هفته‌نامه اکونومیست سرمقاله دوم خود در این هفته را به موضوع انتخابات ریاست‌جمهوری پیش‌‌روی برزیل اختصاص داده است. این نشریه معتقد است همه نشانه‌ها مبنی بر این است که ژائیر بولسونارو رئیس‌جمهور برزیل در انتخابات شکست می‌‌خورد؛ اما مدعی پیروزی خواهد شد.

طی ماه آینده بولسونارو، رقابت انتخاباتی را در پیش دارد که طبق نتایج نظرسنجی‌‌های متعدد احتمالا منجر به شکست او خواهد شد. بولسونارو می‌‌گوید اگر نتیجه پاک و شفاف باشد، آن را خواهد پذیرفت؛ البته سیستم رای‌‌گیری الکترونیکی برزیل به خوبی اداره می‌‌شود و دستکاری در آن سخت است. اما نکته اینجاست که تاکید چندباره بولسونارو این است که نظرسنجی‌‌ها اشتباه است و او به‌طور قطع در مسیر پیروزی قرار دارد. او همچنین در تلاش است تا در اذهان عمومی چنین القا کند که ممکن است در انتخابات علیه او تقلب‌‌هایی صورت گیرد.

هرچند تا به این روز هیچ مدرک معتبری برای ادعاهای مطرح‌شده توسط بولسونارو وجود ندارد، اما بسیاری از حامیانش سخنان او را پذیرفته‌‌اند. به نظر می‌‌رسد که او در حال تدارک پیش‌‌زمینه‌‌ای برای نظریه تقلب در آرا و انکار نظر رای‌‌دهندگان است. برزیلی‌‌ها از اینکه چنین سخنانی موجب برافروخته شدن شعله‌های شورشی شود، ابراز نگرانی می‌‌کنند. آنها نگرانند دچار مشکلاتی مشابه آنچه که آمریکا در انتخابات پیشین تجربه کرد شوند که در آن گروهی از حامیان دونالد ترامپ در ۶ژانویه۲۰۲۱ به ساختمان کنگره حمله کردند.

اکونومیست معقتد است یکی از دلایل نگرانی درباره بولسونارو این است که ممکن است نقشه‌‌ای از کتاب بازی غیر اصولی ترامپ را دوباره اجرا کند؛ هر چند او اغلب مشغول چنین تقلیدکاری است. بولسونارو انتقاد را تحت عنوان اخبار جعلی رد می‌کند و غرایز او به اندازه رفتارهای ترامپ اقتدارگرایانه است؛ به‌طوری‌‌که نسبت به روزهای حکومت نظامی در برزیل مشتاق است. یکی از پسران او که از نزدیک‌ترین مشاوران او نیز هست، آشکارا شورشیان کنگره آمریکا را تشویق کرده بود. نمی‌‌توان از این گذشت که بولسونارو، یکی از آخرین رهبران جهان بود که پذیرفت که بایدن در انتخابات پیروز شده است.

بولسونارو که قبلا یکی از اعضای کنگره برزیل نیز بوده است، در ۲۰۱۸ همراه موج خشمگین از نظام حاکم به‌عنوان رئیس جمهور انتخاب شد. گفته می‌‌شد او در کارهای خود از یک الگوی آشنا کمک می‌‌گرفته است؛ مهم‌ترین آنها سوءاستفاده ماهرانه از رسانه‌های اجتماعی به نفع خود بود. بولسونارو با مهارت، طرفدارانش را از آینده شوم برزیل در صورت شکست خود مطمئن کرده است. اول آنکه اگر ببازد، دلیل بر ناعادلانه بودن رای است و دوم، اینکه برد حریف اصلی او، لوئیس ایناسیو لولا داسیلوا، برزیل را به جهنم تبدیل خواهد کرد.

داسیلوا یک چپ‌‌گرای عمل‌‌گراست و بین سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۱۰ رئیس‌‌جمهور نسبتا موفقی بود. دولت او که با دوران رونق تجارت همزمان شده بود، توانست به واسطه افزایش درآمد عمومی و توسعه دولت رفاه وظایف خود را به خوبی انجام دهد. رونق اقتصادی پس از اتمام دولت او سقوط کرد و دیلما روسف، جانشین و هم‌‌حزبی مورد حمایت او، طی افشای رسوایی فساد گسترده که مربوط به سال‌ها قبل بود، استیضاح شد. داسیلوا نیز به جرم دریافت رشوه مجرم شناخته شد؛ گرچه محکومیتش بعدها نادیده گرفته شد و او نیز ارتکاب تخلف را انکار کرد.

