ائتلاف گسترده علیه پوپولیسم جواب داد

پیروزی ناپلئونی «لولا»

دنیای‌اقتصاد : مقامات انتخاباتی برزیل گفتند که رای‌دهندگان برزیلی روز یکشنبه (۸ آبان ماه)، رئیس‌جمهور ژایر بولسونارو را پس از تنها یک دوره برکنار کردند و رئیس‌جمهور چپ‌گرای سابق، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا را به جای او وارد کاخ ریاست‌جمهوری کردند.

«جک نیکاس» رئیس دفتر منطقه‌ای نیویورک‌تایمز در برزیل، در گزارش ۳۰اکتبر در همین رابطه نوشت، این پیروزی یک احیای سیاسی خیره‌کننده را برای داسیلوا تکمیل می کند - از ریاست‌جمهوری تا زندان و سپس بازگشت دوباره به قدرت - که زمانی غیرقابل تصور به نظر می‌رسید. این انتخابات همچنین به دوران پرتلاطم بولسونارو به‌عنوان قدرتمندترین رهبر منطقه پایان می‌دهد. در ۳۴ سال دموکراسی مدرن در برزیل، این اولین باری بود که یک رئیس‌جمهور مستقر نتوانست دوباره در انتخابات پیروز شود. او برای سال‌ها توجه جهان را به خاطر سیاست‌‌هایی جلب کرد که تخریب جنگل‌‌های بارانی آمازون را تسریع و همه‌‌گیری کرونا را (که نزدیک به ۷۰۰هزار کشته در برزیل برجای گذاشت) تشدید کرد؛ درحالی‌که به یکی از چهره‌های مهم بین‌‌المللی راست افراطی برای حملات وقیحانه‌‌اش به چپ، به رسانه‌ها و به نهادهای دموکراتیک برزیل تبدیل شد.

اخیرا تلاش‌‌های او برای تضعیف نظام انتخاباتی برزیل نگرانی‌‌های ویژه‌‌ای را در داخل و خارج از کشور برانگیخت و همچنین توجه جهانی را به رای‌دهی روز یکشنبه به‌عنوان آزمونی مهم برای یکی از بزرگ‌ترین دموکراسی‌‌های جهان جلب کرد. در هر حال، تحلیلگران این انتخابات را به مثابه یک همه‌‌پرسی برای دو دیدگاه به‌شدت مخالف درباره آینده برزیل می‌دانند. بولسونارو بدون ارائه هیچ گونه مستنداتی نظام رای‌‌گیری در برزیل را مستعد تقلب دانسته و این نگرانی را به وجود آورده است که مانند دونالد ترامپ، متحد ایدئولوژیک خود در آمریکا، نتایج انتخابات را نپذیرد. بسیاری از حامیان بولسانارو قول دادند که در صورت درخواست او، به خیابان‌ها بیایند. این امر به تنش‌‌ها در دوقطبی‌‌ترین انتخابات برزیل پس از رهایی از دیکتاتوری نظامی در سال۱۹۸۵ دامن زده است. پیروزی لولا بازگشت پرشکوهی برای این سیاستمدار چپ‌‌گرا محسوب می‌‌شود که سال۲۰۱۸ به اتهام رشوه‌‌خواری برای ۱۹ماه زندانی شد تا عاقبت دیوان عالی برزیل با لغو این حکم راه را برای حضور او در انتخابات ریاست‌جمهوری باز کرد.

به نوشته نیکاس، گزارشگر نیویورک‌تایمز ساعاتی پس از برگزاری این رقابت نفس‌گیر قانون‌گذاران راست افراطی، کارشناسان محافظه‌کار و بسیاری از حامیان بولسونارو پیروزی داسیلوا را به رسمیت شناختند. این به این معناست که لولا برنده نهایی انتخابات است. این گزارشگر نوشت، پس از انتخابات، همه‌جا ساکت نبود. بر اساس ویدئوهای منتشرشده در رسانه‌های اجتماعی و گزارش‌های خبری محلی، کامیون‌داران در قلب منطقه کشاورزی مرکزی برزیل دست به آتش سوزی زدند و سعی کردند یک بزرگراه اصلی مهم برای صنعت کشاورزی را مسدود کنند. پیروزی داسیلوا نشان‌دهنده شکاف عمیقی است که او به‌عنوان رئیس جمهور با آن روبه‌رو خواهد شد. لولا با کسب ۹۰/ ۵۰درصد آرا را در مقابل ۱۰/ ۴۹درصد بولسونارو و شمارش ۹۷/ ۹۹درصد آرا پیروز رقابت های انتخاباتی شد. داسیلوا در سخنران پیروزی گفت: «من بر ۲۱۵میلیون برزیلی حکومت خواهم کرد و نه فقط برای کسانی که به من رای دادند. دو برزیل وجود ندارد. ما یک کشور، یک ملت هستیم؛ یک ملت بزرگ.»

