صفحه جدیدی در روابط لبنان و عربستان گشوده شد
توافق بن‌سلمان و مکرون بر سر عروس خاورمیانه
رئیس‌جمهوری فرانسه روز شنبه پس از دیدار با محمد بن‌سلمان اعلام کرد که ریاض به حمایت از اصلاحات و کمک به حفظ حاکمیت لبنان متعهد شده و قرار است دو کشور با ابتکاراتی حل بحران لبنان را تضمین کنند. مکرون قبل از سفر به جده در جمع خبرنگاران گفته بود که مساله لبنان را با ولیعهد سعودی مطرح خواهد کرد و به‌ویژه بر اهمیت ایستادن در کنار این کشور در شرایطی که گرفتار بن‌بست سیاسی و بحران‌های متعدد است، تاکید خواهد کرد. لبنان در ماه‌های اخیر با فشارهای اقتصادی و دیپلماتیک بیشتری از سوی کشورهای عربی خلیج‌فارس، به‌ویژه عربستان سعودی مواجه شده است. دلیل این تنش سخنان جورج قرداحی، وزیر اطلاع‌رسانی لبنان بود که گفته بود مردم یمن در برابر تجاوز خارجی می‌جنگند. ناظران بر این باورند که خشم سران کشورهای عربی از اعمال نفوذ و تسلط حزب‌الله بر سیاست‌های لبنان به افزایش فشارها و تشدید بحران در لبنان دامن زده است. در هر حال، یک روز پیش از سفر مکرون به جده، جورج قرداحی، از مقام خود استعفا کرد. خبرگزاری فرانسه می‌گوید که همزمان با این سفر، شرکت ایرباس از امضای قرارداد فروش ۲۶ فروند بالگرد غیرنظامی به یک شرکت سعودی خبر داده؛ اما مبلغ این قرارداد اعلام نشده است. از سوی دیگر، دیدار روز شنبه میان روسای دو کشور در شرایطی انجام می‌شود که عربستان سعودی برای نخستین بار میزبان مسابقات فرمول یک است و جاستین بیبر، ستاره موسیقی پاپ، قرار است روز یکشنبه (۵ دسامبر) در این رویداد ورزشی به اجرای کنسرت بپردازد. همزمان با تلاش‌های اخیر ولیعهد جوان سعودی برای به نمایش گذاشتن ویترینی از اصلاحات اجتماعی در این کشور، فعالان و گروه‌های مدافع حقوق بشر خواستار تحریم این رویدادها شده‌اند. با وجود مجموعه‌ای از اصلاحات انجام‌گرفته، محمد بن‌سلمان همچنان به سرکوب گسترده فعالان حقوق بشر و منتقدان خود متهم می‌شود. مکرون اولین رئیس دولت غربی است که پس از قتل جنجالی جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار و منتقد پادشاهی سعودی به این کشور سفر کرده است. گزارش‌ها حاکی است که خاشقجی روز دهم مهر سال ۱۳۹۷ پس از مراجعه به کنسولگری عربستان در استانبول، به‌دست گماشتگان ولیعهد سعودی در کنسولگری این کشور به قتل رسید و جسدش قطعه‌قطعه شد. عربستان سعودی مدعی شده که ولیعهد این کشور در قتل جمال خاشقجی دخالتی نداشته است؛ اما بنابر ارزیابی اداره اطلاعات ملی آمریکا، محمد بن‌سلمان طرح ربودن یا قتل این روزنامه‌نگار و منتقد سیاسی را تایید کرده است.
