خبرهای خوشی از ونزوئلا به گوش نمی‌رسد. از آتش زدن کمک های بشردوستانه تا تهدید ترامپ به حمله نظامی علیه این کشور. در این میان گوایدو رهبر اپوزیسیون این کشور که خواستار انتخابات آزاد شده، محبوبیت بسیاری برای خود دست و پا کرده است. عمده رهبران اروپایی و آمریکای لاتین از او حمایت کرده اند. اما کشورهای عربی حاضر در سازمان نفتی اوپک سکوتی محض در پیش گرفته اند. روسیه، چین و ایران در این میان حمایت خود را از مادورو اعلام کرده اند. خبرگزاری خبرآنلاین، آینده سیاسی - اقتصادی و بحران ونزوئلا را با هادی اعلمی‌فریمان پژوهشگر آمریکای لاتین و کارشناس مسائل آمریکا به گفتگو نشسته است.

 این کارشناس زبدۀ آمریکای لاتین در این باره می گوید:  «در صحنه داخلی ونزوئلا اثری از فرآیندهای حل اختلافات به شکل مسالمت آمیز و غیرخشونت باربه چشم نمی خورد. مادورو مصمم به مبارزه با اقدامات اپوزیسیون به هرشکل ممکن است که در این راستا این بحران از ژانویه سال ۲۰۱۹ از داخل ونزوئلا به خارج از مرزها کشیده شده است. این بحران ابتدا کشورهای منطقه را درگیر خود کرده و سپس موجب اختلاف آرا در سطح بین المللی شده است.

به گفته مادورو، ونزوئلا در عرصه مبارزه با امپریالیسم جهانی موفق بوده است، اما از طرف دیگر شاهد هستیم که اپوزیسیون به همراه برخی از کشورهای خارجی خواستار برگزاری انتخابات آزاد هستند. موضع ایالت متحده آمریکا نیز در این راستا کاملا آشکار بوده که به دنبال تغییر رژیم در ونزوئلا است. به علاوه دیدارهای دیپلماتیک  گوایدو از کلمبیا،اکوادور و پاراگوئه انجام شده و دولت مادورو این اقدامات را به سیرک تشبیه کرده و مورد تمسخر قرار داده است  وهمه این عوامل سبب شده است تا دولت مادورو در وضعیت نامناسب و شکننده ای قرار گیرد.به نظرم دولت فعلی در وضعیت ضعیفی به سر می برد.» مشروح گفتگو را در ادامه بخوانید:

تا چقدر حمله نظامی به ونزوئلا را محتمل می دانید؟ آیا دمکرات ها و جمهوری خواهان در حال حاضر در موضوع ونزوئلا همسو هستند؟

معاون ترامپ یعنی مایک پنس در کلمبیا و دردیداربا گوایدو و دوکه رئیس جمهورکلمبیا یک سری از اقدامات و برنامه ها را علیه دولت ونزوئلا اعلام کرد که گسترش و استمرار تحریم ها، مسدود کردن دارایی های دولت ونزوئلا با کمک وزارت خزانه داری آمریکا جز برنامه های اصلی این طرح بود که با انجام این موارد دولت مادورو در زمینه کنترل اقتصاد بیش از پیش ناتوان خواهد شد. اعمال تحریم مجدد پس از این دیدار،دفاع موگرینی و اتحادیه اروپا از گوایدو و نگرانی از احتمال ترور او پس از بازگشت به کشور از تحولات فعلی است.به نظر اقدام نظامی با توجه به اقناع افکار عمومی جهان بسیار مشکل است.آمریکایی ها فعلا مسیر تحریم و فشار اقتصادی را قدرت تست می کنند که به احتمال قوی پاسخ می دهد،مادورو این را فهمیده و اقدام متقابل کمک از روسیه را پیگیری می کند.با چنین گام هایی بعید به نظر می رسد که آمریکا فعلادر صدد حمله نظامی به ونزوئلا باشد و احتمالا از آن به عنوان آخرین گزینه استفاده خواهد کرد.

