جاده جدید امپراتور

جاناتان ای. هیلمان محقق ارشد مرکز CSIS ترجمه: محمدحسین باقی : شرکت‌های چینی کابل‌های فیبر نوری و دیگر تجهیزات شبکه‌ای را می‌فروشند، آنها خدمات نصب و نگهداری ارائه می‌دهند و تلفن و دیگر ابزارها را به بازار ارائه می‌دهند. درنتیجه، اتیوپی نه‌تنها به نرم‌افزارهای چینی بلکه به مهارت‌ها و تخصص تکنسین‌های چینی هم متکی خواهد شد. هوآوی تقریبا ۱۲ هزار آفریقایی را هرسال آموزش می‌دهد؛ اما دو اقتصاددان اتیوپیایی شواهد «بسیار محدودی» از شرکت‌های چینی یافته‌اند که نشان می‌دهد آنها به شکل معنا‌داری مبادرت به انتقال مهارت و فناوری می‌کنند. یک تکنسین اتیوپیایی این وضعیت را چنین خلاصه کرد: «سیستم هرگز متعلق به ما نیست، بلکه چینی است؛ تمام زیرساخت‌ها. آنها این را می‌دانند و ما نه؛ بنابراین، همیشه به حمایت آنها نیاز خواهیم داشت.»

دولت اتیوپی در حال اتکا به چین بود؛ اما دلایل دیگری هم برای احساس ایمن بودن داشت. اتیوپی نه‌تنها یک منبع درآمد سودمند را حفظ کرد، بلکه توانایی خود برای رصد شهروندان اتیوپیایی را هم افزایش داد. بخشی از بسته ZTE سیستمی بود که «ZSmart» نامیده می‌شد که به دولت اتیوپی دسترسی به جزئیات حساب مشتری، اطلاعات موقعیتی و مکانی و محتوای پیام‌های متنی را می‌داد. همچنین ZTE این امکان و توانایی برای رهگیری و رصد ایمیل‌ها و پیام‌های چت و رصد مرورگر وب را می‌داد. همان‌طور که دیده‌بان حقوق بشر در سال ۲۰۱۴ به‌تفصیل توضیح داد، دولت با نظارت قضایی و قانونیِ کمی روبه‌رو بود و از این قابلیت‌ها برای مسدود کردن وب‌سایت‌های مخالفان، آزار و تهدید بلاگرها و قطع دسترسی به تلفن هنگام تظاهرات مسالمت‌آمیز استفاده کرد. البته دولت اتیوپی برای نیازهای نظارتی خود می‌توانست به شرکت‌های غربی هم نگاهی داشته باشد؛ اما رد پای مخابرات چین و همپوشان با آن، پیوندهای عمیق امنیتی‌اش در سراسر آفریقا هم توسعه‌ یافته است. همان‌طور که «مایکل کووریگ» تحلیلگر مستقر در گروه بین‌المللی بحران و دیپلمات سابق کانادایی، در اکتبر ۲۰۱۸ نوشت: «همکاری بخش امنیتی با خطر انتقال روش‌ها و فناوری‌هایی از کتاب کار اقتدارگرایانه پکن مواجه است که در آن قانون و ضابطانش به‌جای محدودیت بر دولت، ابزار حزب و قدرت دولتی هستند. این ممکن است به دولت‌های آفریقایی کمک کند تا نظم و کنترل وضع کنند؛ اما به قیمت پیشرفت در حکومت پاسخگو و حقوق بشر.» این آخرین نوشته کووریگ برای گروه بین‌المللی بحران بود قبل از اینکه ماموران امنیتی چین او را در پکن بازداشت کنند.

کووریگ اشاره نکرد که شرکای چین با خطر دیگری مواجه هستند: ناظران تحت نظر و رصد هستند. در ژانویه ۲۰۱۸، روزنامه فرانسوی «لوموند» گزارش داد که مقر اتحادیه آفریقا، واقع در آدیس‌آبابا، شنود شده است. چین ۲۰۰ میلیون دلار برای ساخت این مقر اختصاص داد که شرکت‌های چینی سازنده آن بودند ازجمله در برقراری سیستم فناوری اطلاعات آن نقش داشتند. به مدت پنج سال هر شب، داده‌های سرورهای این ساختمان به سرورهای چین در شانگهای منتقل می‌شد. پس از کشف این تخلف چینی‌ها، از مجموعه‌ای از این ساختمان‌ها میکروفونهایی روی میزها و دیوارها کشف شد. ازنظر ارواح، این ساختمان محیطی غنی از هدف است که میزبان ۱۲ تا پانزده هزار مقام و نماینده کشورها برای جلسات و نشست‌های سالانه است. هوآوی ارائه‌دهنده خدمات فناوری اطلاعات اتحادیه آفریقا بود و با افتخار در وب‌سایت خود اعلام کرده بود که «اتحادیه آفریقا به یک راه‌حل قوی برای ساده‌سازی اداره کنفرانس و حفاظت از داده‌ها در برابر طیف گسترده‌ای از تهدیدات امنیتی نیاز داشت. آنها FusionCloud Desktop Solution را برگزیدند که محاسبه، دسترسی به فضای ذخیره و تخصیص منابع از طریق مراکز داده‌ای ابری (دیتاسنتر ابری) را می‌دهد.» هوآوی همچنین کارشناسان فنی اتحادیه آفریقا را آموزش می‌داد و قرارداد مشارکتی را برای تعمیق همکاری در زمینه زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات در سال ۲۰۱۵ امضا کرد. منتقدان هوآوی به این حادثه به‌مثابه شاهدی اشاره می‌کنند دال بر اینکه نمی‌توان به سیستم‌های این شرکت همراه با جنبه‌های دیگر تاریخ این شرکت اعتماد کرد.