عرصه تقابل اروپا و آمریکا در نشست امنیتی مونیخ

پنجاه و پنجمین دور از «کنفرانس امنیتی مونیخ» از روز جمعه با مشارکت گسترده مقام های کشورهای جهان آغاز شده و بیش از ۳۰ رئیس دولت و نزدیک به ۵۰ وزیر امور خارجه از سرتاسر جهان در کنار ده ها مقام ارشد نظامی کشورها در مونیخ شرکت کرده اند.

مسوولان برگزاری این کنفرانس مهمترین محورهای مورد توجه در نشست مونیخ را ارزیابی جایگاه اتحادیه اروپا در تحولات جهانی، نحوه همکاری با ایالات متحده در کنار بررسی پیامدهای آغاز دوره ای تازه در نظم جهانی و رقابت قدرت ها عنوان کرده اند. گفته می شود «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان، «اشرف غنی» و «عبدالفتاح السیسی» روسای جمهوری افغانستان و مصر در کنار جمعی از سران کشورهای دیگر در نشست حضور دارند. از طرف کاخ سفید نیز «مایک پنس» معاون رئیس جمهوری در کنار وزیر دفاع این کشور در مونیخ حضور دارند. ضمن اینکه از کنگره آمریکا نیز هیاتی به سرپرستی «نانسی پلوسی» در آن حضور می یابد. از جمهوری اسلامی ایران نیز «محمدجواد ظریف» در این نشست شرکت می کند.

نشست مونیخ و آینده نظم جهان

نشست مونیخ یکی از مهمترین و پرسابقه ترین نشست های سیاسی و امنیتی در جهان به شمار می رود که به نوعی به بررسی آینده تحولات جهان می پردازد. خبرگزاری چینی «شینهوا» در مورد این نشست آورده است سیاستگذاران در مونیخ در زمینه جهان درحال تغییر به گفت وگو می پردازند و طیف گسترده ای از موضوع ها را مطرح می کنند که حتی رقابت و همکاری میان قدرت های بزرگ، آینده اتحادیه اروپا و روابط در دو سوی آتلانتیک بخشی از آن است.

از دیدگاه دست اندرکاران این نشست، موضوع مهم کنونی آن است که چندجانبه گرایی به خطر افتاده و پیش بینی کارشناسان آن است که بار دیگر جهان به عرصه رقابت میان قدرت ها تبدیل می شود. از این رو به نظر می رسد وظیفه این کنفرانس بررسی چگونگی نقش آفرینی دیگر کشورهای بزرگ همچون بریتانیا، فرانسه، ژاپن و کانادا در متن این تحولات است.

روزنامه «نیویورک تایمز» هم در زمینه اهمیت نشست مونیخ آورده است؛ دگرگونی هایی در نظم جهانی ایجاد شده که نشانه های آن در نشست هم دیده می شود که حتی ایالات متحده هم تغییراتی شگرف را در سیاست خارجی خود به وجود آورده است. برای ده ها سال این کنفرانس به محل گفت وگو میان کشورهای متحد اروپایی ارزیابی می شد که بر یک دیدگاه مشترک مبتنی بر بازار آزاد و تقویت نهادهای امنیتی همچون ناتو تمرکز داشت اما اکنون به نقل از «ولفگانگ ایشینگر» مدیر این نشست تمام جهان لیبرال درحال تجزیه است؛ نظم نوین جهانی تغییر کرده و دوران سیاسی نوینی در حال ظهور است.

تارنمای خبری تحلیلی Defense News هم در گزارشی عنوان داشت که در کنفرانس مونیخ شکاف داخلی در میان اعضای ناتو آشکارتر شده است. در سخنان مقام های آلمانی مشخص شده است که این کشور برنامه ای برای اتحاد جامع نظامی در ناتو تا سال ۲۰۲۴ ندارد. اختلاف های بنیادینی که میان اروپا و دولت ترامپ وجود دارد اعتبار و آینده چنین توافقی را مبهم ساخته است.

«اورسولا فون در لین» وزیر دفاع آلمان در روز نخست این نشست تاکید کرد ناتو نباید تنها به فکر تقسیم بار مالی این نهاد بر دوش اعضا باشد بلکه می بایست در زمینه تصمیم سازی های سیاسی نیز چنین رویکردی را دنبال کند و در همه ماموریت ها باید بر اساس مقررات و در کنار یکدیگر تصمیم گیری شود.