داسیلوا ۷۷ساله، یک فلزکار سابق و رهبر اتحادیه کارگری با پنج کلاس تحصیلات است؛ اما توانست برزیل را در دوران ریاست خود در دهه اول قرن به یکی از بزرگ‌ترین قدرت‌های منطقه تبدیل کند و با محبوبیت ۸۰درصدی از پست خود کنار رفت. اما سال‌ها پس از اینکه قدرت را ترک کرد، مقامات از یک طرح گسترده دولتی رونمایی کردند که نشان می‌داد در دوران زعامت لولا، فسادهایی رخ داده و رشوه‌هایی پرداخت شده است. او به اتهام فساد مالی محکوم شد و ۵۸۰روز را در زندان گذراند. سال گذشته، دادگاه عالی این محکومیت‌‌ها را رد کرد و حکم داد که قاضی پرونده‌‌ رویکردی مغرضانه داشته است. اگرچه گرد فساد هنوز از چهره لولا پاک نشده است، اما سیستم قضایی به او اجازه نامزدی در انتخابات را داد. چنین بود که مردم پشت سر مردی که همه او را «لولا» می‌نامیدند، جمع شدند و این پیروزی را رقم زدند. این رسوایی او را به نامزدی دارای نقص تبدیل کرد و بخش قابل توجهی از برزیل هنوز داسیلوا را فاسد می‌‌دانند. اما مخالفت شدید با بولسونارو و جنبش راست‌افراطی او برای بازگرداندن داسیلوا به ریاست‌جمهوری کافی بود.

«استفانی سیلوا دو جسوس» برابری‌طلب ۳۰ساله، پس از به صندوق انداختن ردی خود گفت: «او تنها راه‌حل برای هر مشکلی نیست. اما او تنها امید ما است.»پیروزی داسیلوا برزیل را به سوی چپ سوق می‌دهد و یک رشته پیروزی های چپ را در سرتاسر آمریکای لاتین به ارمغان خواهد آورد. شش کشور از هفت کشور بزرگ منطقه از سال۲۰۱۸ تاکنون رهبران چپ را انتخاب کرده‌اند. داسیلوا که برای دهه‌ها نامش به‌عنوان قهرمان فقرا برده می‌شود، اکنون با چالش‌‌های مهمی مواجه است. برزیل با تهدیدهای زیست محیطی، گرسنگی فزاینده، اقتصاد مغشوش و جمعیت به‌شدت دوقطبی مواجه است. رئیس‌جمهور جدید قرار است اول ژانویه کار خود را آغاز کند.

«جک نیکاس» در گزارش دیگری در همان تاریخ در نیویورک‌تایمز نوشت، درحالی‌که رهبر سابق چپ قول داده «هماهنگی» را در کشور برقرار کند، برنامه‌های خاص او مبهم بوده است. سخنرانی داسیلوا حول گسترش خدمات برای فقرا، از جمله پرداخت‌‌های بیشتر رفاه اجتماعی، حداقل دستمزد بالاتر و برنامه‌هایی برای تغذیه و اسکان افراد بیشتر بود. او گفت که برای پرداخت آن، مالیات بر ثروتمندان را افزایش خواهد داد؛ اما هزینه های دولت را نیز افزایش خواهد داد. اینکه چقدر او قادر به اجرای آن خواهد بود، مشخص نیست. حزب راست‌‌گرای بولسونارو بیشترین کرسی‌‌ها را در کنگره دارد و یک بلوک قدرتمند میانه‌‌رو هم مجلس نمایندگان و هم سنا را کنترل می‌‌کند. این کشور با شرایط اقتصادی بدتری نسبت به دوره دولت اول داسیلوا مواجه است. سیاست‌های جانشین منتخب داسیلوا به‌عنوان رئیس جمهور، برزیل را در سال ۲۰۱۴ وارد رکود اقتصادی کرد که هنوز به‌طور کامل از آن خارج نشده است.

