصد در تعداد و نیز ۲/ ۱۲ درصد از کل چک‌های مبادله‌ای، برگشت خورده است. این آمار نشان می‌دهد که نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای نسبت به ماه قبل و همچنین مدت زمان مشابه در سال قبل وضعیت بهتری را نشان می‌دهد. نکته قابل‌ذکر این است که نسبت تعدادی چک‌های برگشتی به مبادله‌ای در مهرماه، کمترین سطح نسبت چک‌های برگشتی به کل چک‌های مبادله‌ای از بهمن ماه سال ۹۸ و قبل از شروع پاندمی‌کرونا است. به بیان دیگر، از میزان کل چک‌های مبادله شده، سطح کمتری از چک‌ها در مهرماه سال‌جاری برگشت خورده است. این مورد، نکته مثبتی در روند سطح مبادلات در نخستین ماه پاییز محسوب می‌شود.
روند نسبت مبلغ چک‌های وصولی و برگشتی به مبادله‌ای
آمارهای رسمی از روند نسبت مبلغ چک‌های وصولی به مبادله‌ای در کل کشور از مهر ۹۸ تا مهر ماه سال‌جاری نشان می‌دهد از مهرماه تا بهمن ماه این روند صعودی بوده به‌طوری‌که از ۸/ ۸۷ درصد در مهر به ۵/ ۹۰ درصد در بهمن سال ۹۸ رسید. بعد از بهمن روند این نسبت نزولی شد به‌طوری‌که در ماه‌های اسفند و فروردین افت قابل‌توجهی داشت به نحوی که در فروردین ۹۹ این نسبت به ۸۰ درصد رسید. بعد از فروردین این روند صعودی ادامه داشت و در دو ماه پایانی تابستان با کاهش مواجه شد. این نسبت در شهریور به ۹/ ۸۹ درصد رسید. در ماه نخست پاییز دوباره این نسبت افزایشی شده به‌طوری‌که نسبت مبلغ چک‌های وصولی به مبادله‌ای به رقم ۱/ ۹۰ درصد رسیده است. همچنین این آمارها برای روند نسبت مبلغ چک‌های برگشتی به مبادله‌ای در کل کشور از مهر سال ۹۸ تا مهر سال‌جاری نشان می‌دهد این روند از مهر۹۸ تا بهمن ۹۸ نزولی بوده به‌طوری‌که از ۲/ ۱۲ درصد در مهر به ۵/ ۹ درصد در بهمن رسید.
بعد از بهمن این روند صعودی شد و این روند صعودی تا فروردین ماه ۹۹ ادامه داشت به‌طوری‌که از ۵/ ۹ درصد در بهمن ماه به ۲۰درصد در فروردین ۹۹ رسید. از اردیبهشت ماه تا تیر ماه این روند نزولی بود به نحوی که این نسبت از ۳/ ۱۲ درصد به ۵/ ۹ درصد در تیر ماه رسید. بعد از تیر در دو ماه پایانی تابستان این روند صعودی بود به‌طوری‌که در مرداد این نسبت به ۸/ ۹ درصد و در شهریور ماه به ۱/ ۱۰درصد رسید. اما در نخستین ماه دوباره نسبت مبلغ چک‌های برگشتی به مبادله‌ای با ثبت رقم ۹/ ۹ درصد این روند صعودی شده است. هردو نسبت مبلغ چک‌های وصولی و برگشتی به مبادله‌ای در نخستین ماه پاییز نشان از بهبود فعالیت‌های اقتصادی دارد.
