داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد
شیفت تورم از خوراکی به غیرخوراکی
کاهش فاصله تورمی
در آمار منتشر شده توسط مرکز آمار ایران نرخ تورم کل کشور برای اردیبهشت ماه سال ۹۹، برابر با ۸/ ۲۹ درصد اعلام شده است؛ بررسی این آمارها نشان می‌دهد بار اصلی تورم در دومین ماه از سال ۹۹ بر دوش دهک‌های بالاتر یعنی همان خانوارهای مرفه و برخوردار است. درحالی‌که نرخ تورم کل، یا همان تورم میانگین ۱۲ ماه اخیر، برای دهک اول که کم‌درآمدترین دهک در کشور است، برابر با ۲۸ درصد اعلام شده است، نرخ تورم دهک دهم ۹/ ۳۱ درصد است. شکافی ۹/ ۳ درصدی که البته نسبت به ماه قبل کاهشی بوده است. به عبارت دیگر، فاصله تورمی دهک‌ها که در فروردین ۵/ ۰ واحد درصد بیشتر بوده است، تا حدودی در ماه دوم سال کاهش پیدا کرده است.
دسته‌بندی کلی نرخ تورم به دو گروه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات و گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات، حاکی از آن است که در ۱۲ ماه گذشته سهم بیشتر فاصله تورمی دهک‌ها به گروه دوم مربوط است. درحالی‌که تورم گروه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات برای دهک اول ۲/ ۲۹ درصد ثبت شده است، نرخ تورم این گروه برای دهک دهم ۴/ ۳۲ درصد بوده است؛ به عبارتی، فاصله تورمی دهک‌ها در این گروه کالایی ۲/ ۳ واحد درصد است. در گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات، این شکاف عمیق‌تر است؛ مقدار نرخ تورم دهک اول برای این گروه کالایی ۹/ ۲۶ درصد است، درحالی‌که برای دهک پردرآمد جامعه ۷/ ۳۱ درصد اعلام شده است که حاکی از شکافی ۸/ ۴ واحد درصدی است. موضوعی که البته نشات گرفته از سبد مصرفی متفاوت این دهک‌ها است. ضرایب اهمیت در محاسبه شاخص قیمت مصرف‌کننده به تفکیک دهک‌ها نشان می‌دهد گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات در سبد مصرفی دهک‌های بالاتر نسبت به دهک‌های پایین از وزن بیشتری برخوردار است.
افزایش تورم نقطه‌به‌نقطه ماه دوم
تورم نقطه به نقطه اردیبهشت ماه برای کل کشور ۲۱ درصد اعلام شده است که این رقم نسبت به تورم نقطه به نقطه فروردین ماه با افزایش ۲/ ۱ واحد درصدی روبه‌رو شده است. البته این موضوع را نیز باید در نظر گرفت که مقدار تورم نقطه به نقطه برای ماه دوم سال‌جاری نسبت به تورم کل بسیار کمتر است؛ این اختلاف ۸/ ۸ واحد درصدی بین تورم کل دوازده ماهه و تورم نقطه به نقطه نیز نشان می‌دهد که منحنی تورم کل نیز در ادامه نزولی خواهد بود. در شاخص تورم نقطه به نقطه نیز دهک‌های با درآمد بیشتر، مقادیر بیشتری را ثبت کرده‌اند. درحالی‌که تورم نقطه به نقطه دهک دهم ۱/ ۲۵ درصد است، این شاخص برای دهک اول ۱/ ۱۷ درصد گزارش شده است. مقایسه شاخص قیمت مصرف‌کننده در دو گروه عمده کالاها نیز نشان می‌دهد که گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات، نسبت به گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در یک سال گذشته، افزایش قیمت بسیار بیشتری داشتند. تورم نقطه به نقطه برای کالاهای غیرخوراکی و خدمات در اردیبهشت ماه ۷/ ۲۵ درصد بوده، درحالی‌که قیمت کالاهای گروه خوراکی و آشامیدنی‌ها نسبت به ماه مشابه سال قبل ۱۲ درصد افزایش یافته است. شکاف تورم نقطه به نقطه این دو گروه در اردیبهشت ماه بالغ بر ۷/ ۱۳ واحد درصد است.
