نسبت چک‌های برگشتی به چک‌های مبادله‌ای نزولی شد
خروج مبادلات از سایه کرونا
اما به مرور در ماه‌های اردیبهشت و خرداد ماه این نسبت با کاهش مواجه شده است. به‌طوری که در اردیبهشت ماه سال‌جاری این نسبت ۳/ ۱۲ درصد و در خرداد ماه ۱۲ درصد بوده است. نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای از نظر «مبلغ» در خرداد ماه سال گذشته ۱/ ۱۱ درصد بوده است. تعداد چک‌های مبادله‌ای نیز در سال‌جاری به نسبت مدت مشابه سال گذشته ۲۱ درصد رشد و از نظر مبلغی ۸۳ درصد رشد داشته است. در واقع به نظر می‌رسد اقتصاد در تلاش است تا به وضعیت عادی بازگردد. اما برای بررسی این فرضیه لازم است آمار چک در ماه‌های بعدی بررسی شود.
افزایش تعداد چک‌های مبادله‌ای
آمارهای بانک‌مرکزی نشان می‌دهد در خرداد ماه سال‌جاری ۹/ ۷ میلیون فقره چک به ارزش ۴/ ۱۵۴ هزار میلیارد تومان مبادله شده است که نسبت به اردیبهشت ماه از نظر تعداد ۲/ ۱ درصد کاهش و از نظر مبلغ ۷/ ۱۳ درصد افزایش را نشان می‌دهد. در خرداد ماه سال گذشته نیز تعداد چک‌های مبادله‌ای ۵/ ۶ میلیون فقره به ارزش ۲/ ۸۴ هزار میلیارد تومان بوده است. بنابراین از نظر تعداد چک‌های مبادله‌ای در سال‌جاری به نسبت مدت مشابه سال گذشته ۲۱ درصد رشد و از نظر مبلغی ۸۳ درصد رشد داشته است.
براساس آمار بانک‌مرکزی، در استان تهران نیز ۵/ ۲ میلیون فقره چک به ارزش ۹/ ۷۸ هزار میلیارد تومان مبادله شده است. به‌طور کلی در خرداد ماه سال‌جاری، حدود نیمی از تعداد چک‌های مبادله‌ای و ۵/ ۶۳ درصد از ارزش چک‌های فوق در سه استان تهران، اصفهان و خراسان رضوی مبادله شده است.
رشد تعداد چک‌های وصولی
گزارش بانک‌مرکزی نشان می‌دهد در خرداد ماه سال‌جاری، در کل کشور بیش از ۷ میلیون چک به ارزش ۸/ ۱۳۵ هزار میلیارد تومان وصول شده که نسبت به سال قبل از نظر تعداد ۴/ ۰ درصد و از نظر مبلغ ۱/ ۱۴ درصد افزایش نشان می‌دهد. آمارها نشان می‌دهد در خرداد ماه از کل تعداد چک‌های مبادله‌ای ۸/ ۸۸ درصد و از نظر مبلغ ۸۸ درصد آن وصول شده است. این درحالی است که در ماه گذشته این نسبت از نظر تعداد چک‌ها ۵/ ۸۷ درصد و از نظر مبلغ ۷/ ۸۷ درصد بوده است. اما نسبت چک‌های وصولی به مبادله‌ای در خرداد ماه سال گذشته از نظر تعداد ۶/ ۹۰ درصد و از نظر مبلغ ۹/ ۸۸ درصد بوده است. بنابراین به نظر می‌رسد وضعیت چک‌های وصولی به مبادله‌ای در خرداد ماه سال‌جاری به نسبت ماه گذشته آن، بهتر شده اما از نظر تعدادی هنوز تا مدت مشابه سال گذشته فاصله دارد.
کاهش تعداد چک‌های برگشتی
آمارهای بانک‌مرکزی از تعداد و مبلغ چک‌های مبادله‌ای در خرداد ماه حاکی از بازگشت به وضعیت پیش از کروناست. البته به نظر می‌رسد در خردادماه اقتصاد تقلایی برای بیرون آمدن از وضعیت کما داشته است. به‌واسطه شیوع ویروس کرونا در اواخر سال گذشته، بسیاری از کسب و کارها به وضعیت تعطیل و نیمه تعطیل درآمدند. در نتیجه مبادلات اقتصادی نیز با مشکلاتی همراه شد. به‌طوری که بانک‌مرکزی وعده داد تا ۲۰ اردیبهشت ماه پیگیری چک‌های برگشتی را به تعویق می‌اندازد. اما به نظر می‌رسد این اقدام بانک‌مرکزی روی آمارها اثری نداشته است. بلکه از نظر قضایی پیگیری چک‌های برگشتی به تعویق افتاده است.
