خطر عبور از خط قرمز/ جهنم به پا می‌شود؟
عراق پر التهاب‌ترین روزهای سیاسی خود را از زمان اشغال این کشور به دست نیروهای آمریکایی تجربه می‌کند. وضعیت به گونه‌ای است که مصطفی الکاشمی، نخست‌وزیر این کشور در سخنانی ضمن تأکید بر قابل حل بودن بحران سیاسی در عراق هشدار داده: «اگر صدای گلوله به میان آید تا سال‌ها خاموش نخواهد شد». سعادت الصالحی، گزارش‌گر میدل‌ایست آی با انتشار گزارشی با عنوان «عراق: با افزایش تهدید به خشونت، اسلحه‌ها و نیروها در منطقه سبز بغداد گرد آمده‌اند» به بررسی آخرین تحولات سیاسی در این رابطه پرداخته است.
صدر گزینه چندانی ندارد
مقتدی صدر دیگر گزینه‌های زیادی ندارد. رهبران گروه‌های مسلح و سیاستمداران عراقی به میدل‌ایست‌آی گفتند که درگیری‌های مسلحانه ترسناکی که تاکنون شاهد آن نبوده‌اند، اکنون قریب‌الوقوع به نظر می‌رسد. به نظر می‌رسد تنش‌های اخیر از سوی حامیان این روحانی بانفوذ شیعه –محاصره شورای عالی قضایی- خشم قابل توجهی را در عراق و فضای بین‌المللی برانگیخته است.
پیروان صدر روز سه‌شنبه هنگام حضور در برابر شورای عالی قضایی در منطقه سبز بغداد به شیوه‌ای منضبط رفتار کردند. آنها نه به ساختمان هجوم بردند و نه با نیروهای امنیتی که از آن محافظت می‌کردند، مقابله کردند. با این حال، فایق زیدان، رئیس شورای عالی قضایی، قاطعانه با تعلیق روندهای قضایی به این اعتراضات پاسخ داد. او مدعی شد که پیام‌های تهدیدآمیزی برای قضات دیوان عالی فدرال ارسال شده است. دیپلمات‌های غربی و سیاستمداران عراقی به میدل‌ایست‌آی گفتند که پس از این دفتر صدر به معترضان دستور داد عقب نشینی کنند و به محل تحصن یک ماهه خود در اطراف پارلمان -دو کیلومتر دورتر از محل مذکور- بازگردند.
پایان بی‌طرفی حشدالشعبی
در حالی که مردم عراق با عصبانیت از طریق تلویزیون و رسانه‌های اجتماعی عقب‌نشینی صدرییست‌ها را تماشا می‌کردند، فرماندهان حشد الشعبی در بغداد با یکدیگر ملاقات کردند. یکی از فرماندهان شرکت‌کننده در این نشست به میدل‌ایست آی گفت، آنها برای بحث در مورد بررسی تحولات و گام‌هایی برای توقف «تجاوز به حریم نهادهای دولتی» توسط صدر تشکیل جلسه دادند. این نشست با صدور بیانیه‌ای به پایان رسید که به طور گسترده تند تلقی شد، که در آن حشد ادعا می‌کرد احساس می‌کند «مجبور» است به بی‌طرفی خود برای محافظت از صلح مدنی، دفاع از دولت و حفاظت از قانون اساسی پایان دهد.
در این جلسه بر روی چند حرکت توافق شد. فرماندهان حشدالشعبی تصمیم گرفتند تا آمادگی نیروهایشان را در منطقه سبز افزایش دهند و ۶۰۰۰ تا ۸۰۰۰ سرباز دیگر را به نیروهای مستقر در منطقه و اطراف آن اضافه کنند. آنها هم‌چنین تصمیم گرفتند هماهنگی با بقیه نیروهای امنیتی مستقر در منطقه سبز را افزایش دهند و یک طرح امنیتی مشترک و پیشگیرانه را برای مقابله با هر گونه تشدید تنش توسط طرفداران صدر در آن‌جا تصویب کردند.
