آخرین روز استاد در دانشگاه

در این مراسم عباس صالحی، مدیر روزنامه اطلاعات، گفت: اسلامی ‌ندوشن سال‌ها در این موسسه نوشت. او ایران هزاران‌ساله را به تعبیر اساتید، یک واحد متصل می‌دانست و قطعه‌قطعه نمی‌کرد. او ایران قبل و بعد اسلام را متصل به هم می‌دانست. به تعبیر او ایران پس از اسلام امپراتوری گسترده فرهنگی پیدا کرد که کم از هخامنشیان نداشت. صالحی افزود: ندوشن نه خودشیفته ایرانی و نه خود‌تحقیر‌کننده ایرانی بود. او توجه داشت که وقتی از روح و جوهر ایرانی صحبت می‌کند، جوهر اول است و وجوه معیوب را نقد می‌کرد. او نسبت به ایران همیشه خوشبین و امیدوار بود. واژگان او واژگان حماسی است.

در ادامه اصغر دادبه در پاسخ به پرسشی درباره زمینه تحقیقات اسلامی ‌ندوشن توضیح داد: تخصص اسلامی‌ ندوشن در زمینه‌ای بوده است که نمی‌گویم دیگران تجربه نکرده و نیازموده‌اند اما کسی مانند او تلاش نکرده است. بدیهی است که تخصص او در ایران‌شناسی بود اما کسی مانند او این کار را نکرد. او با بیان اینکه ذهن اسلامی‌ ندوشن درباره ایران بود، افزود: روزی اسلامی ندوشن گفت، ایران هرگز تنها نخواهد بود. باید این ایده و اندیشه را دنبال کنیم. همچنین غلامعلی حدادعادل درباره نثر اسلامی ندوشن گفت : نثر استوار و مایه گرفته از هزار سال شعر فارسی، نثری در خدمت فرهنگ بود. نهایت این دلبستگی را این‌گونه نشان می‌دهد که در نیشابور دفن شود. پیکرش به ایران باز گردد، دوستدارانش با او وداع کنند و در نیشابور آرام بگیرد.

ژاله آموزگار نیز با بیان اینکه گوهر گران‌بهای ایران به سرزمینش بازگشته است، گفت: اسلامی ‌ندوشن به ایران بازگشت تا راه و رسم وطن‌دوستی و وفاداری را بیاموزد. این فرزند صالح و خلف ایران، کوه‌ها، رودهای کم‌آب و پرآب را عاشقانه دوست داشت. این ادیب با تاکید بر اینکه ندوشن دانشمندان بی‌مانند را بزرگ داشت و به دیگران آموخت تا بزرگشان بدارند، گفت: او در حسرت ایران در غربت چشم فروبست اما چشمانش نگران بود تا زمانی که چشمانش را در ایران ببندند. او افزود: ایران، سرزمین ما، چگونه عشقی است دوست داشتن تو که در دل ما نهفته است، که گاه سر بر می‌دارد و گاه به اجبار خاموش است.

به گفته آموزگار، ندوشن کوشید که ایران را با عیب‌ها و حسن‌هایش بشناساند. او چون به این دیدگاه رسیده بود به دیگران یاد داد که دوست داشتن ایران باید به دور از خودبزرگ‌بینی باشد. هیچ رویدادی نتوانسته است و نخواهد نتوانست ریشه ژرف تو را قطع کند زیرا به قول اسلامی ندوشن تا ریشه در آب است، امید است. او ادامه داد: اسلامی ندوشن هرگز به انقطاع این سرزمین نیندیشید و به تداوم آن اعتقاد داشت، او به مولوی، سعدی و حافظ حرمت گذاشت و از دیگر فرزندان غافل نشد و در آثارش از رودکی تا بهار را بررسی کرد. او با دلیل و برهان و زندگی و مرگ در شاهنامه به ما ثابت کرد که چرا فرزند نامدار ایران، فردوسی، شاعری بزرگ و جهانی است.

این پژوهشگر با بیان اینکه اسلامی ندوشن در نوشته‌هایش اعلام کرد که زبان فارسی عامل ماندگاری ایران است، ادامه داد: او با نثر خود زیبانویسی و دست‌نویس را به ما آموخت. او گفت ایران برای عرضه در عرصه جهانی به دلیل موقعیت حساس جغرافیایی تجربه فراوان دارد. او سایر تمدن‌ها را هم شایسته توجه می‌دانست و به همین دلیل از گفت‌وگوی تمدن‌ها سخن می‌گفت. کامیار عابدی، منتقد و پژوهشگر ادبی، درباره زندگی اسلامی ندوشن گفت: دو کتاب شاهنامه و دیوان حافظ در آثار اسلامی ‌ندوشن تاثیر بزرگ داشت. شاهنامه نشانه‌ای از هویت ایرانی بوده است. او هویت و فرهنگ ایرانی را یک کلیت می‌داند که در دوره‌های قبل و بعد اسلام و قبل و بعد از حمله مغول در آثار او نشان داده شده است. قرار است پیکر این چهره برجسته فرهنگی در نیشابور به خاک سپرده شود.