‌‌مدارس که روزگاری از شدت بارش برف و باران تعطیل می‌شد چند سالی است فقط دیو سیاه آلودگی تعطیل‌شان می‌کند و دیگر  عادت همیشگی ما شده که فصل گرم را ریزگرد تنفس کنیم و فصل سرد را با ذرات زیان‌بار معلق در هوا بگذرانیم.

 گویا دیگر باید خود را قانع کنیم که آسمان سیاه زیباتر است مثل همیشه که اینگونه خود را راضی کرده‌ایم.

حال سوال اینجاست که ما برای کاهش آلودگی هوا چه کرده‌ایم؟ چرا با وجود تجربه‌هایی که در دنیا از چنین شرایطی وجود دارد ما به آن بی توجهی می‌کنیم و با روندی که وجود دارد گویا باید تا سال‌های سال نهایت تدبیرمان در زمان آلودگی فقط به کمیته دهان‌پرکن اضطرار کاهش آلودگی هوا و مصوبه تعطیلی مهدها، پیش دبستانی‌ها و دبستان‌های نوبت صبح و بعداز ظهر ختم شود.

گویی ما یک تیم از محققان را به کلانشهرهای کشورهای خارجی موفق در کاهش آلودگی هوا فرستاده‌ایم تا تحقیق کنند آنها چه کاری  برای کاهش آلودگی هوا کرده‌اند و ما دقیقا همان کار را انجام ندهیم!

 شهر مکزیکوسیتی، پایتخت کشور مکزیک یکی از این شهرهاست، کارهایی که در این شهر برای کاهش آلودگی هوا انجام شده دقیقا توسط ما در کلانشهری چون کرج انجام نمی‌شود و در این زمینه بسیار موفق عمل کرده‌ایم تا خدایی نکرده مردم لحظه‌ای لذت تنفس هوای پاک را تجربه نکنند.

مکزیکوسیتی در سال ۱۳۷۱ یکی از آلوده‌ترین شهرهای دنیا بود، چهارمیلیون خودرو در آن تردد داشت و دود ناشی از این تعداد خودرو به دلیل محصور شدن شهر میان چند کوه بلند، بر فراز آن سایه انداخته بود، اما امروز همه از تجربه موفق این شهر در کاهش آلودگی و قرار گرفتن آن در بین شهرهای پاک صحبت می‌کنند.

این شهر از همان سال‌های سیاه ۶ برنامه اساسی برای کاهش آلودگی هوا در دستور کار قرار داد و با سختکوشی و مو به مو به اجرا گذاشت و امروز ثمره آن را برداشت کرده است.

توسعه سریع مترو، تاسیس خطوط بی.آر.تی، ترویج دوچرخه‌سواری، نوسازی تاکسی‌ها، کاهش دوره زمانی تست معاینه فنی و دور کردن صنایع آلاینده از محدوده شهری ۶ برنامه اساسی است که روی سیاه مکزیکوسیتی را سفید و مردم پایتخت مکزیک را از هوای پاک بهره‌مند کرده است.

مترو

مترو کرج و حومه در 6 خط به طول 105 کیلومتر طراحی شد، این 105 کیلومتر می‌توانست تا 120 کیلومتر افزایش یابد، در مرحله اول خط 2  این طرح در 27 کیلومتر از سال 85 در دستور کار قرار گرفت تا 4 ساله تمام شود اما در سال 89 نه تنها این پروژه به سرانجام نرسید بلکه 27 کیلومتر ابتدایی به 15 کیلومتر کاهش یافت و حال با گذشت 11 سال از آغاز آن فقط 32 درصد پیشرفت داشته است و البته چشم انداز روشنی هم برای راه اندازی آن در کوتاه مدت وجود ندارد.

بی.آر.تی

زمزمه‌های این طرح از شورای سوم مطرح شد، در شورای چهارم بودجه‌ای برای آن در نظر گرفته شد و امروز که چندماهی از شورای پنجم می‌گذرد برخی اعضا همچنان بر ساخت بی.آر.تی فقط تاکید دارند بدون آنکه در این چند سال خبری از بی.آر.تی شود.

البته یکی از دلایل عدم توسعه بی.آر.تی در کرج، عدم وجود ظرفیت در خیابان‌ها عنوان می‌شود.

تاکسی‌ها و اتوبوس‌های شهری

طبق آمار سازمان حمل و نقل بار و مسافر شهری شهرداری کرج، در حال حاضر ۱۲ هزار و ۵۰۰ تاکسی در شهر کرج تردد دارد و در شبانه روز حدود ۹۰۰ هزار نفر توسط این ناوگان جابجا می‌شوند.

