محتوای قرارداد ۲۰ ساله ایران و روسیه چیست؟
محمد جواد ظریف در جریان سفر اخیر خود به مسکو درباره تمدید قرارداد ۲۰ ساله تهران و مسکو سخن گفت. ظریف در ادامه در خصوص انعقاد قرارداد بلند مدت جامع راهبردی بین دو کشور خبر داد و گفت که طرفین برای رسیدن به چنین سندی توافق کرده اند.
وزیر خارجه ایران روز چهارشنبه به گفتگوی تلفنی یکساعته خود را با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه اشاره کرد و گفت که با او توافق کرده است که قرارداد همکاری ۲۰ ساله که حدود ۸ ماه دیگر به موعد خود می رسد مورد بازنگری قرار گیرد.
او در خصوص قرارداد بلند مدت گفت: زمانی که رأس موعد مقرر برسد، اگر کسی مخالفت نکند، ]توافق ۲۰ ساله[ تمدید می‌شود، ولی بهتر دیدیم یک قرارداد جامع راهبردی درازمدت تدوین شود و قرارداد به روز شود و نهایتاً امضا و برای تصویب به مجلس ارائه شود.
محتوای قرارداد ۲۰ ساله ایران و روسیه چیست؟
این معاهده تحت عنوان «قانون معاهده اساس روابط متقابل و اصول همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه» است که در اسفند ۱۳۷۹ (برابر با ۱۲ مارس ۲۰۰۱) در مسکو و در حضور روسای جمهور دو کشور امضا شد.
مدت این معاهده که به تصویب مجالس دو کشور هم رسیده، در اصل ۱۰ سال است، اما پس از اتمام دوره تا به حال دو بار هر کدام ۵ سال تمدید شده است.
ماده ۲۱ این معاهده می نویسد: « این معاهده برای مدت ده سال منعقد می‌گردد و در صورتی که هیچ یک از طرفین حداقل یک سال قبل از پایان اعتبار آن به صورت کتبی طرف دیگر را‌از قصد خود پیرامون قطع اعتبار معاهده مطلع نسازد، خود به خود برای دوره‌های پنج ساله بعدی تمدید می‌شود.این معاهده در مسکو در تاریخ بیست و دوم اسفند ماه سال ۱۳۷۹ هجری شمسی برابر بادوازدهم مارس ۲۰۰۱ میلادی در دو نسخه به زبانهای فارسی‌و روسی که هر یک از متون دارای اعتبار یکسان می‌باشد، تنظیم شده است.»
این معاهده شامل مقدمه و بیست و یک ماده است. ماده ۶ این معاهده بر همکاری دو کشور در حوزه انرژی، از جمله هسته ای اشاره کرده و تصریح می کند «طرفین به گسترش مناسبات درازمدت و متقابلاً مفید خود به منظور تحقق طرحهای مشترک در زمینه‌های حمل و نقل، انرژی من‌جمله :استفاده صلح جویانه از انرژی هسته‌ای، احداث نیروگاههای اتمی، صنایع، علوم، فنون، کشاورزی و بهداشت عمومی مساعدت خواهند نمود.»
در بخش های دیگر بر همکاری های دو کشور در حوزه های مختلف اقتصادی، حمل و نقل انرزی، سیاسی و امنیتی نیز اشاره شده است.
این معاهده در جلسه سران دو کشور که تقریبا اولین دیدار در این سطح پس از ۴۰ سال بود، به عنوان نقطه تحول دیپلماتیک محسوب می شد.
این توافق در آن زمان هم مخالفانی داشت و باعث واکنش آمریکایی ها شد. ژنرال «لئونید ایواشوف»، یکی از مقامات ارشد وقت در وزارت دفاع روسیه گفت: «برخی شاید از این توافق خوششان می آید و برخی نه. کشورهای ما در راستای منافع مان تلاش خواهند کرد.»
انعقاد این توافق در آن زمان همچنین سیگنالی به دولت جورج بوش در آمریکا بود مبنی بر اینکه ایران و روسیه قصد دارند نفوذ آمریکا در منطقه را محدودتر کنند.
ریچارد بوچر، سخنگوی وقت وزارت خارجه آمریکا در این خصوص ابراز نگرانی کرد و گفت: ما به ویژه درباره فروش تسلیحات متعارف پیشرفته یا تکنولوژی های حساس، نظیر فناوری هسته ای نگران هستیم. این بستگی به ایرانی ها و روس ها دارد که درباره جزئیات آنچه ممکن است انجام دهند یا انجام ندهند، توضیح دهند.
طبیعتاً تمدید این معاهده یا تغییر آن به قرارداد جامع راهبردی بلندمدت دوباره با واکنش منفی آمریکا مواجه خواهد شد. چرا که چنین واکنشی به سند ۲۵ ساله همکاری های ایران و چین نیز صورت گرفت. اساسا آمریکا هم آن زمان و هم الان به دنبال انزوای سیاسی و اقتصادی ایران بوده است. بنابراین هر گونه همکاری ایران با هر کشوری در نقض این سیاست واشنگتن است. کاخ سفید طی چند سال گذشته به دنبال فروپاشی اقتصادی ایران از طریق اعمال سیاست «فشار حداکثری» بوده است. به همین دلیل هر گونه روزنه ای برای رهایی از این وضعیت، سیاست فشار آمریکا را تضعیف می کند.
ایران برای احصای منافع خود و برای بیان اینکه گزینه هایش محدود نیست به دنبال توافق های دوجانبه با کشورهای مهم رفته است. تا علاوه بر دور زدن تحریم های، آینده اقتصادی خود را بهبود بخشد. چین به عنوان قدرت اقتصادی دنیا گزینه جدی ایران برای همکاری بلند مدت بوده است و بنا به گفته وزیر خارجه کشورمان، تهران و پکن به توافق بلندمدت نزدیک شده اند. روسیه به عنوان دیگر قدرت جهانی نیز در دستور کار توافق بلندمدت بعدی قرار دارد، و طبیعتاً آخرین کشور هم در این زمینه نخواهد بود.
از آنجایی که این اقدامات ایران، تلاش آمریکا برای به زمین زدن ایران را مهار و خنثی می کند، در آینده هر گونه توافق ایران با روسیه یا هر کشور دیگری مورد حمله تبلیغاتی قرار خواهد گرفت. در این جور مواقع، تحریم کنندگان ایران دایه مهربانتر از مادر شده و سنگ منافع ملی ایران را به سینه می زنند! چرا که چنین توافق های علاوه بر گشودن راه نفس برای ایران، خبر خوشی برای نظم آمریکایی بین الملل نیستند و روز به روز از نفوذ سیاسی و اقتصادی آمریکا می کاهند.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
