در بحبوحه شیوع کرونا در اکثر کشورهای جهان آمریکا در روزهای اخیر تحرکاتی را در عراق آغاز کرده است.  استقرار سامانه های پاتریوت و تلاش برای انتقال سفارت به عین الاسد و دعوت از دیگر کشورها برای این اقدام از جمله فعالیت های واشنگتن بوده که گمانه زنی های متعددی را به وجود آورده است. به نظر می رسد مقابله با گروه های مقاومت و نفوذ ایران هدف اصلی آمریکا از اقدامات اخیر باشد. رئیس جمهور آمریکا نیز اخیرا با فرار به جلو مدعی شده که ایران درصدد برنامه ریزی مخفیانه علیه نیروهای آمریکا است و ایران را به پرداخت هزینه های گزاف تهدید کرد. در همین راستا وزیر خارجه کشورمان نیز در پاسخ به دونالد ترامپ نوشت که ایران جنگی را شروع نخواهد کرد اما جنگ افروزان را ادب خواهد کرد. برای بررسی این موارد با نصرت الله تاجیک سفیر سابق ایران در اردن و کارشناس مسائل خاورمیانه گفتگو کرده ایم که در ادامه می خوانید:

ارزیابی شما از تحرکات اخیر آمریکا در عراق چیست؟ آیا اقدام واشنگتن در راستای جنگ روانی است یا این بار با هدفی متفاوت دست به این اقدامات زده اند؟

تحرکات و اقدامات نظامی آمریکا و موضع گیریهای سیاسی ترامپ و تیمش در عراق و بعضی اقدامات و رایزنی پمپئو در این زمینه در منطقه و نیز حتما" همراه تحرکات پنهان امریکا در این زمینه که هنوز به رسانه ها درز نکرده  و یا اصلا" راه پیدا نکند، برای آمادگی در مقابل شرایط سخت در عراق است و نه لزوما" درگیری مستقیم با ایران . یعنی در قدم اول آمریکا در عراق  بدنبال کم کردن هزینه نگهداری و آسیب پذیری نیروهایش از طریق تجمیع بجای پراکندگی و کیفی کردن بجای کمیت نیروها است و لذا این موضوع را نه صرفا" در چهارچوب روزمرگی و توئیتهای ترامپ بلکه اهداف دراز مدت آمریکا در منطقه جویا بود. اگر چه همان توئیتهای روزانه را نیز تمی توان کاملا" نادیده گرفت! 

یعنی این تحرکات در راستای برنامه های دراز مدت آمریکا است؟ 

بله. اما در این زمینه لازم است تصویر بزرگ را دائما" در نظر داشته باشیم تا ما با روزمرگی و کشیده شدن به دنبال حوادث روبرو نشویم. و این تصویر بزرگ به سیاستهای آمریکا در منطقه برای قطع عقبه استراتزیک ما در خاورمیانه برمیگردد که مزیت نسبی سیاست خارجی ما است. بهر صورت ایران و امریکا اختلاف ارضی و مرزی ندارند بلکه اختلاف منافع دارند و دور جدید رویاروئی دو کشور از حوادثی که در عراق اتفاق افتاد و شبه نظامیان به دو پایگاه آمریکائی در عراق حمله و یک پیمانکار آمریکائی کشته شد، شروع و با حمله آمریکا به نظامیان ایرانی و عراقی در بغداد ادامه یافت. در این زمینه اگر ترور سردار سلیمانی را یک پروژه بدانیم اینگونه تحرکات امریکا در عراق را نمیتوانیم خوب تحلیل کنیم. این ترور که حتی میتوانست  بدون شهید ابو مهدی هم باشد یک تصمیم اساسی برای فلج کردن سیستم عصبی مقاومت و پروسه است که نقطه آغازین و صفرش که با مسئولیت آمریکا شروع شد شهید سلیمانی بود. 

پس شما معتقدید ترور سردار سلیمانی یک روندی است که ادامه می یابد؟

بله. اما نه به این مفهوم که لزوما" ترور یک فرمانده نظامی ایرانی در اولویت اول آمریکا باشد. اگر چه آمریکا جانشین ایشان را هم تروریست میداند! بلکه تداوم راهبردی که منجر به ترور جنایتکارانه وی شد منظور است. و هدف اصلی قطع ارتباطات خاورمیانه ائی ماست و سیاستی که از سوی آمریکا پی گرفته میشود حذف نیروهای مبارز و شبه نظامیان عراقی است که خواهان اجرای مصوبه مجلس عراق برای خروج آمریکا از این کشور و در صدد اجرای این مصوبه هستند. اما این نکته را نیز از نظر نباید دور بماند که با توجه به صحنه پیچیده عراق و اختلاف بین گروههای مبارز شیعه و حذف ابو مهدی المهندس از این صحنه که عامل وحدت بخش نیروهای عراقی بود و ارتباط و نفوذ نسبتا" محدود فرمانده کنونی سپاه قدس که قطعا به وسعت ارتباطات و کاریزمای سردار سلیمانی نیست اگر به هر دلیل این روند اختلافات که بعضا" استراتزیک و و تا حدی عملیاتی است، ادامه یابد و یا همچنان عراق از عدم وجود دولت قدرتمند رنج ببرد، این وضعیت کمک به اجرای استراتژی اصلی آمریکا که قطع ارتباط ایران با عقبه استراتژیکش در خاورمیانه است محقق میشود.

