جاده جدید امپراتور

جاناتان ای. هیلمان محقق ارشد مرکز CSIS ترجمه: محمدحسین باقی مزیت رقابتی جیبوتی به‌عنوان نقطه ثبات برای همیشه دوام نخواهد آورد. این کشور آرزو دارد که به چیزی بیش از «ویترین سلاحِ شاخ آفریقا» تبدیل شود. رهبرانش بر این باورند که آنها پنجره‌ای دارند که - شاید یک یا دو دهه- بر اساس آن پنجره جیبوتی می‌تواند مزیت فعلی خود بر همسایگان ساحلی‌اش را به مزیت پایدارتر تبدیل سازد. ظهور اتیوپی یک فرصت است؛ درحالی‌که تثبیت بندرها همسایه چالش‌های جدیدی به همراه خواهد داشت. همچون بسیاری دیگر از شهرهای بندری دیگر، جیبوتی می‌کوشد تا به هنگ‌کنگ، سنگاپور یا دبی بعدی تبدیل شود. این کشور با کمبود منابع طبیعی، برای سرمایه‌گذاری به کشورهای دیگر و به‌طور فزاینده به «دسته‌چک» چین روی آورده است.

بی‌تردید، این بندر ارزشمند است و بسیار بیش از هامبانتوتای سریلانکا ارزش دارد. حدود ۹۰درصد از تجارت دریایی اتیوپی از جیبوتی می‌گذرد. درنتیجه، عملیات آن نه‌تنها بر کارکنان آمریکایی در جیبوتی بلکه بر سفارت آمریکا در اتیوپی و نمایندگی آمریکا در اتحادیه آفریقا هم تاثیر می‌گذارد که هر دو در آدیس‌آبابا، پایتخت اتیوپی، واقع است؛ اما ایالات‌متحده گزینه‌های دیگری برای تغییر زنجیره عرضه خود دارد؛ ازجمله بندرهایی در «بربرا» واقع در «سومالی لند». اگر اریتره به عادی‌سازی روابط خارجی خود ادامه دهد، بندرهایش در آساب و ماساوا ممکن است در آینده هم گزینه‌های مناسب‌تری باشد. انجام این ترتیبات ارزان یا راحت نخواهد بود، بلکه کل شاخ آفریقا در هاله‌ای از ابهام خواهد بود. تعمیر در بندرهای جیبوتی ممکن است جایزه بزرگ‌تر را از دست بدهد. دولت جیبوتی سرمایه‌گذاری زیادی روی تبدیل جیبوتی به یک‌قطب ارتباطاتی در حال ظهور انجام داده است و مجبور خواهد بود که کنترل تلکام جیبوتی، شرکت ارتباطات از راه دور دولتی‌اش را واگذار کند. این شرکت شبکه‌های تلفن همراه و اینترنت جیبوتی و نیز دو ایستگاه کابلی زیردریا را اداره می‌کند که ۱۱ کابل فیبر نوری بین‌المللی و منطقه‌ای در آن باهم تلاقی می‌یابند و کابل‌های دیگری هم برای آینده طرح‌ریزی‌شده است. اگر چین یک فهرست دلخواهی از دارایی‌های استراتژیک باشد، ارتباطات از راه دور باید تقریبا در صدر قرار بگیرد. ایالات‌متحده در نگرانی درباره نیات چین تنها نیست. حتی باوجود وام‌های روزافزون اتیوپی از چین، مقام‌های اتیوپی مشتاق نیستند که به هر قدرت خارجی‌ای اجازه بدهند که کنترل ترمینال کانتینری را به دست گیرد. اتیوپی حتی از اهرم بیشتری نسبت به آمریکا یا چین برخوردار است. این کشور می‌تواند تهدید به تغییر یا انحراف تجارت به‌سوی سومالی لند یا اریتره کند و همچنین روابط عمیقی با رهبری جیبوتی دارد. مقام‌های جیبوتی ادعا می‌کنند که ترمینال کانتینری آنقدر سودآور است که آن را به دیگری واگذار نخواهند کرد. البته بدهی می‌تواند مردم و کشورها را به‌جایی برساند که دارایی‌های باارزش خود را واگذار کنند؛ اما اگر ایالات‌متحده بخواهد بندر را از دست چینی‌ها خارج کند، در این راه شرکایی بین‌المللی با منافعی مشترک دارد. اما اظهارات بولتون که در اندیشکده‌ای محافظه‌کار در واشنگتن دی.سی ارائه شد، فراتر از مخاطبان بین‌المللی‌اش می‌رفت. او توضیح داد که «ما چیز بیشتری می‌خواهیم تا به مالیات‌دهندگان آمریکایی که به‌سختی دلارهایی به دست می‌آورند، نشان دهیم.» او افزود: «بر اساس استراتژی آفریقایی‌مان، ما کمک‌های آمریکا به کشورهای مهم و اهداف استراتژیک خاص را هدف قرار خواهیم داد. تمام کمک‌های آمریکا در این قاره پیش‌برنده منافع آمریکا خواهد بود و به ملت‌های آفریقایی کمک می‌کند که به‌سوی خوداتکایی حرکت کنند.»