تفاوت رفتاری قیمت‌ها با فروردین
بررسی رفتار قیمت گروه‌های کالایی مختلف نشان می‌دهد به‌طور کلی رفتار قیمتی این گروه نسبت به ماه اول سال بسیار متفاوت بوده است؛ موضوعی که حاکی از شرایط مختلف دو ماه ابتدایی سال‌جاری است. تورم ماهانه اردیبهشت ماه درحالی ۵/ ۲ درصد اعلام شده است، که برخلاف فروردین تغییرات گروه غیرخوراکی و خدمات بسیار بیشتر از گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها است. در ماه اردیبهشت گروه کالاهای غیرخوراکی افزایش قیمت ۵/ ۳ درصدی را ثبت کردند و این درحالی است که قیمت کالاهای گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در این ماه نسبت به ماه قبل ۴/ ۰ درصد افزایش پیدا کرده است. رفتار قیمت‌ها در گروه‌های مختلف در فروردین ماه اما، دقیقا در جهتی مخالف با ماه اردیبهشت بوده است. در اولین ماه از سال‌جاری، بخش اعظم تورم ماهانه ناشی از افزایش قیمت‌ها در گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها بوده است. در این ماه درحالی‌که تورم ماهانه گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها ۱/ ۵ درصد بوده است، این نرخ برای گروه غیرخوراکی ۸/ ۰ درصد به ثبت رسیده است. این تفاوت رفتاری قیمت‌ها در حقیقت به فضای متفاوت این دو ماه بازمی‌گردد. در فروردین‌ماه به‌دلیل شیوع شدید بیماری کرونا در کشور، بسیاری از مراکز خدماتی و ارائه‌کننده کالاهای غیرخوراکی با کاهش شدید تقاضا روبه‌رو شده بودند و به همین دلیل، رشد قیمتی این گروه در ماه اول سال‌جاری بسیار کمتر از گروه کالاهای خوراکی بود. اما در فروردین ماه به‌‌رغم اینکه بسیاری از مراکز خدماتی به‌دلیل محدودیت‌های اجتماعی تعطیل شده بودند، اما تقاضای کالاهای خوراکی و آشامیدنی‌ها که جزو کالاهای ضروری طبقه‌بندی می‌شوند، همانند گذشته وجود داشت. افزایش قیمت مسکن و همچنین افزایش قیمت خودرو و ارز از دیگر دلایل تغییر رفتاری قیمت در اردیبهشت‌ماه هستند.
الگوی مشابه در میان دهک‌ها
رصد تورم ماهانه و رفتار قیمتی در دهک‌های مختلف هم از همان تغییر الگوی قیمتی حکایت می‌کند. در میان دهک‌های مختلف سهم دهک دهم از تورم ماهانه بیشتر بود؛ قیمت سبد مصرفی دهک دهم در اردیبهشت نسبت به ماه قبل ۴/ ۴ درصد افزایش پیدا کرده و این درحالی است که تورم ماهانه کل کالاها و خدمات برای دهک اول تنها ۷/ ۰ درصد بوده است. با توجه به اینکه سهم گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات برای دهک دهم به مقدار قابل ملاحظه‌ای بیشتر از دهک اول است و با توجه به شیفت تورم به این گروه در اردیبهشت، فاصله تورمی دهک‌ها هم قابل توجیه است. تورم ماهانه دهک اول در کالاهای خوراکی و آشامیدنی برای اردیبهشت منفی ۵/ ۰ درصد و برای دهک دهم ۵/ ۰ درصد و در گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات برای کم‌هزینه‌ترین دهک ۲ درصد و برای پر هزینه‌ترین دهک ۴/ ۵ درصد ثبت شده است.
جزئیات تورم ماهانه
بررسی سهم گروه‌های کالایی مختلف با جزئیات بیشتر، می‌تواند تصویری روشن‌تر از رفتار تورم در دهک‌های مختلف را به تصویر بکشد. به‌عنوان مثال در دهک دهم، بخش حمل‌ونقل بیشترین نقش را در تورم این دهک ایفا کرده است؛ از تورم کل ماهانه ۴/ ۴ درصدی این دهک، ۶۷/ ۲ درصد آن تنها متعلق به این گروه است؛ به عبارت دیگر ۶۰درصد از افزایش قیمت در سبد مصرفی دهک پردرآمد جامعه را فقط افزایش قیمت‌های بخش حمل‌ونقل تشکیل داده است. افزایش قیمت خودروها در ماه اخیر به خوبی در این آمار منعکس شده است. با گذر به سمت دهک‌های پایین‌تر سهم بخش حمل‌ونقل در افزایش قیمت سبد مصرفی خانوارها کاهش پیدا می‌کند. به‌عنوان مثال تنها ۱۹درصد از تورم سبد مصرفی دهک اول به بخش حمل‌ونقل اختصاص دارد. با این وجود، حمل‌ونقل نقش پررنگی در تورم ماهانه دهک‌های مختلف داشته است. از سوی دیگر گروه‌های مسکن، مبلمان و لوازم‌خانگی و بهداشت و درمان نیز از گروه‌هایی بودند که نسبتا نقش پررنگی در افزایش قیمت‌ها در اردیبهشت ماه داشتند. تمام گروه‌های ذکر شده جزو کالاهای غیرخوراکی و خدمات هستند و این موضوع نیز به خوبی سهم عمده این گروه کالایی در افزایش تورم ماهانه را به تصویر می‌کشد. در میان کالاهای خوراکی و آشامیدنی نیز نان و غلات بیشترین سهم از تورم ماهانه را به ثبت رسانده‌اند. سهم این گروه از دهک اول به دهک دهم کاهش پیدا می‌کند که نشان‌دهنده سهم بیشتر کالاهای ضروری در سبد مصرفی خانوارهای کم‌درآمد است.