برای رویارویی مسلحانه آماده‌ایم
یک مقام ارشد حشد گفت: «در ابتدا تصمیم ما این بود که دخالت نکنیم. اما اعضای جناح مسلح صدر در میان معترضان به قوه قضاییه قرار داشتند». او گفت: «استفاده صدر از رزمجویان سرایا السلام برای محاصره ساختمان شورای عالی قضایی و تهدید قضات دادگاه فدرال به خاتمه غائله فعلی به طور فیزیکی، ما را مجبور کرد موضع دیگری اتخاذ کنیم.»
این مقام که در نشست مذکور نیز شرکت کرده، افزود: «اگر به دنبال رویارویی [مسلحانه] باشد، ما تضمین می‌کنیم که هستیم. ما به او فرصت‌های زیادی برای عقب‌نشینی دادیم تا وجهه‌اش را حفظ کنیم، اما او زیاده‌روی کرد. ما بیکار نخواهیم نشست و منتظر حرکت بعدی او خواهیم بود و در صورت نیاز آن را تسریع و بازی را تمام می‌کنیم.»
منطقه سبز بغداد به مثابه زرادخانه رزمجویان
چندین مقام حشد به میدل‌ایست آی گفتند طی چند هفته گذشته ۱۷۰۰ جنگجوی سرایا السلام از سامرا، در ۱۰۰ کیلومتری شمال بغداد، خارج شده‌اند. نیمی از آنها برای تامین امنیت اقامتگاه صدر در محله حنانه به نجف فرستاده شدند و بقیه برای تامین امنیت و حفظ تحصن صدریست‌ها در داخل منطقه سبز مستقر شدند -جایی که معترضان خواهان برگزاری انتخابات جدید پس از تلاش‌های شکست خورده صدر برای تشکیل هستند.
شاهدان عینی، مقامات و فرماندهان حشد به میدل‌ایست آی گفتند که رزمجویان صدر مستقر در منطقه سبز یونیفورم مشکی پوشیده و از تجهیزات حشد از جمله خودروهای تویوتا هایلوکس و شورولت سیلورادو و تجهیزات ارتباطی استفاده می‌کنند. آنها گفته‌اند که دوربین‌های نظارتی «هوشمند» متصل به اتاق‌های عملیات نظامی مشترک که مسئول امنیت منطقه سبز هستند، به شناسایی نوع و تعداد آنها کمک کردند.
برخی از مقامات و سیاستمداران حشد گفتند که صدریست‌ها با استفاده از بی‌توجهی نیروهای امنیتی در ایست‌های بازرسی –به دلیل ترس از انتقام صدریست‌ها در صورت بازرسی خودروهای‌شان- سلاح‌های زیادی را با استفاده از خودروهای خود وارد منطقه سبز کرده‌اند. شاهدان عینی از جمله یک عکاس میدل‌ایست آی نیز گفتند صدها جنگجوی سرایا السلام و فرماندهان آنها روز سه شنبه در قوه قضائیه حضور داشتند. مبارزان یک حلقه فاصل بین پیروان صدر و نیروهای حفاظت ویژه که در نزدیکی مجلس و دفاتر کابینه مستقر شده بودند تشکیل دادند.
فرماندهان سرایا السلام را می‌توان با فرستنده‌های رادیویی هایترا که حشد بین افسران خود توزیع می‌کند شناسایی کرد، اما بیشتر خودروهای آنها بدون علامت بودند و شماره‌گذاری نداشتند. شاهدان عینی گفتند که نه جنگجویان سرایا السلام و نه نیروهای حفاظت ویژه مسلح نبودند، اما فرماندهان و نیروهای امنیتی آنها اسلحه حمل می کردند.
نگران از حمله به مقر صدر
دو تن از رهبران سرایا السلام و یکی از رهبران جنبش صدر که به این روحانی نزدیک است به میدل‌ایست آی گفتند که برخی از رزمجویان و فرماندهان آنها از روز اول تحصن در ۳۰ جولای در داخل منطقه سبز مستقر شده‌اند تا «حمایت لجستیکی» کنند، اما آنها آوردن هرگونه سلاح به منطقه را تکذیب کردند.
