یادداشت
پایان خالق«Z»
وی بهدلیل فعالیت سیاسی پس از کودتای۱۹۶۷ مجبور به تبعیدی ۷ساله شد تا از دیکتاتوری نظامی فرار کند و در این مدت در ایتالیا، فرانسه و آمریکا (نیویورک) اقامت گزید. تا ۱۹۸۴ بهعنوان مدیر کانال تلویزیونی دولتی فعالیت کرد. از سال۱۹۹۶ بهعنوان سفیر یونان در یونسکو خدمت کرده است. واسیلیکوس بیشتر برای رمانZ خود شناخته می‌شود که در سال۱۹۶۶ منتشر شد و بر اساس ترور «گریگوریس لامبراکیس» سیاستمدار یونانی در سال۱۹۶۳ است. این کتاب در سال۱۹۶۹ توسط کوستاگاوراس به فیلمی موفق در عرصه بین‌المللی تبدیل شد. این فیلم بهوضعیت سیاسی یونان در دهه‌های ۱۹۷۰-۱۹۶۰ اشاره دارد. وی در سیاست یونان فعال بود و از سال ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۴ نماینده پارلمان بود. او آثار متعدد داستانی و غیرداستانی منتشر کرده و بهدلیل کمک‌هایش به ادبیات و فرهنگ یونان بسیار شناخته شده است.
او در طول زندگی حرفه‌ای خود افتخارات متعددی از جمله جایزه کتاب ملی یونان، لژیون افتخار فرانسه و نشان لیاقت جمهوری ایتالیا را دریافت کرده است. او کار خود را بهعنوان نویسنده در دهه۱۹۵۰ آغاز کرد و چندین کتاب نوشت اما این کتابZ بود که باعث تحسین بین‌المللی او شد. این رمان روایت تخیلی از تحقیقات درباره ترور لامبراکیس، سیاستمدار چپ یونانی و نقدی بر تبانی دولت با گروه‌های راست افراطی بود. ۵۷سال از انتشار کتاب«Z» میگذرد. هنوز هم کتابی مدرن و پیشگامانه است که احساس میکنید امروز نوشته شده است. حتی اگر به طرز شگفتانگیزی توسط کاستاس گاوراس کارگردان به سینما منتقل نمیشد، عالی بود؛ حتی اگر موضوع آن اقتباس داستانی از ترور گریگوریس لامبراکیس در سال۱۹۶۳ نبود زندگی سیاسی این کشور را تحت‌الشعاع قرار داد. او در کتابش محلههای اراذل و اوباش گرفته تا دفاتر بالاترین افسران ژاندارمری را بهخوبی ترسیم کرده است.
او در مقابل این پرسش که چگونه Z را نوشتی؟ آیا فقط با گزارش روزنامهها بود؟ پاسخ میدهد، نه، تمام مطالب را بازپرس کریستوس سارگتاکیس (صورتجلسه تحقیقات مقدماتی و بازجویی) با یک کامیون برای من آورده بود! یعنی من با بهرهگیری از مطالعات حقوقی خود خواندم که دقیقا چگونه دست اندرکاران به محکومیت کشیده شدند. علاوه بر این، جنایت در ۲۰۰متری خانه پدری من در شهر تسالونیکی رخ داد. وقتی چهره اراذل و اوباش را دیدم، متوجه شدم که آنها را میشناسم، آنها دستفروشان یک بازار بودند، افرادی که حتی به سیاست اهمیت نمیدادند و با این حال درگیر چرخ دندههای ماشینهای جنایتکار بودند. هرکسی که میخواهد ماجرای قتل لامبراکیس را از منظر قضایی بررسی کند، باید بخشی از پرونده مرا که در حال حاضر در دانشگاه بوستون میزبانی می‌شود، جست‌وجو کند. Z اولین بار چند ماه قبل از کودتای ۲۱آوریل منتشر شد و پس از سقوط دیکتاتوری بارها در یونان تجدید چاپ شد.