در ظاهر همه چیز خوب به نظر می‌رسد اما مساله اینجاست که طبق گفته  حسین محمدی، رئیس کمیسیون محیط زیست شورای شهر کرج، حدود ۱۰ درصد از تاکسی‌های فعال در کرج به سن فرسودگی رسیده‌اند و نباید در سطح شهر تردد کنند.

در خصوص اتوبوس‌های شهری کرج وضعیت بحرانی‌تر است، براساس اطلاعات موجود تعداد اتوبوس‌های شهری کرج به خاطر عدم اختصاص بودجه جدید از ۱۲۰۰ دستگاه به ۶۰۰ دستگاه کاهش یافته است، این ۶۰۰ دستگاه ۲۶۰ هزار نفر را در شبانه‌روز جابجا می‌کند.

طبق گفته  عباس زارع ، نائب رئیس کمیسیون محیط زیست شورای شهر کرج، این اتوبوس‌ها فقط ۴ درصد از حمل و نقل درون شهری را به خود اختصاص داده‌اند اما ۳۸ درصد آلودگی ناشی از منابع متحرک در شهر کرج از همین اتوبوس‌ها ناشی می‌شود؛ این یعنی یک معادله کاملا نامعقول.

در مجموع فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی کرج باعث شده نیمی از آلودگی ناشی از منابع متحرک در کرج از اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها باشد.

دوچرخه

با نگاهی به خیابان‌ها و معابر کلانشهر کرج بی توجهی کامل مسئولان شهری از سال‌های گذشته تاکنون به موضوع ترویج دوچرخه‌سواری در کرج مشهود می‌شود، زیرا شهر به گونه‌ای توسعه پیدا کرده که از انسان‌محوری دور و فقط به خودرو و سواره محوری توجه شده است، یکی از مصادیق بارز آن ساخت تقاطع‌های غیرهمسطح در گوشه و کنار این کلانشهر است که جایی برای دوچرخه‌سواری باقی نگذاشته است.

نهایت کاری که برای این مقوله در کرج انجام شده اجرای ۲ کیلومتر خط دوچرخه سواری در مهرشهر بوده است که البته فاز دوم آن نیز در حال اجراست.

از برنامه سه‌شنبه‌های بدون خودرو نیز نباید غافل شد اما این برنامه تاکنون تاثیر چندانی بر افزایش تمایل شهروندان به استفاده از دوچرخه به جای خودرو نداشته است.

معاینه فنی

مجلس شورای اسلامی در قانونی جدید، زمان آغاز معاینه فنی خودروهای شخصی را از ۵ سال پس از ساخت به ۴ سال کاهش داد، اما طبق گفته بسیاری از فعالان محیط زیست این دوره در بسیاری از کشورهای دنیا ۲ سال است و تفاوت چندانی در ۵ سال و ۴ سال نیست، بنابراین این مصوبه شکستی در حمایت از محیط زیست و بهبود وضعیت هوا محسوب می‌شود.

هر چند بسیاری از کارشناسان، داشتن معاینه فنی در ایران را هم دلیلی بر غیرآلاینده بودن خودروها نمی‌دانند و اعتقاد دارند معاینه فنی تاثیری در کاهش آلودگی ناشی از منابع متحرک نداشته است.

صنایع آلاینده

در کرج 32 درصد آلودگی هوا از منابع آلاینده ساکن ناشی می‌شود، صنایع مستقر در اطراف کلانشهر کرج بخشی از  این 32 درصد را به خود اختصاص داده‌اند.

اگرچه حذف مازوت از نیروگاه منتظرقائم که روزانه 60 تا 70 تن گوگرد منتشر می‌کرد یکی از اقدامات قابل توجه در کاهش سهم منابع ساکن است اما به طور کلی تراکم بالای صنایع در اطراف کلانشهر کرج راهی جز نوسازی کارخانجات و کارگاه‌ها برای کمتر کردن سهم 32 درصدی آلودگی منابع ساکن پیش روی این شهر وجود ندارد.

در این زمینه متاسفانه در سال‌های اخیر مسئولان اقتصادی استان بسیار ضعیف عمل کرده‌اند و بیش از هر چیز بدون توجه به مقوله‌های زیست محیطی به دنبال احیا صرف واحدهای عمدتا دارای مشکل بوده‌اند و در کنار آن کمتر به شاخص‌های زیست محیطی توجه کرده‌اند.

با توجه به این تفاسیر به نظر می‌رسد مقصر اصلی آلودگی هوا در کلانشهرهایی چون کرج، چیزی جز مدیریت نادرست و فقدان درک بلند مدت نیست، مدیریتی که تعطیلی مدارس را پیشفرض و در خط مقدم مبارزه با آلودگی هوا قرار داده است.

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.