یکی از فرماندهان برجسته سرایا السلام که در نظارت بر تحصن شرکت داشت، به میدل‌ایست آی گفت: «ما در مورد حمل سلاح یا استفاده از آن در داخل منطقه سبز سخت‌گیر هستیم. ما به هیچ یک از معترضان یا مبارزان اجازه ندادیم حتی چوب حمل کنند. شایعه حمل سلاح توسط نیروهای ما درمحل تحصن مضحک است». این فرمانده خروج نیروها از سامرا یا حتی نیاز به اعزام آنها به نجف را تکذیب کرد.
با این حال، منابع میدل‌ایست آی گفتند که نزدیکان صدر در مورد حملات احتمالی به این روحانی در اقامتگاه وی در نجف بسیار نگران هستند. به ادعای آنها اقدامات پیشگیرانه برای تامین امنیت شهر مقدس نجف، جایی که اکثر روحانیون بلندپایه شیعه عراق از جمله صدر در آن مستقر هستند، انجام شده است.
دام‌افکنی برای صدر
صدر پس از برگزاری انتخابات پارلمانی اکتبر گذشته که بیش‌ترین تعداد کرسی را به دست آورد و تلاش کرد با متحدان کرد و سنی خود دولتی تشکیل دهد، در مسیر برخورد با رقبای شیعی خود قرار گرفت. جناح‌های شیعه مخالف او که در ائتلاف چارچوب هماهنگی شیعه گروه‌بندی شده‌اند، توانستند او را چنان ناکام کنند که صدر به نمایندگان خود دستور استعفا داد و این امر به جای آن‌که بازی را به نفع او تغییر دهد، باعث واگذاری ابتکار عمل به رقبایش شد.
بنابراین او اوضاع را بیشتر تشدید کرد و هوادارانش را به تحصن در ساختمان پارلمان فرستاد و خواستار برگزاری انتخابات جدید شد. از آن زمان، احزاب و جناح‌های مسلح چارچوب هماهنگی به دنبال اجتناب از برخورد مستقیم با صدر بودند. سیاستمداران به میدل‌ایست آی گفتند، اما در پشت پرده، برخی از آنها هرازگاهی مایل به تحریک او و تشویق او به اشتباهات بیش‌تری بوده‌اند که می‌تواند حمایت داخلی و بین‌المللی را از او سلب کند.
سیاست واکنشی و بن‌بست صدر
یک از رهبران عضو چارچوب شیعی به میدل‌ایست آی گفت: «مقابله مستقیم با صدر گزینه روی میز رهبران چارچوب هماهنگی نبود. اگر برتری عددی او در داخل مجلس و حمایت‌های داخلی و بین‌المللی در خارج را در نظر بگیریم، این کاری احمقانه بود». او متذکر شد: «گزینه جایگزین، مبارزه با او از راه دور بود، بدین ترتیب که ائتلاف او با متحدان کرد و سنی خود را هدف قرار داده و در عین حال از هر فرصتی برای تقویت گستاخی و سوق دادن او به ارتکاب اشتباهات بیشتر استفاده کرد».
این رهبر عضو چارچوب گفت: «سیاست ما واکنش به اقدامات صدر بوده است. اکنون مشکل صدر این است که در یک بن‌بست گرفتار شده و چاره ای جز این ندارد که قدم به جلو بگذارد و از نظر سیاسی حذف شود و یا عقب‌نشینی کند». او گفت: «بنابراین سیاست واکنشی که قبلا اتخاذ کردیم دیگر مناسب نیست و اکنون باید معادله را برعکس کنیم».
تشدید به عنوان یک عامل بازدارنده؛ دیگر تکرار نمی‌شود!
