دیپلماسی زلزله

در تمام رویدادهای ورزشی که در یونان برگزار شد، برای قربانیان این زلزله یک دقیقه سکوت اعلام شد. تا کنون ۶فروند هواپیما حاوی کمک‌های بشردوستانه از یونان به مقصد ترکیه پرواز کرده‌اند. حجم کمک‌های ارسالی یونان به ترکیه تاکنون به ۹۰تن رسیده است. استیلیانیدیس، وزیر بحران اقلیمی و دفاع غیرعامل یونان نیز در اولین پرواز حاوی کمک‌های بشردوستانه حضور داشت. کمک‌های ارسالی یونان شامل دارو و مواد پزشکی، پتو، تخت و چادر می‌شود. شهرداری‌های کشور نیز جمع‌آوری کمک‌های مردمی را آغاز و بر نیاز به پوشاک، پتو، دارو، تخت، چادر و مواد خوراکی خشک تاکید کردند.

در وزارت خارجه یونان نیز یگان مدیریت بحران جهت هماهنگی و مدیریت جمع‌آوری و ارسال کمک‌های مردمی فعال شد. نیکوس دندیاس، وزیر خارجه یونان به شهر انطاکیه در جنوبی‌ترین نقطه ترکیه سفر کرد تا همبستگی و همدردی کشورش را با زلزله‌زدگان نشان دهد. او نخستین وزیر خارجه یک کشور اروپایی است که بعد از زلزله به ترکیه سفر کرد. تیم‌های امداد و نجات یونانی در شهر انطاکیه مشغول به فعالیت هستند. این شهر به لحاظ تاریخی در میان مسیحیان شرق، از ارزش و جایگاه بالایی برخوردار است.

طرفین با بالگرد از مناطق زلزله‌زده استان «ختای» و از مرکز عملیات در انطاکیه بازدید و درباره آخرین تحولات پیرامون تلاش‌های جاری برای نجات دادن افراد زیر آوار و نیازهای بشردوستانه گفت‌وگو کردند. وزیر خارجه یونان طی سخنانی اظهار کرد این کشور نهایت تلاش خود را برای حمایت از ترکیه چه در سطح دوجانبه و چه در چارچوب اتحادیه اروپا انجام خواهد داد. وی با اعلام تسلیت عمیق دولت و مردم یونان به دولت و مردم ترکیه تصریح کرد «کمک‌های یونان به مردم و جامعه ترکیه متوقف نخواهد شد. در راستای دستوری که نخست وزیر میچوتاکیس داده است، همه تلاش های خود برای کمک به ترکیه را به‌کار خواهیم گرفت. مهم است که در این مواقع سخت به یکدیگر کمک کنیم. من نیز مانند آقای چاووش اوغلو معتقدم که برای بهبود روابط خود نباید منتظر زلزله یا فاجعه دیگری باشیم. می‌خواهم کاملا به آنچه چاووش‌اوغلو گفته متعهد شوم که نباید منتظر بلایای طبیعی برای بهبود روابطمان باشیم.»

 چاووش‌اوغلو وزیر خارجه ترکیه نیز با تقدیر از عملکرد تیم‌های جست‌وجو و نجات یونان در ترکیه گفت: «از تیم‌های جست‌وجو و نجات یونان تشکر می‌کنیم. از روزی که وارد شده‌اند شبانه‌روز تلاش می‌کنند. حسن همجواری در چنین روزهایی مشخص می‌شود. امیدوارم که دو کشور با وجود اختلاف دیدگاه‌ها، تمام تلاش خود را برای بهبود روابط از طریق گفت‌وگو به‌کار گیرند. آن موقع گفتم برای بهبود روابطمان منتظر زلزله دیگری نباشیم. اکنون به‌عنوان وزیر خارجه ترکیه این را تکرار می‌کنم. باید برای بهبود روابط خود تلاش کنیم. به سهم خود از یونان قدردانی می‌کنم. یونان از اولین کشورهایی بود که بلافاصله پس از وقوع زلزله با مراجع ترکیه تماس گرفت و آمادگی خود برای ارسال کمک را اعلام کرد. بلافاصله تیم امداد و نجات و هواپیماهای حاوی کمک‌های بشردوستانه به مناطق زلزله‌زده ارسال شدند.

