پزشکی در چهارهزار سال پیش مدرن بود
جراحی سرطان مغز در مصر باستان
چرا این کشف قابل توجه است؟
الجزیره در گزارش ۸ژوئن نوشت، محققان مدت‌هاست می‌دانند که پزشکی در مصر باستان از بسیاری از تمدن‌های باستانی دیگر پیشرفته‌تر بوده است. برخی از اولین ارجاعات به پزشکان به آن دوره با روش‌هایی مانند تنظیم استخوان و پرکردن دندان برمی‌گردد. چیزی که دانشمندان تا به حال نمی‌دانستند، این بود که پزشکان تا چه حد تلاش کرده‌اند تومورهای سرطانی مغز را بررسی و عمل کنند. دانشمندانی که روی جمجمه‌های آن دوران مطالعه می‌کنند، می‌گویند شواهد فیزیکی از روش‌های تهاجمی برای تومورهای مغزی یافته‌اند که ثابت می‌کند پزشکان تلاش می‌کردند درباره بیماری‌ای که امروزه آن را سرطان می‌نامیم، بیاموزند. این کشف همچنین می‌تواند اولین مورد شناخته‌شده از درمان جراحی برای این بیماری در مصر باستان باشد.
«ادگارد کاماروس»، نویسنده اصلی این مقاله، یک پائوپاتولوژیست دیرینه در دانشگاه «سانتیاگو د کامپوستلا» در اسپانیا، به الجزیره گفت: «تحقیق ما با بررسی مستقیم استخوان‌های انسان با ضایعات سرطانی نشان می‌دهد که آنها یک جراحی انکولوژیک انجام داده‌اند. ما نمی‌دانیم که آیا این یک درمان بالقوه جراحی بود یا یک کالبدشکافی اکتشافی پزشکی، اما مطمئنا یک جراحی انکولوژیک برای درک بهتر آنچه امروزه سرطان می‌نامیم، بوده است.» در کنار کاماروس، دو محقق به نام «تاتیانا توندینی» از دانشگاه توبینگن در آلمان و «آلبرت ایسیدرو» از بیمارستان دانشگاهی ساگرات کور در اسپانیا، این مطالعه را با هم به قلم درآوردند.
چگونه دانشمندان شواهد جراحی باستانی را کشف کردند؟
دو جمجمه که هر کدام هزاران سال قدمت دارند، شواهدی ارائه می‌دهند که هم درمان‌های شفابخش عمومی برای آسیب‌های سر و هم جراحی‌های خاص سرطان در مصر باستان انجام شده است. هر دو ابتدا در اواسط دهه۱۸۰۰ در مصر کشف شدند و اکنون بخشی از مجموعه جمجمه آزمایشگاهی داکورث دانشگاه کمبریج در بریتانیا هستند که توسط باستان‌شناسان برای تحقیق به آنجا برده شده است. شواهد جدیدی مبنی بر انجام جراحی‌ها در اکتبر۲۰۲۲ با استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند آنالیز میکروسکوپی و تصاویر توموگرافی کامپیوتری (CT) که معمولا در درمان پزشکی برای ایجاد تصاویر داخلی دقیق از بدن استفاده می‌شود، قابل مشاهده شد. اعتقاد بر این است که یکی از جمجمه‌ها با برچسب۲۳۶ متعلق به مردی ۳۰ تا ۳۵ساله بوده و قدمت آن به ۲۶۸۷قبل از میلاد تا ۲۳۴۵قبل از میلاد برمی‌گردد. سطح زخم آن یک ضایعه بزرگ را نشان داد که گمان می‌رود از تومورهای بدخیم باشد و همچنین حدود ۳۰ضایعه کوچک‌تر که روی آن پخش شده بود.
محققان در اطراف ضایعات آثار بریدگی پیدا کردند که احتمالا با یک ابزار فلزی تیز ساخته شده است. توندینی در بیانیه‌ای گفت: «ما می‌خواستیم درباره نقش سرطان در گذشته، میزان شیوع این بیماری در دوران باستان و چگونگی تعامل جوامع باستانی با این آسیب‌شناسی بیاموزیم. هنگامی که ما برای اولین‌بار علائم بریدگی را زیر میکروسکوپ مشاهده کردیم، نمی‌توانستیم آنچه را که در مقابل ما بود، باور کنیم.» هدف دقیق این برش‌ها مشخص نیست و معلوم نیست که آیا سوژه در آن زمان مرده یا زنده بوده است؟ کاماروس توضیح داد که اگر این برش‌ها پس از مرگ انجام شده باشد، می‌تواند به این واقعیت اشاره کند که پزشکان در حال انجام آزمایش یا کالبدشکافی بوده‌اند. اگر بیمار در آن زمان زنده بود، به احتمال زیاد دستگاه‌های بُرشگر سعی در درمان او داشتند.
با این حال، بدون سابقه پزشکی بیمار، هیچ راهی برای اطمینان وجود ندارد. اعتقاد بر این است که جمجمه دوم با برچسب۲۷۰ و مربوط به ۶۶۴ قبل از میلاد تا ۳۴۳قبل از میلاد متعلق به زنی است که بیش از ۵۰سال سن داشته است؛ همچنین دارای ضایعاتی است که گمان می‌رود ناشی از تومورهای سرطانی باشد، اگرچه هیچ نشانه‌ای از تلاش برای درمان وجود ندارد. مصریان باستان معتقد بودند که بیماری‌ها مجازاتی از جانب خدایان است؛ اما با این وجود در مراقبت‌های پزشکی ماهر بودند و برای مثال از گوشت تازه، عسل و انبوهی از گیاهان برای درمان زخم‌ها استفاده می‌کردند. اعتقاد بر این است که در مصر باستان پزشکان کافی وجود داشت که اکثر آنها می‌توانستند روی یک تخصص بیماری تمرکز کنند.
