روش‌هایی برای تمرین عذرخواهی کردن
«آخرین باری که از کسی عذرخواهی کردید، کی بود؟ عذرخواهی چگونه انجام شد؟ حضوری بود؟ تلفنی بود یا با پیامک؟ آن عذرخواهی چقدر صادقانه یا معنی‌دار بود؟ آیا عذرخواهی شما یا طرف مقابل را آرام کرد؟ آیا منجر با آشتی و ادامه رابطه شد؟
چرا عذرخواهی مهم است؟
عذرخواهی فقط یک ژست اجتماعی نیست؛ عذرخواهی پذیرش مسئولیت رفتار و اعمال ماست. کاری است که ما از روی ادب انجام می‌دهیم و نشانه‌ای از درک عاطفی و اجتماعی ماست. عذرخواهی، راهی است برای نشان دادن احترام و همدلی با شخص یا اشخاص آسیب‌دیده و از این رو در روابط بین فردی و روابط اجتماعی بسیار تأثیرگذار است. چه‌بسا مرافعه‌ها و انتقام‌هایی که با یک عذرخواهی ساده رفع و رجوع می‌شوند و برعکس عدم عذرخواهی می‌تواند یک برخورد ساده را به کینه و دشمنی عمیقی تبدیل کند.
مهم‌ترین دلایلی عذرخواهی چیست؟
• عذرخواهی نشان می‌دهد که ما به احساسات شخص دیگر اهمیت می‌دهیم.
• عذرخواهی نشان می‌دهد که ما مسئولیت رفتار و اعمال خود را بر عهده می‌گیریم.
• با عذرخواهی از شخص دیگر، احساس نمی‌کنیم که او برای ما تهدیدی هست. به عبارت دیگر با عذرخواهی، از عصبانیت و خشم دیگران مصون می‌مانیم.
• با عذرخواهی از شخصی که صدمه‌دیده یا به او آسیب رسانده‌ایم، احساسات و ناراحتی آنها را تأیید می‌کنیم.
کِی عذرخواهی کنیم؟
برای یک رنجش ساده، مثلاً وقتی که حرف کسی را قطع می‌کنیم و اصطلاحاً وسط حرفش می‌پریم، اگر بلافاصله عذرخواهی نکنیم، ممکن است دیگر دیر شود و عذرخواهی‌مان تأثیرش را از دست بدهد.
برای یک دلخوری شدید، مثلاً بابت این که یک نفر را در جمع تحقیر کرده‌ایم، بلافاصله عذرخواهی کردن، صورت خوشی ندارد. حتی کار را بدتر می‌کند. چون حواس همه جمع، روی آن موضوع متمرکز می‌شود و دلگیری فرد را از ما بیشتر می‌کند. بنابراین برای عذرخواهی، باید سنجیده‌تر و حساب‌شده اقدام کنیم. پس سعی کنید به‌موقع و در زمان مناسب عذرخواهی کنید.
نکته قابل‌توجه این است که اگر عذرخواهی پس از گذشت زمان طولانی انجام شود یا معنای عذرتراشی بدهد، مطمئناً با شکست مواجه خواهد شد.
چگونه عذرخواهی کنیم؟
۱- مشکل را پیدا کنید. آیا حرفی ناجوری زده‌اید؟ آیا به کسی دروغی گفته‌اید؟ آیا به قولی که داده‌اید عمل نکرده‌اید؟ آیا رنجش ایجادشده قدیمی است یا جدید است؟
تا زمانی که ندانید به طور مشخص برای چه موردی باید عذرخواهی کنید، عذرخواهی شما چیزی را حل نمی‌کند. گاهی ممکن است شما رفتار نادرستی انجام نداده باشید اما در طرف مقابلتان احساس ناخوشایندی ایجاد شده باشد. به هر حال اول باید بفهمید که مشکل کجاست و برای چه قرار است عذرخواهی کنید.
۲- مسئولیت اشتباه خود را بپذیرید. وقتی قرار است در مورد رفتار یا حرفی عذرخواهی کنید مهم است که مسئولیت اشتباه خود را به‌تمامی بپذیرید و سعی نکنید بخشی از مسئولیت را به گردن طرف مقابل بیندازید. اگر عذرخواهی تمام و کمال نباشد خود نوعی توهین است. عذرخواهی همراه با توجیه و بهانه آوردن دیگر عذرخواهی نیست.
ممکن است افراد یا عوامل دیگری هم در آن اشتباه دخیل باشند اما شما نمی‌توانید به خاطر آنها نیمه نصفه عذرخواهی کنید. شما باید با پذیرفتن مسئولیت کامل اشتباه یا تقصیر رخ‌داده عذرخواهی کنید.
۳- به‌صراحت و با بیان روشن عذرخواهی کنید. مهم است که زمان عذرخواهی اول موضوع و دلیل عذرخواهی را بیان کنید و سپس با بیان روشن و واضح به خاطر آن عذرخواهی کرده و بخواهید که عذرخواهی‌تان پذیرفته شود. مثلاً اگر با رفتار خود کسی را رنجانده‌اید بگویید که به خاطر فلان رفتار مشخص از شما عذر می‌خواهم و امیدوارم که عذرخواهی مرا بپذیرید.
