آیا نمایندگان می‌توانند از وزرا شکایت کنند؟
روز گذشته، مرتضی محمودوند، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگویی در پاسخ به این سوال که بحث اعتراضات به صحبت‌های آقای ظریف و اظهارات آقای کلانتری در مورد امام (ره) و موضوع سوم بحث شکایت از آخوندی و اعتراضی که نماینده‌ها نسبت به عملکرد وزیر سابق راه و شهرسازی داشتند، به کجا رسیده است، بیان داشت: عده‌ای از نمایندگان این امضاها را جمع کردند و نتیجه آن را به دستگاه قضایی دادند که پیگیری کند. شکایتی که مطرح شد به قوه قضاییه ارسال شده است.
بر همین اساس، عزت‌الله یوسفیان‌ملا، درباره شکایت چند تن از نمایندگان مجلس از اعضای دولت به قوه قضاییه به خبرگزاری ایرنا، گفت: نمایندگان از طریق تحقیق و تفحص می‌توانند به موضوع تخلفات دستگاه‌ها و وزرا رسیدگی کنند.
نماینده سابق مجلس شورای اسلامی در خصوص موارد و موضوعات رسیدگی در گزارش‌های تحقیق و تفحص افزود: ممکن است در مراجعه به اداره ای اختلاس یا ارتشا مشاهده شده و یا ببینند بیت‌المال از بین رفته یا مورد تضییع واقع شده است که این جرم محسوب می‌شود. در این گزارش اعلام می‌شود فلان مدیر، فلان شخص و فلان کارمند و حتی فلان مستخدم یا هر شخص دیگری مرتکب این جرائم شده است و در گزارش هیات تحقیق و تفحص اعلام می‌شود که این موارد باید برای رسیدگی به دادگستری برود.
وی به ایرنا گفت: یا این موضوع بوده که مقداری بودجه جابجا شده و شخص هم آن را به نام خودش بر نداشته است. به‌طور مثال اعلام می‌شود که با پول بنزین کالای دیگری خریداری شده و یا برای انجام ماموریت بودجه اختصاص داده‌اند. در اینجا اختلاس و ارتشا نبوده و جابجایی صورت گرفته و این موضوع باید به دیوان محاسبات برود.
نماینده مجلس دهم مجلس شورای اسلامی ادامه داد: گاهی نیز مواردی همچون نیامدن، دیر آمدن و زود رفتن مدیران و یا رفتن به مسافرت بدون حکم ماموریت موضوع تحقیق وتفحص است که این موارد هم جزو تخلفات اداری محسوب می‌شود و باید به هیات تخلفات اداری برود و این اتفاق و تصمیم در پشت تریبون اعلام می‌شود.
عضو پیشین کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس ادامه داد: البته در ۱۶ سالی که در من مجلس بودم، چه قبل و چه بعد از زمانی که من نماینده بودم، هیچ‌گاه نتیجه تحقیق و تفحصی که به دستگاه‌های مختلف رفت، اعلام نشد که چه اتفاقی افتاده است و این روال تحقیق و تفحص بوده است.
یوسفیان ملا یادآور شد: علاوه بر این ما در قانون اساسی مواردی داریم که کمیسیون اصل ۹۰ به آنها رسیدگی می‌کرد و بعد از قرائت در صحن گفته می‌شد که موضوع برای رسیدگی باید به دادگستری، هیات تخلفات و یا دیوان محاسبات برود.
نماینده مدعی العموم نیست که بتواند شکایت کند
نماینده پیشین مردم آمل و لاریجان در مجلس با بیان اینکه تاکنون روال نبوده که نماینده‌ای شخصاً از وزیری شکایت کند، اظهار کرد: از طرف ملت ایران چنین اختیاری به نمایندگان ندادند ما وکیل دعاوی نیستیم وکیل تدوین مقررات و قوانین هستیم به فرض من از وزیری شکایت کردم دادگستری چه نامی بر آن بگذارد.
یوسفیان ملا ادامه داد: نماینده می‌تواند با دادستان ملاقات کرده و تخلفات صورت گرفته را مطرح کند. دادستان مدعی‌العموم است ولی نماینده مدعی‌العموم نیست که بتواند برای مردم شکایت کند و از طرف ملت ایران چنین اختیاری به وی داده نشده است. نماینده وکیل است و وکالت دارد. ولی وکیل دعاوی نیست بلکه وکیل تدوین قوانین است و موضوع وکالت نماینده حضور در مجلس شورای اسلامی، تدوین قوانین، رسیدگی به طرح‌ها و لوایح، نظارت بر دستگاه‌های دولتی وظایفی است که قانون اساسی در اختیار نماینده قرار داده است.
وی اضافه کرد: حتی ما موردی داشتیم که نماینده‌ای به دیوان عدالت دادخواست داده و شکایت کرده بود. دیوان هم به آن نماینده پاسخ داد که اگر به خود وی ضرر و زیانی رسیده یا تخلفی صورت گرفته، می‌تواند دادخواست ارائه دهد و برای خودش شکایت کند چون نماینده مدعی العموم نیست.
