یکی از شدیدترین و اثرگذارترین بخش‌های این تحریم‌ها، تحریم‌های بانکی بود؛ تحریم‌هایی که به ادعای امریکایی‌ها، جزو شدیدترین نوع تحریم‌ها در جهان بوده است. اگرچه خرید و فروش برخی کالاها به واسطه تحریم‌ها سخت‌تر شده است اما پیچیده‌ترین و سخت‌ترین بخش آن به نقل و انتقالات و جابه‌جایی پول بوده است.

امریکا به واسطه نفوذ زیادی که بر سوییفت و بانک‌های بزرگ جهانی دارد، این انتقالات را به‌شدت تحت فشار قرار داده بود. براساس قول‌هایی که پیش از این داده بودند، در قالب تعهدات خود، کانال مالی ایران و اروپا را تاسیس کردند تا تجارت با ایران راحت‌تر دنبال شود. به‌طور عمده می‌توان انتظار داشت معاملات تجاری حوزه نفت و پتروشیمی‌ از این کانال دنبال شود؛ البته اروپایی‌ها در وهله اول از این سازوکار رونمایی کردند و در بخش نخست آن را به اقلام دارویی و مواد غذایی مشروط کرده‌اند. شرط اروپایی‌ها برای راه‌اندازی این کانال تصویب دو لایحه پالرمو و CFT توسط دولت ایران است. قاعدتا خبر راه‌اندازی این کانال را بر مناسبات و بازارهای داخلی اثر خواهد گذاشت؛ به تعبیری بار روانی این خبر می‌تواند بازارهای داخلی را تحت‌تاثیر قرار دهد.

به‌طور مشخص آثار روانی تشکیل کانال مالی می‌تواند باعث کاهش نرخ ارز در بازارها شود. در فاز نخست خبر تشکیل این کانال می‌تواند روند صعودی روزهای اخیر در بازارهای ارز را متوقف کند و آن را به عقب براند. در فاز دوم و با تصویب دو لایحه مهم در ایران روند کاهشی نرخ ارز شدیدتر خواهد بود. باید اشاره کرد که اینها تاثیرات کوتاه‌مدت آثار روانی مثبت تشکیل کانال مالی هستند.

اما ادامه این تاثیرگذاری تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد. نحوه بهره‌برداری دولت ایران از این امکان، رفتار اروپایی‌ها در قبال ادامه فعالیت آن و میزان فشار امریکا از عوامل و فاکتورهایی است که میزان اثرگذاری این کانال را در آینده روشن می‌کند؛ البته به‌طور کلی باید به کارکردهای این سازو کار مالی از منظری منطقی نگاه کرد. برخی با نگاهی خوشبینانه معتقدند این کانال می‌تواند جایگزین سوییفت شود. آنچه روشن است اینکه کشورهای اروپایی، چین، روسیه و ... مایلند از نفوذ دلار خلاص شوند و ذخیره ارزی دلاری خود را کم کنند. اما باید توجه داشت که همین کشورها نه تحت خود دلار بلکه نظام دلار هستند، یعنی با کاهش ذخایر ارزی دلاری خود، به دلار و به تعبیری دارایی‌های خود آسیب می‌زنند.

با وجود اقدامات متفاوتی که در نقاط مختلف دنیا رخ داده، قدرت ذخیره‌سازی دلار بیشتر هم شده و اکثر ذخیره‌های ارزی جهان براساس دلار ایجاد شده است. با این تفاسیر جایگزینی کانال مالی ایران و اروپا با سازوکارهایی که نظام دلار ایجاد کرده است حداقل در کوتاه‌مدت کاملا بعید به نظر می‌رسد. باید توجه داشت که در مناسبات بازار آزاد و بازارهای جهانی، قدرت شرکت‌ها از قدرت دولت‌ها بالاتر است. اروپایی‌ها بارها اذعان داشته‌اند که نمی‌توانند شرکت‌های خود را به اقدام علیه تحریم‌های امریکایی مجاب کنند و بر این اساس بیشتر شرکت‌های کوچک و متوسط مورد توجه قرار گرفته است. با وجود میل بالای اروپایی‌ها برای برداشته شدن سیطره دلار نمی‌توان در کوتاه‌مدت انتظار داشت نظام‌های دلاری و سازوکارهای آن که سال‌هاست شکل گرفته و قوام یافته از میان برداشته شود.

 

اخبار مرتبط

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.