از منظر اکونومیست داسیلوا هرچند کاندیدای ایده‌‌آلی نیست، اما از طرفداران دموکراسی است. این درحالی است که بولسونارو چنین نیست؛ او ممکن است زیر پرچم سیستم دموکراتیک عمل کند، اما دائما به دنبال راه‌هایی برای فرار از سخت‌گیری‌‌های موجود در آن است. سیستمی که مسوول محدود کردن بولسونارو است، ضعیف‌‌تر از سیستمی است که ترامپ را محدود می‌‌کرد. درحالی‌که حمایت ارتش آمریکا از کودتای ترامپ غیرقابل تصور بود، دولت نظامی برزیل در ۱۹۸۵ پایان یافته است. در چنین شرایطی صحبت درباره کودتای احتمالی چندان بیراه نیست.

هرچند احتمال وقوع چنین رویدادی ضعیف است؛ اما بعید نیست کشور دچار نوعی شورش شود. تجربه نشان می‌‌دهد بولسونارو چندان به خشونت بی‌‌میل نیست؛ بیش از ۴۵ سیاستمدار در ۶ماه اول۲۰۲۲ به قتل رسیده‌‌اند. طرفداران بولسونارو نیز بهتر از هر زمان دیگری مسلح شده‌‌اند. در زمان دولت او حفره‌های قانونی گسترده‌‌ای در قوانین مربوط به کنترل اسلحه ایجاد شد؛ به‌طوری‌‌که براساس گزارش‌های جدید تعداد اسلحه‌های شخصی دو برابر شده و به ۲میلیون رسیده است. اگر شورای انتخاباتی برزیل اعلام کند که داسیلوا پیروز انتخابات شده است، احتمال شورش بولسوناریستای مسلح وجود دارد. سوال بهتر این است که نزدیک به چهارصد هزار نفر نیروی پلیس، تصمیم به حمایت از چه طرفی خواهند گرفت. نیروهای نظامی از حضور بولسونارو راضی هستند.

او قانونی برای حمایت از افسرانی که موجب مرگ مظنونان شده‌‌اند، پیشنهاد کرده است. برخی از افسران ممکن است بیشتر از قانون اساسی برزیل به او وفادار باشند. اگر هرج و مرج در خیابان شکل گیرد، چندان دور از ذهن نیست که بولسونارو از اختیارات اضطراری برای به تعویق انداختن تحویل قدرت استفاده کند. بولسونارو به همان اندازه که تهدید بزرگی برای بزرگ‌ترین دموکراسی آمریکای لاتین به شمار می‌‌رود، به‌عنوان دشمن اول بزرگ‌ترین جنگل بارانی جهان هم شناخته می‌‌شود. در طول مدت دولت بولسونارو، بریده شدن و سوزاندن آمازون ۷۰درصد سریع‌‌تر از قبل پیش رفته است؛ چراکه دولت او تقریبا هیچ کاری برای متوقف کردن آن انجام نمی‌‌دهد.

به‌طور معمول زمانی که نامزدی در انتخابات شکست می‌‌خورد، انتظار می‌‌رود احزاب آنها را کنار بگذارند. در مقابل وقتی ترامپ شکست خورد، به حامیان اصلی خود گفت که رای آنها دزدیده شده است و این دروغ بزرگ را به خواست جمعی تبدیل کرد. جنبشی که ترامپ بر پایه ادعای تقلب بنیان گذاشت، به او سلطه بر حزب جمهوری‌‌خواه را بخشیده است و ‌‌اکنون از او به‌عنوان پیروز بلامنازع انتخابات مقدماتی جمهوری‌‌خواهان یاد می‌‌شود. همین دروغ بزرگ می‌‌تواند بولسونارو را نیز به تاثیرگذارترین مخالف سیاسی در برزیل تبدیل کند. پایگاه طرفداری او که متشکل از مسیحیان انجیلی، بولسوناریستای مسلح و روستاییانی که احساس می‌‌کنند بیش از حد تحت نظارت و آسیب‌‌پذیری در برابر تصرف زمین‌‌هایشان هستند، ممکن است به او بپیوندند؛ زیرا متقاعد شده‌‌اند که او رئیس‌‌جمهور قانونی برزیل است.

حامیان او در قوه مقننه و ایالت‌‌ها نیز ممکن است، موجبات تضعیف دولت داسیلوا را فراهم آورند. اکونومیست معتقد است بهترین نتیجه این است که بولسونارو با اختلاف زیادی شکست داده شود که نتواند ادعا کند که پیروز شده است. سایر کشورها باید به‌طور علنی از دموکراسی برزیل حمایت کنند و برای ارتش برزیل این پیام واضح را داشته باشند که هر شورشی به مثابه کودتا، محکوم به شکست است.

اخبار مرتبط