عربستان و اسرائیل چگونه به یکدیگر می‌رسند؟
پنج‌راه برای عادی‌سازی
دیدارهای پیوسته مقامات سعودی و اسرائیلی
چندین سال است که مجموعه‌ای از دیدارهای بین مقامات عربستان و اسرائیل گزارش شده است. این جلسات عمدتا با حضور مقامات بازنشسته در هر دو طرف آغاز شد. در سال۲۰۱۵، یک مدیر کل جدید وزارت خارجه اسرائیل به‌طور علنی با یک ژنرال بازنشسته سعودی و مشاور سابق پادشاهی سعودی دست داد. یک سال بعد شاهزاده ترکی الفیصل، رئیس سابق اطلاعات و سفیر عربستان سعودی در واشنگتن، با یاکوف آمیدرور، ژنرال سابق و مشاور سابق نخست وزیر نتانیاهو دست داد. در اواخر همان سال، یکی دیگر از مقامات بازنشسته سعودی، ژنرال انور اشکی، تیمی متشکل از تجار و دانشگاهیان را رهبری کرد تا با مقامات وزارت خارجه اسرائیل و نمایندگان پارلمان اسرائیل در بیت‌المقدس دیدار کنند. در نوامبر۲۰۱۷، یووال اشتاینیتز، وزیر انرژی وقت اسرائیل، اولین مقام ارشدی بود که تماس مخفیانه بین دو طرف را تایید کرد. به گفته «آندریاس کریگ»، استادیار در کینگ کالج، جریان ثابت جلسات بخشی از برنامه عربستان است که «بازی طولانی» را برای عادی‌سازی انجام می‌دهد. تماس رسمی مخفیانه در سال۲۰۲۰ زمانی که گفته شد نتانیاهو با محمد بن‌سلمان در کلان‌شهر جدید سعودی «نئوم» ملاقات کرد، به اوج خود رسید.
هیات‌ها
درحالی‌که برخی از دیدارها و ملاقات‌ها مخفیانه بوده اما شاهد افزایش در هیات های عمومی و بازدیدها هستیم. در سال۲۰۱۹، محمد سعود، وبلاگ نویس سعودی و تحسین‌کننده سرشناس اسرائیل، در سفری به اسرائیل و فلسطین (با حمایت رسمی وزارت خارجه اسرائیل) رفت. سعود که خواستار عادی‌سازی روابط دو طرف شده بود، توسط ساکنان فلسطینی که او را «سطل زباله»، «ارزان فروخته شده» و «صهیونیست» خطاب کردند، از مسجدالاقصی در قدس شرقی بیرون رانده شد و به صورتش تف انداختند. از سوی دیگر، خبرنگار نظامی کانال ۱۳ اسرائیل، آلون بن دیوید، با یک پاسپورت غیر اسرائیلی در ژوئیه۲۰۲۲ به پایتخت عربستان سعودی سفر کرد تا واکنش عربستان را به حضور خود به‌عنوان یک اسرائیلی در آنجا بسنجد. او گفت که واکنش متفاوتی دریافت کرده است و عادی‌سازی «با عربستان سعودی بسیار کندتر خواهد بود.» به‌ویژه در هفته‌های اخیر، هیات‌های تبلیغاتی اسرائیلی به عربستان سرعت خود را افزایش داده‌اند.
ماه گذشته، سه اسرائیلی در یک تورنمنت بین‌المللی بازی‌های الکترونیکی در ریاض شرکت کردند و با استفاده از گذرنامه‌های اسرائیلی وارد عربستان شدند. در طول تمرینات مراسم افتتاحیه، از این سه نفر در حال خواندن سرود ملی اسرائیل و در دست داشتن پرچم اسرائیل فیلم گرفته شد. چند روز بعد، مقامات اسرائیلی اولین هیات را به‌طور علنی به عربستان فرستادند. یک گروه پنج‌نفره برای به‌روزرسانی فهرست میراث جهانی مکان‌های فرهنگی و تاریخی برای نشست یونسکو وارد عربستان شدند. در هفته جاری «حیم کاتز»، وزیر گردشگری، اولین وزیر اسرائیلی است که برای شرکت در کنفرانس سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل متحد به‌طور رسمی از پادشاهی دیدن کرد.
همکاری‌های دفاعی
بسیاری از دیدارهای گذشته بین مقامات سعودی و اسرائیل حول محور رقیب مشترک منطقه‌ای آنها یعنی ایران بوده است. سال گذشته، مقامات دیپلماتیک و امنیتی اسرائیل به «میدل ایست‌آی» گفتند که در حال مذاکره با امارات، بحرین و عربستان برای نصب یک برنامه دفاعی مشترک در برابر تهدید هواپیماهای بدون سرنشین هستند. این ابتکار با حمایت واشنگتن، بخشی از یک تلاش هماهنگ برای عقب راندن ایران و نیروهای نیابتی آن در منطقه، از جمله حوثی‌های یمن بود. به گزارش وال‌استریت ژورنال، در ماه مارس، دیداری بین مقامات نظامی اسرائیل و عربستان در شهر تفریحی شرم‌الشیخ مصر برگزار شد.
