یادداشت
رئیس سیا در آتن چه می‌کرد؟
ویلیام برنز در بحبوحه جنگ اوکراین و همزمان با تشدید تنش در کوزوو و در مقطع زمانی که یونان در بین دو انتخابات پارلمانی قرار دارد و دولت موقت، امور کشور را عهده‌دار است، به یونان سفر کرد. وی در مدت اقامت در این کشور دوست و متحد سنتی آمریکا، جلسات متعدد با مقامات امنیتی و اطلاعاتی یونانی که اسامی آنها نیز رسانه‌ای نشد، دیدار داشت. گفته می‌شود دیدارهای رئیس سیا در آتن بسیار سازنده بوده است. این نخستین دیدار رئیس سازمان سیا از آتن در ۱۱سال اخیر است. منابع یونانی این سفر را نشانه «تقویت و ارتقای واقعی روابط دوجانبه» که طی دهه اخیر وارد مرحله جدید و متفاوتی شده است، می‌دانند. از دیدگاه آمریکا، آتن به یک متحد مهم و از همه مهم‌تر «قابل پیش‌بینی» تبدیل می‌شود که می‌توانند به آن تکیه کند. آنها به نقش و روابط یونان با اسرائیل و همچنین با کشورهای خاورمیانه اشاره می‌کنند که در کنار مشارکت آنها در ناتو، آن را به کشوری مهم تبدیل کرده است.
گروهی معتقدند موقعیت یونان نزد آمریکایی‌ها به‌ویژه پس از تهاجم روسیه به اوکراین ارتقا یافته است. یونان همچنین نقش استراتژیک ناتو را بر عهده گرفته؛ زیرا به مرکزی برای «تدارکات» برای نیروهای آمریکا و اتحاد در اروپای مرکزی و شرقی تبدیل شده است. علاوه بر این، آمریکا میلیون‌ها دلار برای گسترش حضور نظامی در پایگاه‌های خود در یونان سرمایه‌گذاری کرده است. در فوریه گذشته و در جریان گفت‌وگوهای طرفین در چارچوب چهارمین گفت‌وگوی استراتژیک یونان-آمریکا، این کشور بر اهمیت ژئواستراتژیک بندر الکساندروپولی یونان که به یک مرکز لجستیکی حیاتی برای موقعیت دفاعی ناتو در جناح شرقی خود تبدیل شده است، تاکید کردند.
مقامات آمریکایی تصریح می‌کنند که در فرامنطقه بالکان، خاورمیانه و آفریقا دموکراسی‌های زیادی وجود ندارند که آمریکا بتواند بر آنها متکی باشد؛ اما یونان شریکی معتبر است که می‌تواند با آن همکاری کند و به آن اعتماد کامل داشته باشد. نقش یونان برای ناتو نیز اهمیت ژئواستراتژیک پیدا کرده است. در این چارچوب یونان متحدی مهم و قابل پیش‌بینی که ناتو می‌تواند بر آن متکی شود، حساب می‌شود. یونان به یکی از مسیرهای اصلی انتقال نیروهای ناتویی و آمریکایی به شرق اروپا تبدیل شده است. به همین منظور آمریکایی‌ها در حال سرمایه‌گذاری میلیون‌ها دلار در پایگاه‌های خود در یونان هستند. آمریکا، یونان را متحد و شریک ضروری خود در ناتو می‌داند. دو کشوری که اهداف مشترک صلح و رفاه در شرق مدیترانه، غرب بالکان غربی و منطقه دریای سیاه را پیش می‌برند.
