بازگشت جهان به وضعیت جنگ سرد

دنیای اقتصاد : در طول چند روز گذشته، آن چیزی که در آمریکا و اتحادیه اروپا به‌عنوان جنگ سرد جدید خوانده می‌شود، درحال پدیدار شدن است، آنجا که بحث برچیده شدن محدودیت‌ها در تولید سلاح‌های هسته‌ای میان‌برد و کوتاه‌برد مطرح شد، اما حالا با حضور چین ممکن است جنگ سرد دینامیک‌تر از مدل قبلی‌اش باشد. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، این تغییرات به‌وضوح دیده می‌شود.

دونالد ترامپ در ابتدای هفته جاری اعلام کرد که خواستار متوقف کردن پیمانی ۳۱ ساله بین روسیه و آمریکا است که به‌موجب آن مانعی برای تولید تسلیحات هسته‌ای ایجاد شده بود. این تصمیم موجب خواهد شد که رقابت تسلیحاتی جدیدی آغاز شود که در یک طرف آن چین و روسیه قرار دارند و در سوی دیگر آن آمریکا. این تحولات در شرایطی صورت می‌گیرد که وزارت دادگستری آمریکا، روسیه را نیز متهم به دخالت در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا کرده است. تلاش‌های آمریکا برای تحت‌فشار قرار دادن پوتین در تغییر رفتارش در دو حوزه حملات سایبری و توسعه تسلیحات هسته‌ای شکست خورده است. در زمان دولت اوباما، با افشا شدن تلاش‌های روسیه برای توسعه موشک‌های هسته‌ای میان‌برد خود در سال ۲۰۱۴، پیمان بین آمریکا و روسیه در عمل نقض شده بود اما هیچ راهکاری برای اصلاح رفتار روسیه ارائه  نکردند.

در این شرایط نام پوتین به‌عنوان کسی که حمله به سایت مرکزی کارزار انتخاباتی دموکرات‌ها را ترتیب داده بود، مطرح و اعلام شد که روسیه به‌طرز وسیعی از شبکه‌های اجتماعی در جهت تاثیرگذاری در انتخابات آمریکا استفاده کرده است تا شکاف‌های موجود در میان سیاستمداران آمریکایی را گسترش دهد. در این زمینه مدارک مستدلی وجود دارد که مردان اطلاعاتی پوتین پشت این حملات بوده‌اند. اما در این میان چین هم در پس‌زمینه حضوری پررنگ و درخشان دارد. این درحالی است که در جنگ سرد اول، زمانی که مائو برای جمهوری خلق چین اعلام وجود کرد، از این‌قدرت برخوردار نبود. درحالی‌که به‌نظر می‌رسد تصمیم ترامپ برای خروج از پیمان ۳۱ سال پیش این کشور با شوروی سابق، بیشتر از اینکه رقابت با روسیه به‌حساب آید، برای مقابله با جاه‌طلبی‌های چین صورت پذیرفته است، اتحادیه اروپا را حتی بیشتر از زمانی که ترامپ سیاست اول آمریکا را مطرح کرد، نگران کرده است.

ترامپ به صراحت اعلام کرد زمانی که در سال ۱۹۸۷، رونالد ریگان، رئیس‌جمهوری آمریکا و میخاییل گورباچف، رهبر شوروی پیمان منع تولید سلاح‌های هسته‌ای کوتاه‌برد و میان‌برد را امضا کردند، در عمل دست چین را برای گسترش تسلیحات مشابه بازگذشته‌اند؛ چراکه چین در آن زمان بخشی از مذاکرات نبود و هرگز پیمان مشابهی نیز با پکن بسته نشد. ترامپ و معاون او مایک پنس نیز پیش‌تر چین را شریک جرم روسیه در دخالت در انتخابات آمریکا معرفی کرده بودند و این دو بر این باورند چین بیش از این روی حملات سایبری متمرکز بوده در پی دزدیدن افکار و اطلاعات علمی از آمریکا است و سعی دارد که افکار آمریکایی‌ها را در حوزه سرمایه‌گذاری و تجارت شکل دهد.

ترامپ، هر دو کشور روسیه و چین را به‌عنوان قدرت‌های تجدیدنظرطلب و رقبای استراتژیک ایالات متحده خوانده است. اما هر زمان که برای مقابله با پیشرفت‌های هسته‌ای این دو کشور و همچنین حملات سایبری آنها سوال می‌شد، راهبرد بلندمدت ترامپ برای مقابله با این دو کشور همچنان به شکل یک راز مطرح بود. اما گفته‌های ترامپ در اوایل هفته پرده از تصمیم ترامپ برداشت و وی نشان داد که آماده است دکمه بازگشت به دهه ۱۹۵۰ را بزند، هر چند که بین آمریکا و متحدانش در اروپا به دلیل سیاست‌های خارجی ترامپ شکاف ایجاد شده باشد. البته ترامپ درخصوص خطر حملات سایبری از سوی روسیه راهبرد مشخصی ارائه نکرده است. همین امر ترس‌ها را در این جهت که آمریکا از لحاظ امنیت سایبری شکننده‌تر از پیش شود، افزایش داده است.  در این شرایط اروپایی‌ها نیز معتقدند که روسیه پیمان منع ساخت موشک‌های هسته‌ای میان‌برد و کوتاه برد را نقض کرده است، اما نقض پیمان ترامپ را در راستای سیاست اول آمریکا تعبیر می‌کنند؛ جایی که هایکو ماس، وزیرخارجه آلمان این تصمیم را پشیمان‌کننده می‌خواند و می‌گوید با توسعه تسلیحات مشابه، این آلمان است که در معرض این نوع موشک‌ها قرار دارد، نه ایالات‌متحده.