هیات‌هایی از قطر، امارات، بحرین و اردن و همچنین رئیس سابق فرماندهی مرکزی ایالات متحده نیز حضور داشتند. طبق گزارش‌ها، شرکت‌کنندگان توافق‌نامه‌ای غیر الزام‌آور برای هماهنگی سیستم‌های اطلاع‌رسانی سریع در صورت شناسایی تهدید هوایی از پهپادها یا حملات بالستیک و موشک‌های کروز منعقد کردند. عربستان سعودی در ماه مارس سال جاری، پس از یک گسست هفت ساله، روابط خود را با ایران احیا کرد؛ اتفاقی که احتمالا به مذاق اسرائیل خوش نمی‌آید. اما کریگ خاطرنشان می‌کند که «ما نباید از این عادی‌سازی تفسیر زیاد از حدی داشته باشیم. هنوز بی‌اعتمادی زیادی وجود دارد.»
فناوری و تجارت
همچنین نشانه‌هایی از فعالیت‌های تجاری مخفی، به‌ویژه در حوزه فناوری و همچنین تعهدات برای همکاری آشکارتر در آینده وجود دارد. در اقدامی که بارها توسط فعالان حقوق بشر و دیجیتال مورد انتقاد قرار گرفته است، عربستان به‌عنوان خریدار پگاسوس، نرم‌افزار جاسوسی بدنام ساخت شرکت اسرائیلی NSO Group است که برای هک کردن تلفن‌های مخالفان سیاسی استفاده می‌شود. بر اساس گزارش نیویورک‌تایمز، ریاض برای اولین‌بار این نرم‌افزار را در سال۲۰۱۷ به قیمت ۵۵میلیون دلار خریداری کرد (البته پس از اینکه تیم کوچکی از مقامات دفاعی اسرائیل در گفت‌وگوی محرمانه با ریاض شرکت کردند).
وزارت جنگ اسرائیل از تمدید مجوز ریاض برای این جاسوس‌افزار خودداری کرد و دلیل آن هم این بود که عربستان برای قتل خاشقجی از پگاسوس استفاده کرده است. اما پس از تماس مستقیم محمد بن‌سلمان با نتانیاهو، مجوز تمدید شد. در جای دیگر، یک شرکت فناوری اسرائیلی به نام IntuView گفت که با عربستان سعودی برای زیر نظر گرفتن «تروریست‌های بالقوه» همکاری کرده است. جاه‌طلبی‌های بلندمدت نیز وجود دارد: «میدل ایست‌ای» در آوریل فاش کرد که کابل فیبر نوری پیشنهادی که عربستان سعودی و اسرائیل را به هم متصل می‌کند، با حمایت یک صندوق سرمایه‌گذاری بزرگ اسرائیلی، در ریاض «جذابیت یافته است». این کابل ۲۰۰۰۰کیلومتری که به «سیستم ترانس اروپا آسیا» معروف است، از طریق امارات متحده عربی، بحرین، قطر و عمان و همچنین اردن و فلسطین در مسیری بین مارسی در فرانسه و بمبئی در هند عبور خواهد کرد.
فضای هوایی
مسیرهای پرواز و حریم هوایی زمینه دیگری از دوستی بین دو طرف را فراهم کرده است. در ژوئیه۲۰۲۲، عربستان اعلام کرد که حریم هوایی خود را به روی همه پروازهای غیرنظامی باز خواهد کرد. پیش از این، پروازهای شرکت‌های اسرائیلی و غیراسرائیلی به یا از اسرائیل را ممنوع کرده بود. این اعلامیه تنها چند ساعت پس از پرواز مستقیم بایدن از اسرائیل به عربستان اعلام شد. ماه گذشته، یک پرواز ایر سیشل که عازم تل‌آویو بود، پس از مواجهه با مشکلات فنی، در عربستان سعودی فرود برنامه‌ریزی‌نشده‌ای داشت. ۱۲۸اسرائیلی سرنشین این هواپیما شب را در شهر ساحلی جده عربستان سپری کردند. گمان می‌رود این اولین‌بار است که یک پرواز تجاری به مقصد اسرائیل اجازه فرود در حریم هوایی عربستان را می‌گیرد. نتانیاهو در آن زمان گفت: «من از استقبال گرم مقامات سعودی از مسافران اسرائیلی که هواپیمای آنها با مشکلاتی روبه‌رو شد و مجبور به فرود در جده شد، بسیار قدردانی می‌کنم و خوشحالم که همه به خانه بازمی‌گردند.» مقامات عمان از این روند پیروی کردند و در ماه فوریه حریم هوایی خود را به روی خطوط هوایی اسرائیل باز کردند.
