بانک‌ها دروغ می‌گویند؟

اکوایران : در هفته پایانی مرداد ماه رکورد خرید اوراق بدهی دولتی شکسته شده که در این میان بانک ها سهمی هزار همتی داشته اند. این در حالی است که وضعیت نقدینگی بانک ها در موقعیت بدی قرار دارد. ۴ عامل نشان می دهد وخامت نقدینگی در بانک ها دروغ نیست و شاید حتی دلیلی برای مشارکت بیشتر بانک ها حراج باشد.

روند معاملات اوراق بدهی دولتی در بازار اولیه مسیری صعودی داشته و در هفته پایانی مرداد ماه رکورد بی سابقه ای را ثبت کرده است. در این بازار دولت اوراق خود را به مشتریان خود یعنی بانکی ها و بورسی عرضه کرده و این نهاده ها هم بنابر جذابیت اوراق از دولت خرید می کنند.

برخی از کارشناسان رشد معاملات در بازار اولیه را به نوعی به سود اقتصاد می دانند. زیرا درآمدی که دولت از این مسیر کسب می کند مستقیما در پایه پولی قرار ندارد. در حالی که چه برداشت دولت از تنخواه و چه درآمدهای نفتی یکی از ارکان مهم رشد پایه پولی در هر مقطع هستند.

شاخص که افزایش و رشد بی حساب آن در اقتصاد می تواند تبعات تورمی را در پی داشته باشد. در همین رابطه تجزیه و تحلیل آمارهای  ثبت شده بانک مرکزی و وزارت اقتصاد و دارایی از برگزاری بازار اولیه در هر هفته سال جاری نشان می دهد در مرحله سیزدهم رکوردی بی سابقه در خرید اوراق دولتی ثبت شده است. رکوردی که همراه با رشد بالای مشارکت بانک ها در بازاربوده است.

رکوردزنی بازار اولیه در فروش اوراق بدهی دولتی

در هفته منتهی به ۲۶ مرداد ماه دولت توانست ۳ هزار و ۶۲۸ میلیارد تومان اوراق به مشتریان بفروشد که در بازه برگزاری بازار اولیه در سال ۱۴۰۱ سابقه نداشته است. بالاترین سطح درسیزده مرحله حراج.

در این هفته دو دسته اوراق عرضه شد. اراد ۱۰۷ و اراد ۱۰۹ که به ترتیب سود آن ها برابر با ۲۲ درصد و ۲۱.۶ درصد بوده است.

بالاتر رفتن نرخ سود اوراق در اراد ۱۰۹ موجب شد تا با توجه به میزان مشارکت مشتریان در این بازار نرخ سود موزون در بازار اولیه برابر با ۲۱.۷۷ درصد ثبت شده و از هفته قبل تقریبا ۰.۰۷ واحد در صد بیشتر شود.

اتفاقی که می تواند یکی از جذابیت های موثر در خرید بالاتر اوراق در این بازار بوده باشد. اما تفکیک مشتریان در بازار اولیه نشان می دهد بانکی ها  در این هفته مشارکتی  هزار و ۲۴ میلیارد تومانی داشته و مابقی را بورسی ها با خرید ۲ هزار و ۶۰۳ میلیارد تومان داشته اند. 

ضمن رشد بالای خرید اوراق در بورس، بانکی ها نیز در این هفته سهم بالایی را ثبت کرده اند این در حالی است که آمارهای بین بانکی در این مقطع نشان از وخامت اوضاع در نقدینگی بانکی داشته است.

برخی تحلیلگران برای رشد بالای مشارکت نهادهای مالی در این هفته چهار دلیل را متذکر شده اند.

ریشه یابی هجوم بانک ها به بازار اولیه اوراق بدهی دولتی

دلیل نخست ارتقاء نرخ سود اراد 109 دراین هفته بوده است. این اوراق به نوعی بیشتر مورد توجه نهادهای مالی است. زیرا تاریخ سررسید آن کوتاه مدت تر است و این موضوع در مقایسه با نرخ سود برای بانک ها مهم تراست. در این هفته که نرخ سود اراد 109 بالاتر آمد ضمن تاریخ سررسید کوتاه مدت جذابیت خرید این دسته از اوراق برای بانک ها هم بالاتر رفته و درنتیجه می تواند یکی از عوامل رشد خرید بانک ها بوده باشد.

دلیل دوم تعهدی است که نهادهای مالی به خرید اوراق بدهی دولتی در بازار اولیه دارند. بانک مرکزی به منظور کاهش برداشت دولت از تنخواه بانک مرکزی و رشد درآمدزایی غیر تورمی دولت از این مسیر سهمی 3 درصدی از دارایی های بانکی را به خرید اوراق بدهی دولتی تخصیص داده و بانک ها متعهد به خرید این اوراق از عملیات هفتگی حراج هستند.

دلیل سوم استفاده بانک ها از اوراق بدهی دولتی در بازار باز است. مهم ترین ابزار در بده بستان بانک ها و بانک مرکزی در بازار باز همین اوراق بدهی است. به عبارت دیگر بانک ها باید برای دریافت وام های میان مدت یک هفته ای، اوراق نزد بانک مرکزی به وثیقه بگذارند. این وثیقه گذاری در بازار بین بانکی یا بازار شبانه نیز وجود داردُ و نهادهای مالی در اعتبارات قاعده مند نیز نیاز به اوراق بدهی دولتی دارند. بنابراین یکی از انگیزه های جدی بانک های نیازمند برای دریافت وام های به مرات بالاتر در بازار باز خرید اوراق از دولت در بازار اولیه است.

دلیل چهارم به مزیت نرخ سود در این بازار در مقایسه با بازار باز دلالت دارد. همان طور که در بررسی های آماری مشاهده می شود در این بازار کمترین نرخ سود برابر با 21.5 درصد بوده است . یعنی به نوعی عایدی بانک ها از خرید اوراق بدهی دولتی در این بازار سود 21.5 درصد است. این در حالی است که در بازار باز اکنون هر قرض دهی بانک مرکزی به بانک ها هزینه ای برابر با نرخ سود 20.3 درصدی دارد. بنابراین شکاف نرخ سود در این دوبازار بانک ها را به خرید اوراق از بازار اولیه راغب تر کرده و در نهایت سود بیشتری را از این معاملات کسب خواهند کرد.