با این حال، انتخاب او احتمالا خبر خوبی برای سلامت جنگل های بارانی آمازون خواهد بود. در عوض، بولسونارو از صنایعی دفاع می‌‌کرد که منابع جنگل را استخراج می‌‌کردند و در عین حال بودجه و نیروی انسانی آژانس‌‌هایی را که وظیفه حفاظت از آن را داشتند کاهش می‌‌دادند. در نتیجه، جنگل‌زدایی در دوران مدیریت او افزایش یافت. پیروزی داسیلوا تا حدی به لطف یک ائتلاف گسترده- از کمونیست‌‌ها گرفته تا میانه‌‌روها- بود؛ زیرا رای‌‌دهندگان برزیل به دنبال ثبات پس از دوره پرتلاطم بولسونارو بودند که مشخصه‌اش درگیری‌‌ها با دادگاه‌ها و کشته‌های مربوط به همه‌گیری و در جا زدن‌های اقتصادی بود. بولسونارو، ۶۷ساله به‌دلیل اظهاراتش درباره حمله به سیستم انتخاباتی، مدیریت بیماری کرونا و مشارکت احتمالی‌اش در عملیات اطلاعات نادرست با طیفی از تحقیقات مختلف در دادگاه عالی و کنگره مواجه است.

در هر حال، برخی گزارش‌ها پیروزی لولا را یک «پیروزی مویرگی» می‌نامند؛ زیرا با فاصله‌ای کم از بولسانارو پیروزی رقابت‌ها شد. او ۱۲سال پس از ترک قدرت توانست بار دیگر سکان هدایت دستگاه اجرایی کشورش را در دست گیرد. لولا هنگام انداختن رای خود در صندوق گفته بود: «این مهم‌ترین روز زندگی من است.» کار شمارش آرای ۱۵۶میلیون رای‌دهنده از ساعت۱۷ به وقت محلی بلافاصله پس از بسته شدن شعبه‌های رای‌‌گیری در سراسر برزیل آغاز شد و نتیجه نهایی این انتخابات در نیمه شب یکشنبه به وقت اروپای مرکزی به‌صورت رسمی اعلام شد. این فشرده‌‌ترین انتخابات و نزدیک‌‌ترین فاصله بین دو نامزد نهایی ریاست‌‌جمهوری از زمان بازگشت برزیل به دموکراسی پس از حاکمیت یک سیستم دیکتاتوری نظامی طی سال‌های ۱۹۶۴ تا ۱۹۸۵ در این کشور محسوب می‌‌شود.

لولا داسیلوا در واقع پیروز نهایی «قطبی‌‌ترین» انتخابات تاریخ مدرن این کشور بزرگ آمریکای جنوبی شد که با وجود رقابت بسیار نزدیک و فشرده میان دو کارزار انتخاباتی، بدون هرگونه خشونت به انجام رسید. لولا در دور نخست ۴/ ۴۸درصد آرا را کسب کرده بود؛ درحالی‌که بولسونارو با حدود ۵درصد کمتر از وی، حدود ۲/ ۴۳درصد آرا را به خود اختصاص داده بود. امانوئل مکرون، رئیس‌‌جمهوری فرانسه دقایقی پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست‌‌جمهوری برزیل، پیروزی داسیلوا را تبریک گفت و تاکید کرد که با این انتخاب «صفحه جدیدی در تاریخ برزیل» باز شده است. جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا نیز دقایقی پس از قطعی شدن نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری با ارسال پیامی پیروزی در انتخاباتی «آزاد و عادلانه» را به لولا داسیلوا تبریک گفت. تحولات سیاسی برزیل، پهناورترین کشور حوزه آمریکای لاتین و چهارمین اقتصاد بزرگ دنیا که بیش از ۳۰میلیون نفر از شهروندانش زیر خط فقر زندگی می‌‌کنند، همواره از سوی رسانه‌ها و اغلب کشورهای جهان از نزدیک دنبال می‌‌شود.