جاده جدید امپراتور
جاهطلبیهای BRI امپریالیستی است حتی اگر موفق نشود. آنچه به همان اندازه مهم است درک این مساله است که چگونه نفوذ و قدرت چین - که از طریق BRI توسعه یافت- اینقدر متفاوت است. همانطور که «هوارد فرنچ»- زمانی که فعالیتهای چین در آفریقا را مورد بررسی قرار میدهد- میگوید: «آنچه باید اعطا کرد این است که هر پروژه امپراتوری در تمام تاریخ متمایز و متفاوت است.» امپریالیسم چینی، حتی بیش از اسلافش، اقتصادی و رو به رشد است. این از قابلیتها و نیز محدودیتهایی که چین با آن مواجه است، برمیخیزد. «ابتکار کمربند و جاده» به قامت «مزیتهای نسبی چین» و بهویژه شرکتهای عظیم دولتیاش دوختهشده است. نیازهای جهان برای زیرساخت و سرمایهگذاری سیریناپذیر است؛ اما چین در تعقیب نفوذ خود فراتر از مرزهایش با موانع بسیار زیادتری مواجه است.
در مقایسه با قدرتهای اروپایی که آفریقا را تقسیم کردند، اقدامات چین از سوی هنجارهای بینالمللی محدود میشود. حقوق بینالملل-بهویژه پس از جنگ جهانی دوم- برای حفاظت از حاکمیت دولتها و حقوق آحاد افراد توسعهیافته است. گرفتن سرزمینی با زور، روش ترجیحی قدرتهای بزرگ در گذشته، ممنوع است. البته میتوان این حقوق را نادیده گرفت؛ همانطور که روسیه هر چند سال یکبار این را به دنیا گوشزد میکند؛ اما انجام این کار [یعنی گرفتن سرزمین با زور] با هزینههای گزافی همراه است. در عوض، چین بر ابزارهایی بدون استفاده چندان زیاد از زور برای پیشبرد اهداف خود متکی است. این کشور میتواند همکاری کند، اجبار کند یا اینکه بهتدریج وضع موجود را تضعیف کند؛ اما در بیشتر موارد، رهبران خارجی باید مشارکت در فعالیتهای چین را برگزینند. برخلاف «اصول چهارگانه ترومن»، «ابتکار کمربند و جاده» اغلب دچار نقص و کاستی است؛ زیرا در نقطه مقابل استانداردهای چندجانبه بهخوبی توسعه مییابد و اندازهگیری و سنجیده میشود. وقتی شرکتهای آمریکایی سدهای عظیمی در پاکستان طی دهه ۱۹۶۰ ساختند که موجب جابهجایی عظیم جمعیتی شد، مطالعه اثرات زیستمحیطی و اجتماعی این اقدام تقریبا ناقص بود. فساد بیشتر بهعنوان هزینه اجرای کسبوکار در نظر گرفته میشد. تضمینهای جدید در بانک جهانی و دیگر بانکهای توسعهای چندجانبه شاید بیشازحد محتاطانه، بسیار پرهزینه و کند باشد. اما این تضمینها بازتاب تلاش برای یادگیری – شاید بیشازحد – از دههها اشتباه هستند. وقتی چین بهترین شیوههای بینالمللی را نادیده میگیرد، خطاهایش بدتر به نظر میرسد.
دنیا البته با دقت بیشتری در حال نگاه کردن است. بریتانیایی را تصور کنید که راه آهنی را از مومباسا به نایروبی زیر نور خیرهکننده دوربین موبایلها و رسانههای اجتماعی بسازند. مستند کردن سوءاستفاده از کار و کارگران – درحالیکه کمتر گزارش میشود- با ارتباطات موبایلی آسانتر است. تصاویر ماهوارهای که روزگاری فقط برای تعدادی از دولتها در دسترس بود، اکنون و با هزینهای پایین بهطور گستردهای در دسترس عموم است. گروههای زیستمحیطی میتوانند تغییرات را در زمین از پشت میز خود رصد کنند. روزنامهنگاران میتوانند از تمام این ابزارها و افشای اسناد بیشتر سود ببرند. در سالهای آینده، تلاشهای بیشتر پرتوی خواهد افکند بر اقدامات و روشهای مبهم چین.
در مقایسه با تلاشهای زیرساختی ژاپن در دهه ۱۹۸۰، رهبران چین در برابر فشارهای داخلی و خارجی بیشتر مصون هستند. رسواییهای اخیر فساد در مالزی، برخلاف اشتباهات ژاپن در فیلیپین در دهه ۱۹۸۰، اعتراض عمومی نسبتا کمی در چین برانگیخته است. رسانههای دولتی چین تلاش خود را بیشتر وقف افزایش داستان موفقیت BRI و خنثی کردن تبلیغات منفی کردهاند.