آمریکا مدعی است که ایجاد ثبات در اوضاع منطقه که به‌دلیل حمله روسیه به اوکراین و افزایش تنش‌ها در شرق مدیترانه متزلزل شده، یک ضرورت است. توافق با دولت راست میانه آتن، به نظامیان آمریکایی این امکان را می‌دهد همچنان به پایگاه نظامی آمریکا در این کشور و پایگاه دریایی ناتو در جزیره «کِرِت» واقع در خلیج «سودا» درجنوب یونان دسترسی داشته باشد. در سال‌های اخیر دو کشور درباره چگونگی همکاری بین آمریکا و یونان به‌منظور تقویت ائتلاف امنیتی گفت‌وگوهای منظمی داشته‌اند. معمولا هرگونه توافق آمریکا و یونان با مخالفت حزب چپ گرای «سیریزا» یونان (حزب دوم با ۷۱کرسی پارلمانی) به‌عنوان بزرگ‌ترین حزب اپوزیسیون این کشور مواجه است. این حزب مدعی است تمدید این توافق ضمانت‌های امنیتی کافی را در اختیار یونان قرار نمی‌دهد. حزب کمونیست یونان (حزب سوم پارلمان با ۲۶کرسی) و از مخالفان همکاری‌های نظامی و امنیتی با آمریکاست نیز در مخالفت با هرگونه توافق نظامی و امنیتی با آمریکا، مواضع تندی اتخاذ می‌کند.
آقای ولوپولوس رئیس حزب راست تندرو «راه‌حل یونانی» در پیامی در توییتر خود سفر این مقام آمریکایی را مورد انتقاد قرار داده و مدعی شده بود در مقطع زمانی که یونان و ترکیه انتخابات دارند، چرا دیدار رئیس سیا بازتابی در رسانه‌ها نداشته است. این سفر در شرایطی برگزار شد «جیم ریش» معاون جمهوری‌خواه کمیته روابط خارجی مجلس سنا موافقت خود را با فروش جنگنده‌های اف-۳۵ به یونان اعلام کرد. با امضای نامبرده فرآیند غیر رسمی در کنگره آمریکا درباره فروش اف-۳۵ به یونان به پایان رسید. چنانچه همه چیز طبق برنامه پیش برود، نخستین جنگنده نسل پنجمی اف-۳۵ در سال۲۰۲۸ و سایر جنگنده‌ها تا سال۲۰۳۳ به یونان تحویل داده خواهند شد.
در گذشته رئیس کمیته روابط خارجی سنا و رئیس و معاون کمیته مربوطه مجلس نمایندگان آمریکا موافقت خود با فروش جنگنده مورد نظر به یونان را اعلام کرده بودند. بر اساس رویه داخلی آمریکا، وزارت خارجه درخواست رسمی خود از کنگره بابت تصویب نهایی فروش جنگنده‌های اف-۳۵ به یونان را تسلیم خواهد کرد. فروش جنگنده‌های اف-۳۵ در کنگره، نشانگر اهمیتی است که آمریکا برای روابط خود با یونان قائل است؛ به‌گونه‌ای‌که در میان احزاب دموکرات و جمهوری‌خواه توافق نظر برای فروش جنگنده‌ها به این کشور وجود دارد.
اگرچه آمریکا مدعی است روابط دوجانبه با یونان از حمایت قوی در میان تمامی احزاب سیاسی در یونان برخوردار است، اما در سال‌های اخیر موضوع همکاری‌های امنیتی یونان با آمریکا و به‌ویژه جاسوسی این کشور در خاک یونان حساسیت‌های زیادی در میان افکار عمومی همراه درپی داشته است. در سال۲۰۰۴ نیز رسوایی شنود مکالمات تلفنی در یونان مطرح شد و آن زمانی بود که مشخص شد سفارت آمریکا در آتن دستور شنود مکالمات تلفنی یکصد سیاستمدار یونانی را صادر کرده است. گروهی از خبرنگاران مستقل این کشور بارها ادعا کرده‌اند عناصر سازمان سیا و موساد و دیگر دستگاه‌های اطلاعاتی خارجی در یونان حضور فعالی دارند و این مساله ناشی از ائتلاف نزدیک دولت یونان با اسرائیل است و همین مساله سبب حساسیت‌هایی در منطقه شده است.
