آمارهای بانک‌مرکزی نشان می‌دهد
۲ علامت مثبت از چک
افزایش چکهای مبادله‌ای
آمارهای بانک‌مرکزی نشان می‌دهد در شهریور ماه سال‌جاری در کشور به میزان ۴/ ۹ میلیون فقره چک به ارزش ۲۰۳ هزار میلیارد تومان مبادله شده است. بنابراین می‌توان عنوان کرد که در مهر ماه سال‌جاری ارزش هر چک مبادله شده به میزان ۲۲ میلیون تومان بوده است. آمارهای این گزارش نشان می‌دهد که تعداد و ارزش چکهای مبادله‌ای شهریور ماه نسبت به مرداد ماه افزایش یافته است. طبق آمارهای رسمی در مرداد ماه امسال ۵/ ۸ میلیون فقره چک به ارزش ۱۹۳ هزار میلیارد تومان مبادله شده است. بنابراین در شهریور ماه سال‌جاری نسبت به ماه قبل ۵/ ۱۰ درصد در میزان چک‌ها و ۲/ ۵ درصد به ارزش چکهای مبادله شده افزوده شده است. همچنین براساس این آمارها در شهریور سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال ۹۸، ۳/ ۲۵ درصد در میزان چکهای مبادله شده و ۶/ ۱۴۴ درصد در ارزش این چک‌ها رشد داشته است. افزایش تعداد و ارزش چکهای مبادله شده نسبت به مدت مشابه سال قبل و همچنین ماه گذشته سال‌جاری، می‌تواند نشانه‌ای از رونق فعالیت‌های اقتصادی باشد، زیرا در زمانی که فعالیت‌های اقتصادی روند بهبودی داشته باشد، انتظار می‌رود که تعداد و ارزش چکهای مبادله‌ای نیز رشد داشته باشد. چکهای مبادله‌ای به مجموع چکهای وصولی و برگشتی بین بانکی اطلاق می‌شود. چک وصولی، چکی است که صحت آن مورد تایید بانک بوده و بانک نسبت به پرداخت آن اقدام کرده است. اما اگر به هر علتی چک برگشتی قابل وصول نباشد، در تقسیم‌بندی چکهای برگشتی قرار می‌گیرد.
چکهای برگشتی
یکی دیگر از شاخص‌هایی که منعکس‌کننده وضعیت فعالیت‌های اقتصادی است، تعداد و میزان چکهای برگشتی و مقایسه با چکهای مبادله‌ای است؛ به نحوی که اگر چکهای برگشتی و همچنین نسبت چکهای برگشتی به مبادله‌ای روند کاهشی داشته باشند، حاکی از بهبود در روند فعالیت‌ها اقتصادی است. آمارهای گزارش بانک‌مرکزی نشان می‌دهد که در شهریور ماه سال‌جاری تعداد چکهای برگشتی به ۸۶۴ هزار فقره رسیده است. همچنین ارزش کل چکهای برگشتی در شهریور ماه به میزان ۵/ ۲۰ هزار میلیارد تومان ثبت شده است. طبق آمارهای بانک‌مرکزی در مرداد ماه امسال ۷۹۴ هزار فقره چک برگشتی به ارزش ۱۹ هزار میلیارد تومان ثبت شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که چکهای برگشتی در شهریور ماه ۸/ ۸ درصد در میزان و ۹/ ۷ درصد در ارزش این چک‌ها نسبت به ماه مرداد افزایش داشته است. همچنین براساس این آمارها در شهریور سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال ۹۸، معادل ۶/ ۲۵ درصد در میزان چکهای برگشتی و ۳/ ۸۹ درصد در ارزش این چک‌ها رشد داشته است. این میزان چک‌ها به دلایل کسری یا فقدان موجودی برگشت داده شده است. بنابراین افزایش ماهانه چکهای برگشتی نشان‌دهنده این موضوع است که افراد توانایی کمتری برای پاس کردن چکهای خود داشته‌اند.
کاهش سهم چکهای برگشتی
آنالیز تعداد و ارزش چکهای برگشتی، شاید نتواند تصویر مناسبی از روند بازار ارائه دهد؛ زیرا امکان دارد افزایش چکهای برگشتی در شهریورماه به‌دلیل این باشد که در کل، روند چکهای مبادله شده افزایش یافته باشد. بنابراین باید تحلیل دقیق‌تری از نسبت چکهای مبادله شده و برگشتی ارائه کرد. بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد که در شهریور ماه سال‌جاری، نسبت چکهای برگشتی به کل چکهای مبادله‌ای به رقم ۲/ ۹ درصد و ارزش یک هزار میلیارد تومان رسیده است. این درصد، کمترین سطح نسبت چکهای برگشتی به کل چکهای مبادله‌ای در یک‌سال اخیر است. به بیان دیگر، از میزان کل چکهای مبادله شده، سطح کمتری از چک‌ها در شهریورماه برگشت خورده است. با این وجود ارزش چکهای برگشتی در شهریورماه افزایشی بوده است. نسبت چکهای برگشتی به مبادله‌ای در مرداد ماه سال‌جاری به میزان ۳/ ۹ و ارزش آن ۹۸ میلیارد تومان است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که نسبت چکهای وصولی به مبادله‌ای در شهریور ماه نسبت به مرداد ماه یک درصد در تعداد کاهش داشته است. ولی میزان چکهای برگشتی به مبادله‌ای در این ماه نسبت به ماه پیش ۳ درصد رشد داشته است. این موضوع بیانگر آن است که گرچه تعداد چکهای برگشتی کمتر شده ولی این میزان چک‌ها مبالغ بالاتری از کل چکهای مبادله‌ای را تشکیل می‌دادند. همچنین این نسبت در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته به لحاظ درصد بدون تغییر ولی به لحاظ ارزش با کاهش ۳/ ۲۲ درصدی روبه‌رو بوده است. کاهش ارزش نقطه به نقطه نسبت چکهای برگشتی به مبادله‌ای، می‌تواند نشانه‌ای از رونق فعالیت‌های اقتصادی در ماه مذکور نسبت به مدت مشابه سال گذشته باشد.
