در دنیای امروزی آلودگی هوا به یکی از معضلات پیچیده و البته همیشگی در زندگی انسان های سراسر جهان تبدیل شده است. انتشار گازهای گلخانه ای طی دهه های متمادی و از نیمه قرن بیستم میلادی تاکنون هر سال بیشتر شده است. انتشار این گازها همزمان تغییراتی در زیست بوم انسان و جانوران ایجاد کرده است.

اما این پایان ماجرا نیست تاثیرات مخرب آلودگی هوا بر بدن انسان قابل انکار نیست. تحقیقات مختلف حاکی از آن هستند که ذرات ریز معلق در هوا، گازهای گلخانه ای و مسموم بر ذره ذره وجود انسان تاثیر منفی دارند. تحقیقات مختلف رابطه میان آلودگی هوا و بیماری های پوستی، گوارشی، قلبی و ریوی را نشان داده اند. اما تکان دهنده تر آنکه طبق پژوهشی جدید این نوع آلودگی بر سلول های مغز و ایجاد افسردگی در بدن افراد نیز تاثیرگذار است.

آلودگی هوا برای قلب انسان و آبزیان مضر است

به نوشته یورک آلرت، نتایج تحقیقی که در ۱۵ سامبر سال جاری میلادی در نشریه The Journal of Physiology منتشر شده، نشان می دهد آلودگی هوا تاثیر قابل توجهی بر سلامت انسان دارد و ریسک بیماری های قلبی و حلمه قلبی را افزایش می دهد. این پژوهش که توسط محققان دانشگاه منچستر انجام شده و نشان می دهد  تاثیرات آلودگی هوا بر قلب آبزیان را می توان به انسان ها نیز تعمیم داد زیرا مکانیسم علمکرد هر دو عضو یکسان است.

فقط در انگلیس سالانه ۱۱ هزار مرگ به دلیل بیماری و حمله قلبی به آلودگی هوا مرتبط شده که دلیل آن «ذرات ریز خاصی» موجود در هوا particulate matter (PM) است که مشکلات سلامتی متعددی به وجود می آرود.Pm۲.۵  یکی از ریزترین و خطرناک ترین ذرات ریز است که هنوز در انگلیس بالا است.

محققان در این پژوهش جانوران مهره دار متعددی را بررسی و روی ترکیباتی تمرکز کردند که سطح ذرات ریز را به یکدیگر پیوند می دهد. این ترکیبات هیدروکربن های پلی سایکلیک آروماتیک (PAH) نام دارند و مقدار آنها با میزان تاثیرگذاری آلودگی هوا روی قلب مرتبط است.

هرچند دانشمندان می دانستند آلودگی هوا برای انسان ها خطرناک است اما فقط طی ۵ سال گذشته تحقیقات با این موضوع انجام شده اند.

آلودگی هوا روی عملکرد ورزشکاران و کارمندان ساده تاثیر می گذارد

از سوی دیگر نشریه اینترنتی« وکس» نیز در گزارشی به تاثیرات آلودگی  پرداخته و می نویسد: طی سال های اخیر طیف وسیعی از تحقیقات درباره تاثیر آلودگی هوا بر قابلیت های شناختی انسان منتشر شده است. این پژوهش ها نشان دهنده تاثیرات آلودگی هوا در طیف وسیعی است. درهمین راستا «پاتریک کولیسون» مدیر ارشد اجراییStripe( شرکت فناوری پردازش پراخت) به این موضوع علاقه نشان داده و تعداد زیادی از تحقیقات کلیدی در این باره را در وبلاگ شخصی خود منتشر کرده است. برخی از  نتایج این تحقیقات نشان می دهد قرار گرفتن در معرض ذرات ریز آلاینده هوا در بلند مدت به افزایش بروز فراموشی و آلزایمر در افراد سالمند منجر می شود.

تحقیقی روی ۲۰ هزار زن مسن نشان داد قرار گرفتن در معرض ۱۰ میکروگرم ذارت آلاینده هوا در بلند مدت معادل ۲ سال تسریع فرایند پیری است.

البته تاثیرات آلایندگی هوا فقط به سالمندان مربوط نیست و در بلند مدت ظاهر نمی شود. به نظرمی رسد گروهی از متخصصان به دلیل آلودگی هوا دچار اختلالاتی در کوتاه مدت نیز شده اند. به عنوان مثال شطرنج بازان ماهر هنگام مسابقه در روزهای آلوده اشتباهات بیشتری انجام می دهند. بازیکنان بیس بال نیز در روزهای آلوده عملکرد چندان مناسبی در زمین بازی ندارند.

