تسخیر سه ساعته پایتخت برزیل توسط حامیان بولسونارو پایان یافت
مردم علیه دموکراسی
پلیس برزیل صدها نفر را دستگیر کرده و کنترل کنگره، کاخ ریاست‌جمهوری و دیوان عالی این کشور را از دست حامیان آشوب‌طلب ژائر بولسونارو، رئیس‌جمهور سابق این کشور خارج کرده است.
به گزارش الجزیره، پلیس روز یکشنبه در توییتی اعلام کرد که حداقل ۳۰۰ نفر در برازیلیا، پایتخت، پس از ابراز خشم هزاران نفر از حامیان بولسونارو که شکست وی را در انتخابات قبول ندارند، بازداشت شده‌اند. سال ۲۰۲۱ نیز حامیان سرسخت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا دست به کاری مشابه زدند. از بولسونارو پیش‌تر به عنوان ترامپ برزیل یاد شده بود. پلیس وعده داد: «تحقیقات تا شناسایی آخرین عضو ادامه خواهد داشت.» هیچ گزارش فوری از کشته یا زخمی شدن حمله روز یکشنبه منتشر نشده است، اما مهاجمان ردی سهمگین از تخریب به جا گذاشتند، اثاثیه را از پنجره‌های شکسته کاخ ریاست‌جمهوری پرتاب کردند، بخش‌هایی از کنگره را با سیستم آب‌پاش پر آب کردند و اتا‌ق‌های تشریفات در دیوان عالی را غارت کردند.
این شورش که کمی بیش از سه ساعت به طول انجامید، بر قطبیت شدیدی تاکید کرد که این کشور را فرا گرفته است. این در حالی است که هنوز چند روز بیشتر از روی کار آمدن رئیس‌جمهور چپ‌گرا، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا که بولسونارو را در انتخابات اکتبر با اختلاف اندکی شکست داد، نگذشته است. لولا در یک کنفرانس خبری از ایالت سائوپائولو، بولسونارو را به تشویق شورش توسط کسانی که او آنها را «متعصبان فاشیست» خواند، متهم کرد و فرمان تازه‌ای را برای دولت فدرال برای به دست گرفتن کنترل امنیت در برازیلیا صادر کرد. لولا گفت: «این کار اصلا مسبوق به سابقه در این کشور نبود.» لولا افزود: «همه افرادی که این کار را کردند پیدا و مجازات می‌شوند.»
تلویزیون گلوبو برزیل گزارش داد که رئیس‌جمهور سپس به برازیلیا بازگشت تا از ساختمان‌های غارت شده بازدید و بر ادامه روند رسیدگی نظارت کند. در این شرایط این حملات توسط رهبران سراسر جهان محکوم شد. جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده، این رویدادها را «حمله به دموکراسی و انتقال مسالمت‌آمیز قدرت» خواند و افزود که نهادهای دموکراتیک برزیل از حمایت کامل واشنگتن برخوردارند. چارلز میشل، رئیس شورای اروپا در توییتی «محکومیت مطلق» خود را منتشر کرد و امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، خواستار احترام به نهادهای برزیل شد و لولا را « مورد حمایت بی‌دریغ فرانسه» خواند.
در این راستا گروهی از رهبران آمریکای لاتین نیز صحبت کردند و گابریل بوریک، رئیس‌جمهور شیلی، «حمله ناجوانمردانه و پست به دموکراسی» را محکوم کرد و آندرس مانوئل لوپز اوبرادورِ مکزیکی آن را «کودتای مذموم» خواند. در همین حال، چند قانونگذار دموکرات در ایالات‌متحده گفتند که واشنگتن دیگر نمی‌تواند به بولسونارو «پناهگاه» در این کشور بدهد. الکساندریا اوکاسیو کورتز، نماینده کنگره در توییتر نوشت: «ما باید با دولت منتخب دموکراتیک [لولا] همبستگی داشته باشیم. ایالات‌متحده باید پناه دادن به بولسونارو در فلوریدا را متوقف کند.»
نقص امنیتی
مونیکا یاناکی‌یف، خبرنگار الجزیره که از ریودوژانیروی برزیل گزارش می‌دهد، می‌گوید سوالاتی در مورد اینکه چگونه نیروهای امنیتی در برازیلیا این‌قدر ناآماده بوده و به راحتی توسط شورش‌کنندگان مرعوب شده‌اند، وجود دارد. حامیان بولسونارو این حملات را در کانال‌های تلگرامی خود سازمان‌دهی و در طول هفته گذشته اتوبوس‌هایی با صدها نفر را وارد برازیلیا کرده‌اند. بنابراین تعجب‌آور بود که نیروهای امنیتی در برازیلیا چنین کُند عمل کردند و این باعث ایجاد تردیدهایی در مورد وفاداری آنها شده است، زیرا پلیس و نیروهای مسلح به‌طور کلی از حامیان سرسخت بولسونارو بوده‌اند.