در موضوع سیاست داخلی دمکرات ها و جمهوری خواهان نظرات مختلفی دارند. با توجه به ناکامی ترامپ در عرصه سیاست های خاورمیانه ای، حل و فصل موضوع ونزوئلا برای انتخابات ۲۰۲۰ برای ادامه بقایش به شدت حائز اهمیت است. موضع جمهوری خواهان از بین بردن فضای ادبیات سوسیالیستی، یکپارچه کردن منطقه و تقویت دمکراسی است. به خاطر همین موضوع است که دومینوی سقوط مطرح است تا با موفقیت احتمالی آن دولت های کوبا، بولیوی و نیکاراگوئه نیز جز کشورهایی بعدی در این صف باشند.

وضعیت نفت و عضویت ونزوئلا در اوپک را چگونه پیش بینی می کنید؟  

در موضوع عضویت ونزوئلا در اوپک و یا حضور در خاورمیانه، آمریکایی ها طرح های قبلی خود را پیگیری می کنند؛ بدین معنا که اوپک را یک سازمان ضعیف و ناکارآمد جلوه دهند که البته در برهه هایی ناکام بوده اند ولی در استراتژی بلند مدت واشنگتن تاثیری نگذاشته است. در حال حاضر نیز بحث نفت "شل" نیز مطرح است و ممکن است در آینده این شرکت به رقیبی جدی برای اوپک تبدیل شود. از آنجایی که ترامپ علاقه ای به سازمان های بین المللی ندارد به شدت به دنبال تضعیف واگر بتواند فروپاشی اوپک است.

یکی از گمانه زنی ها درباره به قدرت رسیدن احتمالی گوایدو می تواند خروج ونزوئلا از اوپک باشد. گرچه معتقدم کاراکاس حضور خود در اوپک را هر چند به طور ضعیف حفظ خواهد کرد. درباره حضور در خاورمیانه نیز این کشور قطعا در سیاستش تجدید نظر می کند و سیاست های همسویی را با برزیل و ایالات متحده در پیش می گیرد.البته محدودیت های داخلی را هم باید درنظرگرفت،اخیرجنبش های مربوط به حوزه تغییر و تحول با توجه به پیشگیری از ایجاد خشونت درداخل اقدام به سهیم کردن نیروهای غیرموثر رژیم قبلی و مشارکت و سهم دهی برای پیشبرد جنبش تغییر رژیم درداخل می کنند.اگر بحث عفو یا مشارکت نیروهای سوسیالیست در بدنه ی بعدی باشد،ممکن است تحولات شکل سیاسی تر و مسالمت آمیزتری پیدا کند.

سقوط مادورو چه پیامدهایی را برای ایران خواهد داشت؟

سقوط وی برای جمهوری اسلامی ایران ناخوشایند خواهد بود و کشورمان در ابعاد مختلف متضرر می شود. یکی از تبعات آن سرمایه گذاری های سیاسی است که سال ها در جریان بوده است. ایران همچنین در بحث دور زدن تحریم ها و سازمان های بین المللی مانند اوپک همکاری هایی را با ونزوئلا داشته است که قطعا این موارد تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. اما نکته مهم این است ما همواره باید سیاست خارجی خود را بر مبنای منافع ملی بسنجیم و آن را سر لوحه کار خود قرار دهیم، نکته ای که منتقدان و دانشگاهیان ما همواره بر آن تاکید جدی داشته اند.درک اینکه در روابط خارجی باید منافع مردم لحاظ شود،بسیار ساده و از ابتدایی ترین اصول سیاسی است،اما متاسفانه این شرایط با سایر مسائل غیرمرتبط درپیوند قرار می گیردکه تبعات آن دردرازمدت نابودی منابع و امکانات است که صرف این سیاست ها شده است.من نزدیکی به ونزوئلا را محصول دولت های قبلی می دانم که بدون درنظر گرفتن الفبای منافع ملی و نظریه کارشناسی همکاران وزارت خارجه پیگیر این منطقه بودند.