این فقط شبه نظامیان حشد و صدریست‌ها نیستند که در حالت آماده‌باش هستند. تا صبح چهارشنبه، هزاران نیروی ویژه و نیروهای ضد تروریسم در منطقه سبز و مناطق همجوار مستقر شدند. در همین حال، در اطراف حساس‌ترین ساختمان‌های دولتی، پدافندهای بتنی به وجود آمده است. فرماندهان نظامی به میدل‌ایست آی گفتند که نیروهای امنیتی در امتداد تمام پل‌ها و جاده‌های منتهی به منطقه سبز دیده می‌شوند و دستوراتی برای جلوگیری از ورود دیگر نیروها به بغداد ارسال شده است.
یکی دیگر از رهبران برجسته چارچوب هماهنگی به میدل‌ایست آی گفت: «مشخص نیست گام بعدی صدر چیست، اما او وعده تشدید ناگهانی تنش را داده است، بنابراین این اقدامات امنیتی پیشگیرانه انجام شد. این بار مقصدش هر جا باشد، آن‌چه در مجلس و شورای عالی قضایی رخ داد دیگر تکرار نمی شود.» او گفت: «هیچ تصمیم همراه با خشونتی برای تعامل با صدریست‌ها گرفته نشده، اما همه از گزینه تشدید تنش با هدف بازدارندگی حمایت می کنند. "هدف جلوگیری از استفاده صدر از خیابان است، نه کشاندن او به یک رویارویی نظامی. هیچ فرد عاقلی وجود ندارد که از گزینه رویارویی نظامی حمایت کند».
آیا صدر با خطر برخورد مسلحانه مواجه خواهد شد؟
به نظر نمی‌رسد تصمیم فرماندهان حشد در روز سه‌شنبه برای تشدید تنش از حمایت همه نیروهای شیعی برخوردار باشد. یک منبع به میدل‌ایست آی گفت پس از انتشار بیانیه حشد، هادی العامری، رهبر ائتلاف فتح و یکی از رهبران کلیدی چارچوب هماهنگی با فالح الفیاض، فرمانده حشد تماس گرفت و خشم و رد خود را نسبت به این تصمیم اعلام کرد.
در همین حال، زیدان رئیس شورای عالی قضایی، رئیس‌جمهور برهم صالح، رئیس پارلمان محمد الحلبوسی و نخست‌وزیر مصطفی الکاظمی گرد هم آمدند تا از همه نیروهای امنیتی بخواهند از درگیری سیاسی دوری کنند. یکی دیگر از رهبران ارشد چارچوب هماهنگی به میدل‌ایست آی گفت: «جنگ شیعه با شیعه یک خط قرمز است، ما اجازه عبور از آن را نخواهیم داد. نیروهای حشد الشعبی جز در مورد دفاع از خود در این درگیری دخالت نمی‌‌کنند. حشد آن‌جاست تا از دولت و نهادهای دولتی دفاع کند و ما اجازه نخواهیم داد که کسی در درگیری‌های سیاسی از آن استفاده کند. ما به کسی اجازه دخالت نمی‌دهیم، نه به نفع جنبش صدر و نه به نفع چارچوب هماهنگی». رهبر مذکور استدلال کرد که حشد حتی برای نیروهایی که در آن حضور دارند باید بازدارنده باشد.
خطر عبور از خط قرمز؛ جهنم به پا می‌شود؟
اگرچه جنگ شیعه علیه شیعه در عراق خط قرمزی جدی محسوب می‌شود که همه می‌ترسند در صورت عبور از آن، جهنم بر پا شود، روحانیون و سیاستمداران نزدیک به آیت‌الله العظمی علی سیستانی، شخصیت اصلی مذهبی شیعیان در عراق، این خطر را کم اهمیت جلوه داده‌اند.
یک منبع نزدیک به سیستانی به میدل‌ایست آی گفت: «همه اطلاعات و نشانه‌های موجود نشان می‌دهد که تشدید تنش فعلی تحت کنترل است و این بخشی از ابزار فشاری است که هر دو طرف بر یکدیگر اعمال می‌کنند. ارزیابی ما از وضعیت این است که درگیری صورت می‌گیرد اما محدود خواهد بود. این نتیجه لفاظی‌های تنش آمیز خواهد بود».
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