آمارهای بانک‌مرکزی نشان می‌دهد در خرداد سال‌جاری، ۸۸۱ هزار فقره چک به ارزش ۶/ ۱۸ هزار میلیارد تومان برگشت داده شده که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد ۷/ ۱۱ درصد کاهش و از نظر مبلغ ۲/ ۱۱ درصد افزایش را نشان می‌دهد. نسبت چک‌های برگشتی به چک‌های مبادله‌ای در خرداد ماه، از نظر تعداد ۲/ ۱۱ درصد و از نظر مبلغ ۱۲ درصد بوده است. این درحالی است که در فروردین ماه سال‌جاری نسبت تعداد چک‌های برگشتی به مبادله‌ای ۳/ ۱۸ درصد و از نظر مبلغ ۲۰ درصد بوده است. این نسبت‌ها در اردیبهشت ماه به ترتیب ۵/ ۱۲ درصد و ۳/ ۱۲ درصد ثبت شده است. این درحالی است که در خرداد ماه سال گذشته نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای از نظر تعداد ۴/ ۹ درصد و از نظر مبلغ ۱/ ۱۱ درصد بوده است. بنابراین به نظر می‌رسد در ماه پایانی فصل بهار، کسب‌وکارها دوباره به وضعیت قبل از شیوع ویروس کرونا بازگشته‌اند و تقریبا تعداد چک‌های برگشتی به وضعیت قابل قبولی رسیده است. در استان تهران نیز حدود ۲۶۹ هزار فقره چک به ارزش ۷/ ۸ هزار میلیارد تومان برگشت داده شده که از نظر تعداد ۶/ ۱۰ درصد و از نظر ارزش ۱۱ درصد از کل چک‌های مبادله‌ای برگشت خورده است. در خرداد ماه، در بین سایر استان‌های کشور، بیشترین نسبت تعداد چک‌های برگشتی به کل چک‌های مبادله‌ای در استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال بختیاری و کردستان به نسبت‌های ۱/ ۱۸ درصد، ۱۵ درصد و ۶/ ۱۴ درصد بوده است. از سوی دیگر سه استان گیلان، البرز و مازندران کمترین نسبت چک‌های برگشتی به کل تعداد چک‌های مبادله‌ای را به خود اختصاص داده‌اند. از نظر مبلغ نیز در میان استان‌های کشور بیشترین نسبت ارزش چک‌های برگشتی به کل ارزش چک‌های مبادله‌ای به ترتیب مربوط به استان‌های خراسان‌جنوبی، سیستان‌وبلوچستان و لرستان با نسبت‌های ۴/ ۲۱ درصد، ۸/ ۱۹ درصد و ۲/ ۱۹ درصد بوده است. در مقابل سه استان گیلان، البرز و هرمزگان به ترتیب با نسبت‌های ۶/ ۸ درصد، ۳/ ۹ درصد و ۶/ ۹ درصد کمترین نسبت ارزش چک‌های برگشتی به کل ارزش چک‌های مبادله شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند.
۹۳ درصد چک‌های برگشتی به دلیل فقدان موجودی
آمارهای بانک‌مرکزی نشان می‌دهد در خرداد ماه سال‌جاری، در کل کشور حدود ۸۵۸ هزار فقره چک به ارزش ۳/ ۱۷ هزار میلیارد تومان به‌دلیل کسری یا فقدان موجودی برگشت داده شده است. در واقع بررسی‌ها نشان می‌دهد از نظر تعداد ۳/ ۹۷ درصد و از نظر ارزش ۹/ ۹۲ درصد از کل چک‌های برگشتی به دلیل کسری یا فقدان موجودی بوده است. در استان تهران نیز حدود ۲۵۹ هزار فقره چک به ارزش ۶/ ۷ هزار میلیارد تومان به دلیل کسری یا فقدان موجودی برگشت داده شده است. در واقع در استان تهران از نظر تعداد ۴/ ۹۶ درصد و از نظر مبلغ ۲/ ۸۸ درصد از کل چک‌های برگشتی به دلایل کسری یا فقدان موجودی بوده است.