ورود روسیه برای کمک به ونزوئلا را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا این کشور در ونزوئلا بمب افکن مستقر می کند؟

فکر نمی کنم که روسیه در آمریکای جنوبی جایگاهی داشته باشد و در صدد باشد که به این قضیه ورود پیدا کند. بحث خروج آمریکایی ها از پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای تاثیری در این موضوع نخواهد داشت. اما تنها مساله ای که هم چین و هم روسیه را نگران کرده سرمایه گذاری های کلانی است که این دو کشور در زمان زمامداری هوگو چاوز و نیکولاس مادورو داشته اند و اگر این نگرانی ها درباره انتقال قدرت به خوان گوایدو به تدریج حل و فصل شود این دو کشور نیز برای تغییرات در ونزوئلا متقاعد خواهند شد.گرچه در شورای امنیت و در روزهای اخیر روس ها هشدارهای جدی به آمریکا داشته اند،اما درچارچوب رقابت ژئوپلیتیک درنهایت روس ها وارد امتیازگیری می شوند.اظهاراتشان بیشتر بلوف دیپلماتیک یا نظامی برای بازدارندگی محدوداست.

آینده این بحران را چگونه ارزیابی می کنید؟

تعداد متحدان، شاخص مهمی برای درک میزان قدرت یک کشور است، که در حال حاضر کشورهایی چون ایران، روسیه، چین ترکیه از دولت مادورو اعلام حمایت کرده اند. در آن سو حدود ۵۰ یا ۶۰ کشور از خوان گوایدو حمایت کرده اند. بنابراین در میان متحدان مادورو شکاف ایجاد شده است و به همین سبب وی اکنون بحث شکایت به سازمان های بین المللی را مطرح می کنددر بحث بلوکه کردن ۸میلیارد از دلارها در ایالات متحده و بلوک۱و۲۰۰میلیارد طلا در بریتانیا وارد فاز پیگیری حقوقی شده است،این تلاش ها زمان برو بی نتیجه است. اما شاخصه بعدی که از اهمیت بالایی برخوردار است، موضوع قدرت اقتصادی است که در حال حاضر دولت مادورو در بدترین وضع ممکن به سر می برد و این موضوع قابل انکار نیست.

در بحث نفوذ سیاسی نیز مادورو با بحران مشروعیت سیاسی مواجه است. اگر چه ارتش و دولت وی آتش زدن کمک های بشردوستانه را تکذیب می کنند، فضای جامعه این کشور به گونه ای است که انگشت اتهامات به سمت او نشانه می رود. افکار عمومی نیز بر این باور هستند که در این وضعیت بد، مادورو به صورت عمدی این اقدام را انجام داده تا مردم بیشتر گرسنگی بکشند، در نتیجه این موضوع به نفع خوان گوایدو تمام می شود، زیرا به درخواست او بود که کمک های بشردوستانه وارد ونزوئلا شد. گفتنی است که گوایدو و اطرافیانش با پوشیدن لباس سفید و پرهیز از داشتن سلاح از اعتراضات خشونت آمیز اجتناب می کنند و همگان را به برگزاری تجمعات صلح آمیز دعوت می کنند، این موضوع یکی دیگر از مواردی است که به گوایدو مشروعیت بیشتری می بخشد.

 روند تحولات ونزوئلا به گونه ای پیش می رود که ایالات متحده آمریکا سخت به دنبال تغییر رژیم در این کشور است و با توجه به تداوم این بحران واشنگتن کمک های بشردوستانه بیشتری را به کاراکاس خواهد فرستاد. با توجه به مقاومت مادورو، آمریکا به صورت مداوم از مقامات کاراکاس می خواهد تا به بدنه مردم ملحق شوند و به همین دلیل به نظر می رسد که این وضعیت شکننده و بحرانی ادامه دار خواهد بود و به تنش ها و درگیری ها افزوده خواهد شد. در تحلیل آخر باید عنوان کنم که کنترل این اوضاع وخیم نیازمند رویکرد و تصمیم جدید ارتش و مقام های بلند پایه آن بستگی دارد. ارتش و گارد مرزی از آزمون وفاداری به مادورو موفق نشدند،بین۵۰۰تا ۶۰۰تناز اعضای گارد مرزی با پیشنهاد پول به کلمبیا گریختند،ایجاد هرسطح از مشوق ها و عفو می تواند بلافاصله شرایط ارتش را به ضرر مادورو تغییر دهد و روند وفاداری به گوایدو افزایش یابد.باتوجه به میزان حمایت افکار عمومی به نظر نمی رسد مادورو پس از ورود گوایدو فعلا به او آسیب بزند.او از واکنش غیرقابل محاسبه امریکایی ها بیم دارد.

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.