اختلافات اروپا و آمریکا

از نگاه رسانه های جهان برگزاری دو نشست سیاسی در اروپا (ورشو و مونیخ)، آن هم در فاصله یک روز، از تلاش کاخ سفید برای به حاشیه بردن این نشست و تضعیف اروپا به عنوان یک بازیگر مهم بین المللی حکایت دارد. همچنین تنش میان برلین و واشنگتن در حوزه های گوناگون اقتصادی و سیاسی ماهیت این رقابت را برجسته تر ساخته است. دو کشور آلمان و آمریکا در حوزه های گوناگونی با یکدیگر اختلافات عمیقی دارند. این شکاف در زمینه نوع رفتار در قبال توافق هسته ای با ایران تا مباحث آب و هوایی، مسائل مربوط به انرژی و تجارت دوطرف و تعرفه های گمرکی و حتی همکاری در ناتو و تامین هزینه های نظامی مطرح است.

از جمله محورهای تنش میان اروپا و آمریکا موضوع مبادلات اقتصادی و وضع تعرفه های تجاری بر کالاها است. اروپا امیدوار است در راستای تلاش های چند ماه اخیر خود، به یک مذاکره و توافق همه جانبه با ایالت متحده دست پیدا کند.

«آنگلا مرکل» در سخنرانی روز شنبه خود در نشست مونیخ حتی طعنه ای را به مقام های آمریکایی زد که گویا به این نتیجه رسیده اند خودروهای اروپایی هم تهدیدی برای امنیت ملی ایالات متحده هستند. حال آنکه آلمان به خودروهای تولیدی خود افتخار می کند ضمن اینکه تعدادی زیادی از آن ها در ایالات متحده ساخته می شوند. وی اظهار داشت در حالی که بزرگترین کارخانه تولید خودروهای BMW در کارولینای جنوبی مشغول به فعالیت است، اینکه ناگهان ماشین ها به تهدیدی برای امنیت ملی ایالت متحده تبدیل می شوند، غافلگیرکننده است.

دلخوری آمریکا از اروپا بر سر ایران

گفته می شود حدود 500 مقام از سطوح عالی تا مقام های سیاسی و نظامی از کشورهای مختلف جهان در این کنفرانس شرکت می کنند. به اعتقاد تحلیلگران این استقبال گسترده از نشست امنیتی پرسابقه در آلمان در واقع کنایه ای از سوی اروپا به کاخ سفید بود که با تلاش های فراوان، نشستی فرمایشی را در وروشو برگزار کرد تا به اصطلاح به مسائل امینتی و صلح در خاورمیانه بپردازد.

روزنامه «نیویورک تایمز» یکی از مهمترین محور اختلافات میان دو سوی آتلانتیک را در نوع حمایت آمریکا و اروپا از توافق هسته ای با ایران عنوان کرد.

از نگاه بسیاری از تحلیلگران نکته ای که در نشست مونیخ سال ۲۰۱۹ برجسته تر شده، شکاف عمیق میان اتحادیه اروپا و ایالات متحده است که به ویژه در زمینه نحوه سیاستگذاری در مورد توافق هسته ای با ایران به اوج رسیده است. کاخ سفید در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ واشنگتن را از این توافق مهم خارج ساخت حال آنکه قدرت های اروپایی به ویژه آلمان بر حفظ توافق تصریح می کنند.

اوج این اختلاف نظر هنگامی بود که معاون رئیس جمهوری آمریکا در کنفرانس ورشو با انتقاد از آلمان، فرانسه و انگلیس، این سه کشور را به تلاش برای مقابله با تحریم های آمریکا علیه ایران متهم کرد و از آن ها خواست با خروج از توافق برجام فشار بر ایران را افزایش دهند. به نوشته روزنامه آمریکایی واشنگتن پست، مایک پنس حتی در حاشیه نشست امنیتی مونیخ هم از اروپایی ها به علت نوع سیاست هایشان در قبال ایران انتقاد و تاکید کرد «آن ها (اروپایی ها) باید خط مشی کاخ سفید را دنبال کنند و از توافق هسته ای خارج شوند». پنس در دیدار با صدراعظم آلمان هم ضمن بیان این خواسته عنوان داشت زمان برای متحدان اروپایی واشنگتن فرارسیده است تا تضعیف تحریم های آمریکا را متوقف سازند.

به گفته وی اروپا باید در کنار آمریکا فشار اقتصادی و دیپلماتیک را بر ایران افزایش دهد تا غرب بتواند به نتایج مورد نظر در مورد ایران دست پیدا کند.

گذشته از آن که از نظر سیاسی و بر اساس توافق خروج واشنگتن از برجام از سوی بیشتر کشورهای جهان غیرقابل پذیرش بوده است، مقام های اروپایی آشکارا به این خواسته کاخ سفید پاسخ محکمی دادند. «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نشست مونیخ بر تعهد اتحادیه اروپا به توافق هسته ای با ایران تاکید کرد و حفظ آن را موضوعی امنیتی دانست. همچنین «هایکو ماس» وزیر امور خارجه آلمان هم در این کنفرانس پایبندی قدرت‌ های اروپایی به توافق هسته ‌ای را مورد تاکید دوباره قرار داد.