با تیم یونانی دیدار کردیم. پس از نجات هر انسان نه تنها اعضای تیم امداد و نجات یونانی که تمامی مردم یونان خوشحال می‌شدند. روابط حسن همجواری در چنین روزهای سختی دیده می‌شود. در زلزله‌های۱۹۹۹ در استانبول اول یونان به کمک ما شتافت و بعدش ما به یونان رفتیم تا به همسایه خود کمک کنیم.» این سفر از این جهت مهم است که در اوج تنش و تهدید علیه یکدیگر انجام شد. دو کشور روابط پر تنشی دارند که بعضا به سطح دشمنی و تهدید نظامی هم رسیده است. این دیدار بخشی از گام جدید به اصطلاح «دیپلماسی زلزله» بین این دو کشور همسایه بود. چرخش اجباری و اجتناب‌ناپذیر اردوغان به جبهه داخلی، در عمل منجر به کاهش تنش‌ها به‌ ویژه در سطح لفظی خواهد شد، بدون اینکه موضوعاتی که طی سال‌های اخیر از سوی آنکارا مطرح شده‌اند از دستور کار حذف شوند.

یونان این بار از اولین کشورهایی بود که به ترکیه کمک ارسال کرد. نخست‌وزیر محافظه‌کار یونان می‌خواست به آنکارا و شرکای غربی نشان دهد که در مقابل بحران انسانی، اختلافات کنار گذاشته شده می‌شوند. تمرکز نخست‌وزیر در بروکسل در حاشیه اجلاس سران اتحادیه اروپا بر لزوم تقویت کمک‌های ارسالی اروپایی به ترکیه و سوریه و تحسین نقش یونان توسط صدر اعظم آلمان بابت واکنش سریع آتن در ارسال کمک‌های بشردوستانه، موجب بهبود وجهه یونان شده است. حضور موثر نیروی امداد یونان در مناطق زلزله‌زده مورد توجه و انعکاس گسترده رسانه‌های ترکیه قرار گرفته است. البته هیچ کسی در آتن تردیدی ندارد که شرایط جدیدی که در روابط ایجاد شده است، کوتاه‌مدت خواهد بود. ارزیابی می‌شود که اردوغان در آینده بار دیگر در راستای پیدا کردن «دشمن خارجی» موجب تشدید فضا در روابط با یونان خواهد شد. سفر وزیر خارجه یونان به مناطق زلزله‌زده ترکیه در حالی صورت می‌گیرد که به‌علت موضوعاتی همچون اختلاقات تاریخی، مسلح کردن جزایر غیرنظامی دریای اژه توسط آتن (که این امر برخلاف معاهدات بین‌المللی است)، نقض حریم هوایی و دریایی، فعالیت‌های اکتشاف انرژی ترکیه در شرق مدیترانه، اختلاف بر سر جزایر مرزی، موضوع مهاجران غیرقانونی و مساله قبرس روابط دو کشور دوره پرتنشی را سپری می‌کند.

در اوت۱۹۹۹، زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۶/ ۷ریشتر ترکیه را لرزاند که منجر به کشته شدن ۱۷۰۰۰نفر شد. ماه بعد، زمین‌لرزه‌ ۶ریشتری پایتخت یونان را لرزاند و ۱۴۳نفر را به کام مرگ فرستاد. در هر دو مورد، دو کشور امدادگران خود را برای کمک به یکدیگر فرستادند. در آن زمان گرم شدن روابط دوجانبه بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های بین‌المللی داشت.