غنی‌ترین مواد غذایی در سفره صبحانه
در این باره با مسعود فیروزکوهی، کارشناس گروه تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان به گفت‌وگو نشستیم تا به پاسخ پرسش‌هایمان برسیم.
دلیل گرسنگی پس از صرف صبحانه چیست؟
تعداد زیادی از افراد، پس از صرف صبحانه دچار گرسنگی زودهنگام می‌شوند و اشتها و ولع بیشتری به خوردن ناهار پیدا می‌کنند، اما همین افراد با حذف وعده صبحانه دیرتر گرسنه می‌شوند و گاه تا هنگام عصر، اشتهایی به خوردن ندارند. فیروزکوهی می‌گوید، مصرف زیاد مواد شیرین در این وعده مثل انواع مربا، قند، شکر، چای شیرین و نان فاقد سبوس بعد از حدود نیم ساعت به دلیل ترشح انسولین و کاهش قند خون در مصرف‌کننده حالت گرسنگی ایجاد می‌کند. به این دلیل توصیه می‌شود، در این وعده بیشتر از مواد پروتئینی و فیبری استفاده شود و همراه با مواد شیرین، یک ماده پروتئینی نظیر شیر، تخم مرغ و پنیر مصرف شود. همچنین استفاده از نان سبوس‌دار یا جو در این وعده با ایجاد سیری طولانی‌مدت فرد را کمتر دچار ریزه‌خواری می‌کند.
حذف صبحانه و لاغری
آیا می‌توان با حذف صبحانه و کمک به کاهش اشتها از این رویه برای کاهش اضافه وزن و لاغری استفاده کرد؟ این روش توصیه نمی‌شود، چون به این ترتیب احتمال این که بدن دچار گرسنگی سلولی شود وجود دارد. از طرف دیگر، وقتی دریافت غذا کم شود، بدن به صورت خودکار احساس بحران در دریافت غذا می‌کند و متابولیسم یا همان سوخت و ساز را به حداقل می‌رساند و در نتیجه، کالری مازاد برای کمک به کاهش وزن سوخته نمی‌شود، در صورتی که صرف بموقع صبحانه، سبب افزایش سوخت و ساز بدن می‌شود.
دلایل مهم خوردن صبحانه
صبحانه باعث افزایش انرژی بدن برای شروع کار روزانه و ایجاد آرامش در ابتدای روز و بهبود خلق و خوی فرد می‌شود. کسانی که صبحانه می‌خورند، کمتر دچار یبوست و دیابت و پرفشاری خون می‌شوند. این افراد حافظه کوتاه مدت و تمرکز و هوشیاری بهتر و بیشتر نسبت به کسانی دارند که صبحانه نمی‌خورند. خوردن صبحانه بخصوص برای دانش‌آموزان و دانشجویان به سبب کمک به فعالیت ذهنی و تامین سوخت لازم مغز بسیار توصیه می‌شود.
گنجاندن غذا‌های غنی در وعده صبحانه
صبحانه خوب و با کیفیت چه صبحانه‌ای است و چه مواد مغذی‌ای را می‌توان در وعده صبحانه گنجاند تا آن را غنی کند؟ صبحانه غنی و مقوی، صبحانه‌ای است که به اندازه کافی پروتئین و فیبر در آن گنجانده شده باشد. تخم مرغ، پنیر و شیر از ترکیبات حاوی پروتئین هستند که لزوما باید در سفره صبحانه گنجانده شوند. شیر به عنوان پایه و ترکیب اصلی در وعده صبحانه با ارزش غذایی و پروتئین بالا بخصوص برای کودکان، نوجوانان و حتی سالمندان ضروری است. همچنین تخم‌مرغ در درجه دوم، تامین‌کننده پروتئین و مواد مغذی بدن است و افراد سالم می‌توانند، روزانه یک عدد تخم مرغ میل کنند، اما در موارد بیماری‌های خاص باید در مصرف آن محدودیت ایجاد شود. همچنین مصرف پنیر همراه با مغز گردو که مقوی و حاوی بیشترین میزان امگا ۳ است، صبحانه مقبولی است. پودرجوانه گندم، کنجد و فلفل سیاه برای اضافه کردن روی تخم‌مرغ و پنیر توصیه می‌شود. از سایر غذا‌هایی که می‌تواند وعده صبحانه را غنی کند، می‌توان به فرنی و شیربرنج اشاره کرد که بخصوص برای کودکان یا سالمندانی که مشکلات دندانی دارند، مفید است. همچنین حلیم کم چربی، عدسی کم نمک و خوراک لوبیا از جمله خوراک‌های مناسب و مغذی است که در وعده صبحانه می‌تواند گنجانده شود.