«زینا خُدِر»، گزارشگر الجزیره هم در گزارش ۴ دسامبر در همین رابطه نوشت، فرانسه و عربستان یک تماس تلفنی مشترک با نجیب میقاتی، نخست‌وزیر لبنان داشتند. اقدام مهمی که می‌تواند بحران غیرمنتظره دیپلماتیک میان ریاض و بیروت را حل و فصل کند. این تماس روز شنبه برقرار شد زمانی که مکرون پس از سفر به امارات و قطر وارد ریاض، پایتخت عربستان شد. الجزیره می‌افزاید: عربستان و دیگر کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس سفرای خود را ماه گذشته از بیروت فراخواندند و دلیل این اقدام را سخنان «غیرمسوولانه» و «تحریک‌آمیز» قرداحی اعلام کردند که از جنگ یمن انتقاد کرده بود. مکرون که در عربستان بود به خبرنگاران گفت که ریاض متعهد شده است که در کوتاه مدت از لبنان حمایت مالی به‌عمل آورد. او گفت: «ما به شکل ملموسی همکاری می‌کنیم تا این مساله را میان خود حل‌وفصل کنیم.» مکرون افزود که طی تماس با میقاتی او و ولیعهد «پیام روشنی را مبنی بر تعهد کامل عربستان و فرانسه» به لبنان مخابره کرده‌اند. مکرون در جمع خبرنگاران و پش از ترک ریاض گفت: «ما خواهان تعهد به حمایت از مردم لبنان هستیم و بنابراین، هر کاری می‌کنیم تا اطمینان دهیم که تجارت و بازگشایی اقتصادی می‌تواند رخ دهد. می خواهیم دولت بتواند قادر به کار به شیوه‌ای معمول باشد. بنابراین در اسرع وقت اصلاحات لازم را به عمل بیاورد.» رئیس‌جمهور فرانسه نشان داد که فرانسه و سعودی با یکدیگر برای ارائه کمک‌های ضروری بشردوستانه به لبنان همکاری خواهند کرد. لبنان هم‌اکنون غرق بحران اقتصادی است که دلیل آن ناکامی‌ها در زمینه اصلاحات دولتی و فساد روزافزون است. به نوشته الجزیره، میقاتی افزود که این تماس میان او و ولیعهد عربستان «گام مهمی» به سوی احیای روابط با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس بود. کابینه لبنان در بیانیه‌ای در فیس‌بوک اعلام کرد که میقاتی بر تعهد دولتش به اصلاحات پایبند است. این گزارش می‌افزاید: کمک به لبنان مداخله دیگری از سوی فرانسه در لبنان است. «عروس خاورمیانه» روزگاری مستعمره فرانسوی‌ها بود. این تماس همچنین اولین تماس میان میقاتی با بن‌سلمان از زمان روی کار آمدن نخست‌وزیر در ماه سپتامبر بود. مکرون افزود: در بازگشت به فرانسه با همتای لبنانی خود میشل عون تماس خواهد گرفت.
مکرون تلاش بین‌المللی را برای حل‌وفصل بحران سیاسی و اقتصادی در لبنان به راه انداخته است. با وجود اینکه وی سرمایه سیاسی خود را به پای بحران لبنان ریخت تا این کشور بتواند از گرداب بحران بیرون بجهد اما تلاش‌های او برای بیرون کشیدن لبنان از بحران‌ها راه به جایی نبرده است. در ماه اکتبر، ریاض نماینده لبنان در این پادشاهی را اخراج کرد و در مقابل، سفیر خود را از بیروت فراخواند و به دنبال سخنان قرداحی، واردات از لبنان را نیز ممنوع ساخت. به نوشته الجزیره، قرداحی از متحدان حزب‌الله است. با این حال، پس از فشارهای زیاد و بن‌بست در فضای اقتصادی و سیاسی لبنان قرداحی روز جمعه استعفای خود را اعلام کرد. به نوشته گزارشگر الجزیره، تردیدی نیست که صفحه‌ای جدید در روابط میان لبنان و عربستان گشوده شده است. مقام های لبنانی و سعودی بر این باورند که فصل جدیدی در روابط فرا رسیده است و «باید روابط برادرانه را به سوی هر چه بیشتر گرم شدن سوق دهند.»
«جان آیریش» و «یاسمین حسین» هم در گزارش ۴ دسامبر در رویترز نوشتند: مکرون و بن‌سلمان در اقدامی مشترک بر این هستند تا اختلافات اعراب با بیروت را حل کنند تا اقتصاد بحران‌زده این کشور هم اندکی از بحران خارج شود و به ریل بازگردد. اگرچه اقدامات سختی پیش رو قرار دارد، اما طرفین می‌کوشند هر چه در توان دارند به‌کار بگیرند و با عبور از بحران فعلی به دوره‌ای از آرامش در روابط برسند. سفر مکرون البته روی دیگری هم دارد. «استفن کالین» و «ماتیو دالتون» در گزارش ۴ دسامبر در وال استریت ژورنال نوشتند: سفر مکرون یک جنبه دیگری هم داشت و آن چیزی نبود جز دهن‌کجی یا انتقام از آمریکا. پس از ماجرای قتل جمال خاشقجی، هیچ رهبر غربی با بن‌سلمان دیدار نکرد تا مبادا مشروعیتی نصیب وی شود. مکرون در یک اقدام «تابو»شکنانه اولین رهبر غربی بود که به ریاض رفت و بن‌سلمان را به گرمی در آغوش فشرد. دلیل دیگر این است که بعد از قرارداد آکوس که موجب شد استرالیا قرارداد ۶۰ میلیارد دلاری خود را با فرانسه لغو کند، آنها به خاورمیانه رو کردند تا آن خسارت را با عقد قرارداد با شیخ‌نشین‌های ثروتمند جبران کنند. در همین راستا، مکرون ابتدا به امارات رفت و یک قرارداد ۱۹ میلیارد دلاری با ولیعهد ابوظبی منعقد کرد و سپس به عربستان رفت و قراردادی هم با ولیعهد سعودی منعقد کرد. هرچند ارقام دقیقی از این قرارداد اعلام نشده است. برخی بر این باورند که فرانسوی‌ها در تلاشند تا متحدان قدیمی آمریکا را – در غیاب یک استراتژی روشن خاورمیانه‌ای از سوی آمریکا- به سوی خود بکشد.