پس با این اوصاف آمریکا به دنبال حضور بلندمدت در عراق خواهد بود؟

بله. بعید میدانم همانگونه که آمریکا نیروهایش را از سوریه نبرد، از عراق هم نیروهایش را ببرد. جابجائی نیرو تجهیزات و تحرکات آمریکا در عراق، سوریه و اروپا با دو هدف ۱- ایجاد امادگی عملیاتی و روانی و نیز کسب مشروعیت بین المللی برای هر گونه دخالت ایران در عراق و یا اقدام گروههای عراقی علیه پایگاههای آمریکائی که یک ضرب الاجل سوم آوریل داده بودند و ترامپ آنرا جدی تلقی کرد برای اینکه رو دست نخورد و قافیه را نبازد و یا پیشدستی کند همانگونه که در توئیت تهدید ایران توسط او دیدیم و ۲-انحراف افکار عمومی داخل آمریکا از قضیه کروناست.

 شما معتقدید حضور آمریکا در عراق علاوه بر منافعی که این کشور برایش دارد برای کنترل ایران هم هست؟

ما نسبت به اهداف غیر شفاف آمریکا در حوزه امنیت ملی ایران از جمله حضور در کشورهای همسایه ایران ظنین هستیم و این امر هیچ کمکی به حل مشکلات رو به تزاید ایران و امریکا نمیکند. اگر شما به نقشه پایگاههای آمریکا در  چهار طرف ایران بیاندازید به اهمیت این برآورد ایرانی از مقاصد چندان روشن آمریکا واقف میشوید. اما بهر صورت این الان یک سئوال مطرح و قابل توجه است که راهبرد و رویکرد آمریکا در شرایط  کرونائی جهان در صورت قصد خروج از عراق که من آنرا محتمل نمیدانم برای پر کردن خلا" ناشی از ترک این کشور به گونه ائیکه اولا" ایران نتواند به توسعه قدرتش درعراق بپردازد و از امکاناتش برای تاثیر گذاری در منطقه و مخصوصا" سوریه و علی الخصوص شرق آن که چاههای نفت سوریه قرار دارد و نیروهای آمریکائی نیز در آن منطقه مستقر شده اند و ثانیا" عراق مسیر، کانال و امتداد قدرت ایران به سوریه و سپس لبنان در کنار مرزهای رژیم صهیونیستی نشود چه خواهد بود؟ بیشک همین اقداماتی که الان ترامپ دارد انجام میدهد یعنی بجای رویاروئی با ایران تلاش میکند سر و سامانی به حضور نیروهای نظامی و پایگاههای خود در عراق بدهد تا کمتر آسیب پذیر باشند و حفاظت آنها را افزایش و کیفی ترشان کند تا اگر مورد حمله قرار گیرند سریعا" عکس العمل نشان دهد. یعنی  آمریکا با تخلیه تعدادی از پایگاهها که هم هزینه است و هم اسیب پذیر و واگذاری ان به دولت عراق درحقیقت زمین به ارتش عراق میدهد تا ارتش را مقابل شبه نظامیان قرار دهد و در عوض آسمان عراق بیشتر از آن خود میکند!عادل عبدالمهدی هم گفته "از وجود پروازهایی بدون اجازه وی در نزدیکی مناطق نظامی عراق مطلع و درباره احتمال اقدام به عملیات‌های خصمانه هشدار داده"! لذا به نظر میرسد حمله احتمالی آمریکا به شبه نظامیان عراقی اگر بخواهند حملات خود را به چند پایگاه محدودی که آمریکا برای حفظ نیروهایش نگه داشته است با پهپاد و موشک بوده و نه نیروی نظامی ویژه که در عراق مستقر کرده.