لولا در کنفرانس خبری خود گفت که پلیس برزیل «بی‌کفایتی یا سوءنیت» دارد و قول داد که آن افسران مجازات شوند و از این ارگان اخراج شوند. یاناکی‌یف خاطرنشان کرد که ویدئوهای قبلی در رسانه‌های اجتماعی حضور محدود پلیس نظامی پایتخت را نشان می‌داد. در یکی از آنها افسرانی را نشان می‌داد که در حالی که مردم به کنگره هجوم می‌آورند، ایستاده بودند و یکی از آنها از تلفن خود برای ضبط تصاویر استفاده می‌کرد. او گفت: «هدف اصلی لولا در حال حاضر توقف هرگونه تلاش برای کودتا و موقعیت‌های بعدی مانند این است.» این گزارشگر افزود: «باید به یاد داشته باشیم که اگرچه تنها چند نفر وارد این سه ساختمان شدند و پنجره‌ها و مبلمان را ویران کردند، بولسونارو حامیان زیادی در سراسر برزیل دارد که معتقدند در انتخابات تقلب شده است، آنها معتقدند رای دادگاه عالی مغرضانه است و معتقدند کنگره با لولا در این زمینه همدست شده است.» در همین حال، تحلیلگران در برزیل خواستار تحقیق درباره نقش بولسونارو در خشونت شدند. وینیسیوس ویرا، دانشیار اقتصاد و روابط بین‌الملل در بنیاد آرماندو آلوارس پنتادو گفت: «مطمئنا این یک کودتا از طرف رادیکال‌ترین حامیان بولسونارو بود.»
این همان چیزی است که بولسونارو در زمانی که در قدرت بود، به‌ویژه علیه دادگاه عالی از آن استفاده می‌کرد. او به الجزیره گفت: «دادگاه عالی همیشه در تلاش بود تا قوانین قانون اساسی را علیه مواضع راست افراطی بولسونارو به اجرا در آورد.» او گفت: «بنابراین اگر خود بولسونارو دستور حمله را به زبان نیاورده باشد، قطعا نتیجه رفتار نادرست او به عنوان رئیس‌جمهور این است که طرفدارانش واقعا از قوانین قانون اساسی پیروی نکنند.» در برازیلیا، ایبانیس روچا، فرماندار پایتخت، یکی از متحدان قدیمی بولسونارو که با سوالات سختی در مورد نقص امنیتی روز یکشنبه مواجه بود، گفت که رئیس پلیس خود، اندرسون تورس را برکنار کرده است. وب‌سایت «UOL» گفت: «تورس که قبلا وزیر دادگستری بولسونارو بود، در حال حاضر در اورلاندوی فلوریدا، جایی که رئیس‌جمهور سابق اکنون در آنجا اقامت دارد، به سر می‌برد.» اما تورس به این وب‌سایت گفت که با بولسونارو ملاقاتی نداشته است.
دفتر دادستانی کل گفت که از دادگاه عالی خواسته است تا حکم بازداشت تورس و سایر مقامات دولتی را که مسوول اهمال و کوتاهی‌هایی هستند، صادر کند؛ چراکه اقدامات آنها منجر به ناآرامی‌ها شده است. همچنین از دادگاه عالی خواست تا اجازه استفاده از «همه نیروهای امنیتی عمومی» را برای بازپس‌گیری ساختمان‌های فدرال و متفرق کردن اعتراضات ضد‌دولتی در سراسر کشور بدهد. رزا وبر، وزیر دادگستری در عین حال متعهد شد که تروریست‌هایی که در این اقدامات شرکت کرده‌اند، محاکمه و مجازات خواهند شد.» روسای هر دو مجلس کنگره نیز این حملات را به‌طور علنی محکوم کردند و آرتور لیرا، رئیس مجلس نمایندگان گفت: «پارلمان برزیل هرگز جایی برای آشوب، تخریب و خرابکاری نخواهد داد.»
رودریگو پاچکو، رئیس مجلس سنا نیز گفت که او به‌شدت این اقدامات ضد دموکراتیک را که باید فورا با سختگیری قانون روبه‌رو شود، رد می‌کند. یک اتحادیه روزنامه‌نگاران گفت که حداقل پنج خبرنگار مورد حمله قرار گرفتند، از جمله یک عکاس خبرگزاری فرانسه که توسط معترضان مورد ضرب و شتم قرار گرفت و تجهیزاتش به سرقت رفت. نیویورک‌تایمز نیز در این زمینه نوشت: «برای ماه‌ها، معترضان خواستار این بودند که ارتش از روی کار آمدن لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، رئیس‌جمهور تازه منتخب در اول ژانویه جلوگیری کند. البته اواخر یکشنبه، بولسونارو نسبت به شیوه اعتراض‌ها انتقاد کرد و در توییتر نوشت که تظاهرات مسالمت‌آمیز بخشی از دموکراسی است، اما تخریب و تهاجم به ساختمان‌های عمومی، مانند آنچه امروز رخ داد، مورد قبول نیست.» اما او همچنین اتهامات لولا را رد کرد و گفت که آنها «بدون مدرک» سخن می‌گویند.