۴- عذرخواهی‌تان را بنویسید. اگر امکان مکالمه رودررو وجود ندارد یا نمی‌توانید مستقیم عذرخواهی کنید می‌توانید با نوشتن نامه‌ای برای فرد مورد نظر و بیان همه حرف‌هایی که دوست داشتید رودررو به او بگویید از او عذرخواهی کنید. اگر با نوشتن راحت نیستید می‌توانید صدایتان را ضبط کنید. این کار نه‌تنها به شما کمک می‌کند وقتی طرفتان را دیدید یادتان بماند که چه چیزهایی به او بگویید، بلکه می‌توانید اگر خجالت می‌کشید آن را به طرفتان بدهید.
اما همیشه یادتان باشد که بهترین و مؤثرترین روش، عذرخواهی مستقیم و رودررو است.
۵- جبران کنید! عذرخواهی هیچ‌گاه نمی‌تواند جبران کامل عمل یا رفتار اشتباه شما باشد. بنابراین باید بتوانید پس از عذرخواهی از انجام مجدد آن رفتار یا عمل یا حرف اشتباه خودداری و پرهیز کنید. در واقع تصحیح و اصلاح رفتار یکی از نتایج عذرخواهی صادقانه است. همچنین به‌طور موردی هم اگر اشتباه شما موجب خسارتی در فرد مقابل شده در پی جبران آن برآیید. این‌گونه با جبران خسارت وارده به فرد یادتان می‌ماند که آن اشتباه را دوباره تکرار نکنید.
۶- برای جبران اشتباهتان فرصت بخواهید. پس از عذرخواهی از فرد مورد نظر بخواهید تا فرصت دوباره‌ای برای جبران اشتباه شما بدهد. این کار باعث می‌شود فرد مقابل قدرت لازم را برای غلبه بر موقعیت به‌طور واقعی احساس کند.
۷- صبور باشید. اگر عذرخواهی‌تان پذیرفته نشد از فرد مقابل به خاطر شنیدن حرف‌هایتان و اجازه دوباره برای عذرخواهی مجدد در آینده تشکر کنید. مثلاً بگویید که «درک می‌کنم که آن قدر از دستم ناراحت هستید که نمی‌توانید عذرخواهی مرا بپذیرید اما از این که اجازه عذرخواهی به من دادید تشکر می‌کنم و منتظر می‌مانم تا نظر شما برای پذیرفتن عذرخواهی‌ام عوض شود.»
گاهی اوقات افراد برای پذیرش عذرخواهی و بخشیدن نیاز به آرام شدن و زمان دارند. شما با صبوری این فرصت را به آنها بدهید.
۸- روی حرفتان بمانید. عذرخواهی واقعی باید تصمیمی را به دنبال داشته باشد. برای اثبات جدی بودن عذرخواهی باید همیشه روی قولتان بمانید. در غیر این صورت، عذرخواهی معنای خود را از دست می‌دهد و جلب اعتماد مجدد بسیار سخت‌تر و برخی اوقات غیرممکن می‌شود.
چند توصیۀ مهم برای عذرخواهی
۱- عذرخواهی بهتر است در خلوت شما و فرد مقابل انجام شود. این کار نه‌تنها احتمال تاثیر گذاشتن افراد دیگر را روی تصمیم فرد کمتر می‌کند، از استرس و اضطراب شما نیز می‌کاهد. اما اگر در حضور دیگران فرد را ناراحت کرده باشید، عذرخواهی باید در میان جمع انجام شود تا تأثیرگذار باشد.
۲- از زبان بدنی آرام و متواضعانه استفاده کنید. دست‌به‌سینه ایستادن یا با انگشت اشاره کردن باعث می‌شود فرد مقابل حالت دفاعی به خود بگیرد. البته اگر واقعاً خود را مقصر بدانید و عذرخواهی شما صادقانه باشد زبان بدن شما این را به‌خوبی منتقل می‌کند.
۳- از به کار بردن کلمه «اما» خودداری کنید (مثلاً نگویید معذرت می‌خواهم اما...) چون این کلمه نشان می‌دهد که معذرت نمی‌خواهید. همچنین نگویید که «معذرت می‌خواهم که چنین احساسی دارید» یا «معذرت می‌خواهم که ناراحت شدی.» بلکه برای کاری که کردید معذرت بخواهید. با این جملات این طور به نظر می‌رسد که انگار فرد مقابل را متهم می‌کنید و این معذرت‌خواهی واقعی نیست. پس به احساسات طرف مقابل ارزش بدهید و مسئولیت کار خود را قبول کنید.
۴- عذرخواهی همیشه عذرخواهی دیگری را به همراه دارد. یا از طرف شما برای چیز دیگری که یادتان افتاده یا از طرف مقابل. پس برای پذیرفتن عذرخواهی و بخشیدن نیز آماده باشید.
۵- هنگام عذرخواهی از طرف مقابل نپرسید که هنوز از دستتان عصبانی / ناراحت است یا نه. این کار باعث می‌شود احساسات ناخوشایند دوباره در وی سرباز کند و پذیرش عذرخواهی شما به تعویق بیفتد.
۶- بعد از انجام عذرخواهی زمانی را به خودتان اختصاص دهید تا بتوانید ضمن تجزیه و تحلیل رفتارتان با احساسات ناشی از آن کنار بیایید. این کار باعث می‌شود در موقعیت‌های مشابه عاقلانه‌تر و درست‌تر رفتار کنید.
۷- یادتان باشد عذرخواهی از افراد کوچک‌تر یا پایین‌دست شما به‌مراتب مهم‌تر و سخت‌تر اما مفیدتر از عذرخواهی از افراد بزرگ‌تر و بالادست شماست.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