به رویکرد ترامپ در خصوص انحراف افکار عمومی آمریکا اشاره کردید؛ آیا درگیری نظامی محدود و یا نامحدود می تواند یکی از سناریوهایی باشد که ترامپ آن را مدنظر داشته باشد؟ با توجه به اینکه فشارها در داخل آمریکا به ترامپ برای مدیریت نادرست به منظور مهار کرونا افزایش یافته و اخیرا هم در جلسات کاخ سفید وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی وی پیشنهاد حمله به ایران را مطرح کرده اند. نظر شما چیست؟

دو مساله است که باید از هم جدا شود. هیچ ظرفیتی در ایران و امریکا برای رویاروئی نظامی نیست. حتی با تحریکات تندرورهای داخلی و یا بعضی کشورهای منطقه. هم ترامپ در این موقعیت نیست و هم سیاست ترامپ در فشار حداکثری تا حدی جواب داده و نیاز به شروع جنگ و ایجاد هزینه برای آمریکا نه در شرایط کرونائی حتی در شرایط عادی هم نیست. نکته دوم بر میگردد به صحنه داخلی عراق و اینکه شبه نظامیان شیعه عراقی باید محاسبه دقیقی از امکانات و ظرفیتها و چالشهای خود داشته باشند و سپس دست به اقدامی بزنند که دچار آسیب جدی نشوند. زیرا با تداوم حملات آنها به پایگاههای آمریکائی در عراق و با توجه به آسیب پذیری نیروهای نظامی آمریکا در پراکندگی پایگاهها، استراتژی ترامپ و نظامیانش به سمت اجرای نوع تحرکات نظامی و جابجائی نیرو و تجهیزات طی چند روز اخیر در عراق و سوریه صورت گرفت و اگر شبه نظامیان برای جلوگیری از تثبیت حضور آمریکا در عراق اقدامی انجام دهند، در اینصورت با توجه به اینکه آمریکا آسیب پذیری نیروهایش را کم کرده لذا اقدام نظامی علیه آنها و مخصوصا" کتائب حزب الله غیر محتمل نیست البته سطح، میزان و گستردگی این ضد حمله به مشغله کرونائی ترامپ برمیگردد! زیرا بعید به نظر میرسد آنگونه نیویورک تایمز نوشت در این شرایط حمله اولیه ائی که حتی طبق گزارشاتی بدلیل تبعات آن برای نیروهای آمریکائی در منطقه مورد مخالفت بعضی فرماندهان نظامی آمریکا نیز قرار گرفته، صورت گیرد. 

یکی  دیگر از اقداماتی که آمریکا در پیش گرفته تلاش برای انتقال سفارت خود به عین الاسد و دعوت از دیگر کشورها برای چنین اقدامی است. ارزیابی شما چیست؟

بله ظاهرا" قدم اول برداشته شده و آمریکا سفارت خود را برای حفاظت از نیروهایش به این پایگاه منتقل و نیروهای مازاد را هم ترخیص کرده است. در حقیقت آمریکا در بخش دیپلماتیک خود نیز آرایش جنگی گرفته که امری بی سابقه است. نه تا بحال کشور دیگری دست به چنین اقدامی زده و نه خود آمریکا تا بحال در کشوری چنین خود را اسیب پذیر دیده بود که ناچار شود دیپلماتهای خود را بطور رسمی و علنی در پایگاههای نظامی مستقر و محافظت کند. البته در بسیاری از کشورهای خاورمیانه سفارتخانه های آمریکا همانند یک دژ نطامی هستند! و این از سوئی دلالت بر اسیب پذیری نیروهای آمریکائی و از سوی دیگر جدی تلقی کردن خواست بخشی از مردم عراق و نیز سیاستمداران و نیروهای مبارز برای خروج آمریکا از این کشور است. بهر صورت حضور آمریکا در عراق نه برای مردم عراق خیلی مفید است و نه اهداف روشنی و مشخصی برای ما دارد و لذا اگر آمریکا بخواهد به حضورش تداوم ببخشد باید همین کارهائی که کرده را بکند! اما این اقدامات با گفته های ترامپ که قصد خروج نیروهایش از عراق را دارد نمیخواند! و مادامیکه آمریکا در عراق باشد چون منافع ملی ما مورد تهدید است و آمریکا با اقداماتش سعی در ورود در حوزه امنیت ملی ما را دارد لذا عراق روی خوش نخواهد دید و همواره درگیریهائی در جریان است که به بی ثباتی و نا امنی در عراق منجر میشود و این در حالیست که یک عراق و امن و با ثبات برای همسایگانش از جمله ما مطلوبتر است. اما در مورد دعوت آمریکا از سایر کشورها برای پیوستن به آمریکا برای حضور در پایگاه عین الاسد نیز در صورت صحت خبر، اقدامی عجیب برای تامین امنیت نظامیان در پایگاه آمریکایی و مغایر مفاد کنوانسیون ژنو است. یعنی آمریکا میخواهد با جمع کردن دیپلماتها یک امنیت برای نظامیان خود ایجاد کند ولی ماهیت اهداف نظامی با ایجاد سپر انسانی-دیپلماتیک تغییر نمی کند. یعنی آمریکا در صدد تشکیل منطقه ازاد شده در وسط عراق است که در این اوضاع داخلی عراق اقتدار دولت کم تر و مشکلات زیادتر میشوند. البته اگر چه هنوز مقامات عراقی در مورد این خبر موضعی نگرفته اند اما بعید است مقامات عراقی اجازه سوء استفاده از مصونیت دیپلماتیک را به آمریکائیها بدهند!

اخبار مرتبط

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.