هزاران خواننده آن را خواندند و دوست داشتند و به ۲۲زبان ترجمه شد. او همچنان به نوشتن و انتشار آثار داستانی و غیرداستانی ادامه داد و در ادبیات و فرهنگ یونان بهعنوان چهره‌ای تاثیرگذار شناخته شد. واسیلیکوس برای چندین دهه صدای برجسته‌ای در محافل روشنفکری و سیاسی یونان بود. علاوه بر «Z»از دیگر آثار برجسته او می‌توان به «عکس» (۱۹۶۸)، «شماره ۳۱۳۲۸» (۱۹۷۴)، «دختر ثروتمند» (۱۹۸۱) و «یازدهمین فرمان» (۱۹۹۰) اشاره کرد. او همچنین آثار زیادی درباره تاریخ و فرهنگ یونان منتشر کرد و از آثار غیرداستانی او می‌توان به «تراژدی یونانی» (۱۹۹۳)، «یونان: مبارزه برای آزادی» (۲۰۰۷) و «یونانیان و اروپا» (۲۰۱۳) نام برد. واسیلیکوس بیش از ۱۰۰ کتاب نوشت که دربرگیرنده رمان، نمایش‌نامه و شعر است. واسیلیکوس یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین نویسندگان یونانی قرن بیستم است. او هم در یونان و هم در سطح بین‌المللی بهدلیل مشارکت در ادبیات و فرهنگ شناخته‌شده است.
نوشته‌های واسیلیکوس اغلب مضامین سیاست، قدرت و فساد را بررسی می‌کند و آثار او به‌خاطر انتقاد‌های او از جامعه و سیاست یونان شناخته می‌شوند. در طول زندگی حرفه‌ای خود منتقد سرسخت احزاب و جنبش‌های سیاسی مختلف یونان بود. در اوایل دهه۲۰۰۰ از طرفداران حزب ائتلاف چپ بود؛ اما بعدا از سیاست‌ها و رهبری حزب ناامید شد. در سال‌های اخیر، از حزب محافظه‌کار نئودموکراسی که هم اکنون قدرت را در اختیار دارد و همچنین از حزب ائتلاف چپ انتقاد کرد. واسیلیکوس بهرغم موفقیت‌های فراوانش، در طول دوران حرفه‌ای خود با انتقادات و جنجال‌هایی نیز روبهرو بود. برخی او را به همسویی بیش از حد با تشکیلات رسمی یونان متهم میکنند؛ درحالی‌که برخی دیگر از دیدگاه‌های سیاسی و حمایت او از احزاب و جنبش‌های سیاسی مختلف انتقاد کرده‌اند.
بیشک واسیلیکوس، یکی از ۱۰نویسنده یونانی است که بیشترین ترجمه را انجام داده است. او بارها از نیکوس کازانتزاکس نویسنده سرشناس به نیکی یاد کرده است و گفته بود «عظمت کازانتزاکیس را وقتی فهمیدم که کارت تشکری که از او هنگام انتشار اولین کتابم دریافت کردم و بهعنوان شناسنامه، در کیف پولم گذاشتم.» واسیلیکوس در زندگی حرفه‌ای خود سمت‌های مختلفی از جمله دستیار کارگردان در تولیدات خارجی، کارگردان فیلم مستند، فیلم‌نامه‌نویس، تدوینگر فیلم‌نامه، طراح برنامه در تلویزیون (۱۹۹۰-۱۹۹۳)، روزنامهنگار و نویسنده برعهده داشت. در روز خاکسپاری او بسیاری از شخصیت سیاسی، هنری و ادبیاتی یونان بر مزار او حضور داشتند و با او وداع کردند. آخرین آرزوی این نویسنده بزرگ این بود که به جای تاج گل برای او، پول به «آکادمی هنر غنایی ماریا کالاس» داده شود. پاولوپولوس، رئیس‌جمهور پیشین یونان با حضور در مراسم تشییع جنازه واسیلیکوس، بیانیه زیر را قرائت کرد: «واسیلیس واسیلیکوس با مرگش «Z» خود را نوشت. او با آثار بزرگ خود نقطه عطفی برای ادبیات یونان و اروپا است. او در میان ما زندگی خواهد کرد.»