این نماینده مجلس دهم ادامه داد: به فرض اینکه من از یک وزیری شکایت هم کردم. دادگستری نمی‌تواند اسم مرا شاکی خصوصی بگذارد. چرا که شاکی خصوصی کسی است که متضرر از جرم باشد. به عنوان مثال مال وی را برده باشند و یا اجاره خانه او را ندادند یا چک وی را پرداخت نکرده اند. لذا، این موضوع رویه نبوده است.
یوسفیان ملا با بیان اینکه نماینده می‌تواند به کمیسیون اصل ۹۰ شکایت کند، عنوان کرد: اصل ۹۰ می‌گوید قانون اساسی بر سه قوه نظارت دارد و هر کس از طرز کار سه قوه شکایت دارد، می‌تواند به کمیسیون اصل ۹۰ شکایت کند. اینجا نماینده می‌تواند در کمیسیون اصل ۹۰ شکایت کند و مجلس به عنوان اصل ۹۰ این اختیار را دارد ولی اینکه نماینده راسا بخواهد شکایت کند قابل قبول نبوده، نیست و سابقه هم نداشته است. مگر اینکه موضوع شکایت را در قالب تحقیق و تفحص ارجاع بدهند.
نماینده پیشین مجلس خاطرنشان کرد: وظایف نماینده در قانون اساسی مشخص شده و در هیچ جایی عنوان نشده که وکیل برود و از کسی که حق وی تضییع شده شکایت کند.
وی اضافه کرد: یک بار در مجلس طرحی مطرح شد و در کمیسیون قضایی هم هست. بر اساس این طرح مثلا اگر نماینده ای در حوزه نمایندگی مشاهده کرده بود اداره‌ای آهن خریداری کرده و می‌خواهد ساختمانی بسازد و آهن‌هایی که در آن محل ریخته شده، بر اثر رطوبت در حال از بین رفتن هستند. در این طرح‌آمده بود که اینکه این نماینده حق شکایت داشته باشد چون حتی اگر وزیر را استیضاح و برکناری هم کند خسارت وارد شده جبران نمی‌شود. در آن زمان حتی این طرح را نپذیرفتند و گفتند نماینده حق شکایت ندارد.
یوسفیان ملا اظهار کرد: نماینده در چارچوب قانونی که برای وی مشخص شده باید وظایف خود را انجام دهد و در حوزه نمایندگی وی نیست که بتواند از طرف فردی شکایت کند چرا که فرد رای‌دهنده چنین وکالتی به نماینده نداده است. اگر شما ملاحظه کنید روزی که سوگند خوانده می‌شود، نماینده می‌گوید من به خدای متعال سوگند یاد می‌کنم که در چارچوب آن وظایفی که به من محول شده عمل کنم و در آن وظایف هیچ جایی عنوان نشده که نماینده می‌تواند شکایت کند.
این نماینده مجلس دهم خاطرنشان کرد: اگر رییس یک اداره و یا فرمانداری در گوش ارباب رجوعی زده است، این نماینده می‌تواند از وزیر آن دستگاه سوال کند که چرا رییسی را در شهر ما گذاشته‌اید که در گوش ارباب‌رجوع بزند، ولی نمی‌تواند به جای ارباب رجوع شکایت کند و ارباب رجوع اگر بخواهد خودش می‌تواند از کسی که به وی ضرر زده شکایت کند. بنابراین موضوع شکایت نماینده از طرف افراد در قوانین وجود ندارد.
بنابراین موضوع شکایت در چارچوب تحقیق و تفحص و آن هم در اختیار جمع مجلس است که در آخر هم برای ارجاع آن به قوه قضاییه از مجلس رای‌گیری می‌کنند و موارد جرایم را هم مطرح می‌کنند. در اینجا هم موضوع ارجاع است و تحقیق وتفحص این اجازه را به او داده است. یا اینکه اصل ۹۰ بگوید که ما موضوع را رسیدگی کرده‌ایم و باید به دستگاه قضایی برود.
این نماینده مجلس دهم در پاسخ به سوالی درباره پذیرش اینگونه شکایت‌ها با توجه به رویه دستگاه قضا اظهار کرد: اگر شکایت جنبه اعلامی داشته باشد به عنوان مثال گفته شده که فردی این مقدار پول را سرقت کرده و به جایی برده است ممکن است دستگاه رسیدگی کنند. ولی دستگاه قضا می‌گوید کسی که متضرر از جرم است باید جلو بیاید. فرد یا باید شاکی باشد و یا مطلع و یا گواه باشد و هیچ اسمی نمی‌توان برای این نماینده گذاشت. اینگونه شکایت‌ها معمولاً پذیرفته نمی‌شود و همانطور که عنوان کردم چند بار که دادخواست ارایه داده بودند دیوان رد کرد و نپذیرفت.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه موضوع شکایت نمایندگان از وزرا چقدر سیاسی است، اظهار کرد: هر کجا که بخواهیم از محدوده وظایف قانونی خارج شویم، موضوع سیاسی می‌شود. این یک واقعیت است. ما می‌خواهیم انتقام بگیریم و بزنیم وگرنه اگر نماینده‌ای واقعا احراز کرده به فردی یا جمعی ظلم شده و فلان رییس اداره، استاندار یا وزیر این ظلمی را انجام داده، می‌تواند به آن شخص اعلام کند، من از تو حمایت می‌کنم و تو برو شکایت کن. این شخص باید برود و شکایت کند نه اینکه نماینده شکایت کند.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