جایگزین شیرینی‌های سفره صبحانه
توت خشک، خرمای خشک زاهدی، کشمش یا مویز از جایگزین‌های با ارزش قند صبحانه و شیره میوه‌ها و عسل‌های طبیعی کم گلوکز مناسب‌تر و مغذی‌تر از شکرند. مربا و مواد شیرین بجز عسل طبیعی بهتر است محدودتر و فقط بعضی روز‌ها همراه یک ماده پروتئینی مانند شیر یا پنیر مصرف شود.
کره و سرشیر بخوریم یا نه؟
برای تنوع در وعده صبحانه یکی دو روز در هفته می‌توان از کره، سرشیر، خامه و پنیر خامه‌ای استفاده کرد. این گروه جزو چربی‌ها محسوب می‌شوند، نه لبنیات. در افراد بالغ و بیماران بهتر است محدود و در کنار مواد پروتئینی مصرف شوند. برای کودکان، نوجوانان و حتی جوانان فعال مصرف آن آزادتر است، اما نباید زیاده‌روی کنند.
نان صبحانه نباید باگت و ساندویچی باشد
برای وارد کردن فیبر در وعده صبحانه که کمک زیادی به مهار اشتها و جلوگیری از افزایش ناگهانی قند خون می‌کند، باید روزانه از نان سبوس‌دار یا نان جو استفاده شود و با توجه به این که میزان سبوس‌گیری از آرد‌های سنتی ما رو به افزایش است، می‌توان از نان‌های سبوس‌دار و مغزدار و کنجددار صنعتی کارخانه‌ای که تایید شده و تحت نظر مسئولان فنی تولید می‌شوند، استفاده کرد. اغلب نان‌های فانتزی و ساندویچی فاقد سبوس هستند.
میزان نان مصرفی بسته به جثه فرد، فعالیت، نوع صبحانه و برخی موارد دیگر متفاوت است، اما بهتر است یک تا سه واحد نان سبوس‌دار یا نان جو ۵۰ درصد (متشکل از ۵۰ درصد آرد گندم و ۵۰ درصد آرد جو) استفاده شود که شامل یک کف دست یا ۳۰ گرم نان است که می‌تواند تا سه کف دست یا ۹۰ گرم افزایش یابد که البته در مورد نان لواش هر واحد آن برش‌هایی به اندازه چهار کف دست می‌شود.
نیمرو و املت چطور؟
در افراد سالم، مصرف نیمروی کم روغن در وعده صبحانه به عنوان تنوع مشکلی ندارد. ایمن‌ترین روش طبخ تخم مرغ، آب پز کردن آن است. در بیماران دیابتی و مبتلایان چربی و فشار خون و کبد چرب و امثال آن بهتر است از تخم مرغ آب پز استفاده و گاهی زرده آن را خارج و تنها به خوردن سفیده اکتفا کنند. استفاده از املت کم روغن در وعده صبحانه اگر با گوجه فرنگی تازه تهیه شود، برای افراد سالم از نیمرو غنی‌تر است. همچنین مصرف خیار و گوجه خرد شده در کنار نان و پنیر و گردو می‌تواند صبحانه مقبول و مناسبی باشد. مصرف سیب و انگور و آبمیوه بخصوص آب پرتقال برای این وعده عالی است.
در وعده صبحانه زیاده‌روی نکنید
این که می‌گویند در وعده صبحانه به هر میزان که اشتها دارید بخورید، چون تنها وعده‌ای است که سبب افزایش وزن نمی‌شود، صحت ندارد. صحیح است که صبحانه مهم‌ترین وعده غذایی است، اما در هیچ وعده‌ای نباید زیاده روی کرد، زیرا باعث چاقی و اضافه وزن می‌شود و بیماری‌های مرتبط با اضافه وزن را به دنبال دارد. وعده صبحانه بهتر است همراه با خوردن میان وعده بین صبحانه و ناهار کامل شود.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
ارسال نظر