کارمندان عادی نیز تحت تاثیرات آلودگی قرار می گیرند. نتایج آزمون قابلیت های شناختی آنها در محیط هایی با آلودگی کمتر، بهتر است. جالب آنکه طبق تحقیقی دیگر مشخص شده دلالان سهام در روزهای آلوده عملکرد چندان مناسبی نداشتند.

پژوهشی میان کارگران یک واحد بسته بندی میوه نشان داد آلودگی بیشتر در هوای آزاد از لحاظ آماری و اقتصادی تاثیر قابل توجهی روی سرعت بسته بندی کارگران داخل کارگاه دارد.

افزایش بستری شدن بیماران مبتلا به بیمار قلبی و عفونت های ادراری

روزنامه گاردین نیز در گزارشی اشاره می کند تحقیقات جدید حاکی از آن است که در شرایط افزایش آلودگی هوا تعداد بیماران بیشتری به دلایل مختلف از حمله قلبی گرفته تا عفونت ادراری در بیمارستان ها بستری می شوند.

هرچند در پژوهش فقط یکی از اجزای آلودگی هوا بررسی شده، اما تحلیل جهانی که اوایل سال جاری منتشر شده نشان می دهد تقریبا تمام سلول های بدن انسان تحت تاثیر آلودگی قرار می گیرند.

فرانچسکا دومینیسی از دانشگاه هاروارد و محقق ارشد این پژوهش همراه همکارانش بیش از ۹۵ میلیون پرونده مطالبات بیمه بیمارانی را بررسی کردند که بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۲ میلادی در بیمارستان ها بستری شده بودند. این بیماران ۶۵ ساله یا مسن تر بودند .

از سوی دیگر آنها یکی از شاخص های آلودگی هوا به نام PM۲.۵ را بررسی کردند که توسط وسایل نقلیه و واحدهای تولید برق تولید می شود. محققان با بررسی اطلاعات مربوط به کیفیت هوا و منطقه محل سکونت افراد، سطح PM۲.۵ را برای هر بیمار به طور جداگانه تخمین زدند.

نتایج این تحلیل نشان داد حتی اندک افزایش PM۲.۵ به اندازه یک میکروگرم در یک متر مربع طی بازه ای دو روزه با افزایش بستری شدن فرد در بیمارستان مرتبط است. به بیان ساده تر افزایش آلودگی هوا احتمال بستری شدن افراد با حمله قلبی را بیشتر می کند.

از سوی دیگر این محققان متوجه شدند در بازه های زمانی با آلودگی بیشتر  بیماری هایی از جمله عفونت ادراری، پارکینسون و عفونت خونی بیشتر می شود. 

آلودگی بیشتر ما را افسرده می کند

نشریه گاردین در گزارشی دیگر به تحقیقی پراخته که تاثیر آلودگی بر میزان افسردگی را بررسی کرده است. طبق این پژوهش در اماکن با هوای آلوده میزان افسردگی نیز بیشتر است.

جوزف هیز یکی از محققان این پژوهش می گوید: شواهد نشان می دهند آلودگی هوا به زعم خود بهداشت روان را به خطر می اندازد. تحقیق مذکور در نشریه Environmental Health Perspectives, منتشر شده  و از اطلاعات مربوط به ۱۶ کشور در آن استفاده شده است.

نیاز به تحقیقات بیشتر برای ارتباط آلودگی و سلامت انسان

هرچند سوالاتی درباره روش انجام هر کدام از این پژوهش ها وجود دارد اما به طور دقیق مشخص نیست این یافته ها به انجام پژوهش های دقیق تر منجر می شود. با این وجود انبوه یافته ها درباره تاثیرات آلودگی هوا خارق العاده است و در پایین ترین سطح نیاز به تحقیقاتی سیستماتیک برای بررسی آلودگی و قابلیت های شناختی انسان را ضروری می کند.

به نظر می رسدآلودگی  عواقبی شفاف و قابل ردیابی در کوتاه و بلند مدت بر بدن انسان دارد. این تاثیرات در کودکان، سالمندان و افراد در سن اشتغال کاملا واضح است. همینطور پژوهش ها نشان می دهد آلودگی هوا بر روی نیروی کار ماهر و تازه کار به یک اندازه تاثیرگذار است.

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.