زوال سلطه آمریکا

تداوم بازی تجاری آمریکا

کاخ سفید برای حفظ «نفتا» به توافق نهایی دست خواهد یافت. این امر باعث خواهد شد ترامپ از تهدیدات خود مبنی بر اعمال تعرفه بر واردات خودرو و قطعات خودرو از آمریکای شمالی عقب‌نشینی کند. با این حال دولت ترامپ بازی‌های تجاری خود با سایر شرکا را ادامه خواهد داد. به پیش‌بینی «استرتفور» ایالات‌متحده تهدید به اعمال تعرفه بر ۲۰۰ میلیارد دلار از واردات چینی را به‌زودی اجرایی خواهد کرد. به‌علاوه از آنجا که به نظر می‌رسد مذاکرات تجاری با چین به بن‌بست برسد، ممکن است پس از انتخابات میان‌دوره‌ای فشارهای تعرفه‌ای کاخ سفید بر چین تشدید شود. البته دولت آمریکا در تلاش برای تخفیف صدمات به مردم آمریکا، فهرست کالاهای مشمول تعرفه را تعدیل خواهد کرد. در مقابل چین که تاکنون تهدیدات تعرفه‌ای ترامپ را بدون پاسخ نگذاشته، با توجه به حجم محدود وارداتش از آمریکا، احتمالا به اقدامات تلافی‌جویانه غیرمستقیم، نظیر قوانین منع‌کننده بر کالاها و شرکت‌های آمریکایی روی خواهد آورد.

صدماتی که اقتصاد آمریکا از «جنگ‌تجاری» با چین می‌بیند، احتمالا دولت این کشور را مجاب خواهد کرد در فصل چهارم ۲۰۱۸، ازتهدیدات تعرفه‌های خودرویی خود عقب‌نشینی کند. نسبت به تعرفه‌های فولاد و آلومینیوم، مقیاس اثرگذاری تعرفه‌های خودرو بسیار گسترده‌تر خواهد بود. به پیش‌بینی «استرتفور»‌، تهدید تعرفه خودرویی ترامپ بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار از واردات آمریکا را تحت‌ تاثیر قرار خواهد داد. براساس برآوردهای «مرکز تحقیقات خودرو»، این تعرفه‌ها تهدیدی برای بیش از ۷۵۰ هزار شغل آمریکایی است و ضرری ۲/ ۴۲ میلیارد دلاری به تولید ناخالص داخلی آمریکا می‌رساند (بدون در نظر گرفتن اقدامات تلافی‌جویانه سایر طرف‌ها). به‌علاوه ابعاد گسترده تعرفه‌های خودرویی ممکن است کنگره آمریکا را مجاب به تجدیدنظر درخصوص اختیارات رئیس‌جمهور بر موارد بند ۲۳۲ و دادن اختیار بیشتر به وزارت دفاع بر موضوعات تجاری امنیت ملی کند.

به علاوه به منظور کاهش تنش‌های تجاری با ایالات‌متحده، احتمالا در فصل چهارم اتحادیه اروپا تلاش بیشتری برای اصلاح ساختار «سازمان تجارت جهانی» خواهد کرد. تمرکز این اتحادیه بر رسیدگی به دو نگرانی مشترک خواهد بود: اقدامات تجاری ناعادلانه چین و انتقادهای آمریکا از بدنه استیناف «سازمان تجارت جهانی»، بدنه‌ای که تاکنون ایالات‌متحده تعداد قضات آن را به حداقل سه نفر کاهش داده است.

واکنش منفی به یکجانبه‌گرایی آمریکا

در فصل چهارم ۲۰۱۸ شاهد ایستادگی طیف گسترده‌ای از کشورها برابر یکجانبه‌گرایی‌های آمریکا خواهیم بود. یکی از موارد ترکیه است. در بحبوحه رقابت قدرت‌های بزرگ غربی و شرقی –ایالات‌متحده و کشورهایی اوراسیا نظیر چین و روسیه – ترکیه از یک طرف پای خود را به «ناتو» گره خواهد زد و از طرفی دیگر به‌دنبال ایجاد روابط استراتژیک با شرق خواهد بود. از آنجا که ایالات‌متحده در حال تخریب اقتصاد خود است، به نظر می‌رسد آنکارا در هر زمان که نیاز باشد به سوی قدرت‌های شرقی متمایل خواهد شد. به همین منوال پاکستان نیز برای دریافت وام ۱۰ میلیارد دلاری به منظور تخفیف آشفتگی‌های مالی خود، به‌جای «صندوق بین‌المللی پول» به سمت چینی‌ها خواهد رفت. همزمان، فرانسه و آلمان تلاش‌های خود را برای حفظ قلمرو حاکمیتی از ایالات‌متحده ادامه خواهند داد. قدرت‌های اروپایی برای محفاظت از بانک‌ها و شرکت‌های خود در برابر تحریم‌های ثانویه آمریکا علیه ایران، در کوتاه‌مدت گزینه‌های محدودی خواهند داشت. با این حال در بلندمدت،گفت‌وگوها پیرامون ایجاد نظام پرداخت و تسویه مستقل– در واکنش به تهدید آمریکا به تحریم سوئیفت – نظام مالی جهانی را تغییر خواهد داد. به‌عنوان مثال، در صورت پیوستن اتحادیه اروپا به چین و روسیه برای ایجاد نظام تسویه و پرداخت‌ مالی بلاک‌چین‌محور، سلطه آمریکا بر نظام مالی جهانی رو به زوال خواهد رفت.

اقتصاد جهانی در ریسک

در فصل چهارم ابرهایی بر اقتصاد جهانی سایه خواهد افکند، گرچه هنوز خطر وقوع توفان اندک است. یکی از اصلی‌ترین ریسک‌های متوجه اقتصاد جهانی، سیاست‌های تجاری تهاجمی کاخ سفید است به‌خصوص اینکه مدلی برای ارزیابی اثرات گسترده آن وجود ندارد. گرچه نگرانی‌های وقوع رکود در سال‌ آینده تشدید خواهد شد، اما با توجه اینکه تا پایان ۲۰۱۸ حداقل یک بار دیگر شاهد افزایش نرخ بهره توسط بانک مرکزی آمریکا – فدرال رزرو – خواهیم بود، چنین احتمالی برای فصل چهارم منتفی است. در اواخر سال‌جاری، بانک مرکزی اروپا با پایان دادن به برنامه «تسهیل مقداری» خود، به ریسک‌های رو به افزایشی که از جانب «برگزیت»، ایتالیا و ترکیه متوجه رشد اقتصادی اندک و بازگشت تورم به این قاره است خواهد افزود. به‌علاوه از آنجا که صدمات‌ اقتصادی گسترده‌ای از جانب ایالات‌متحده متوجه چین است، پکن به‌واسطه اتخاذ سیاست‌های تشویقی پولی و مالی، کاهش ارزش یوآن را مدیریت خواهد کرد.

دوره پراسترس برای اقتصادهای نوظهور

قیمت‌های بالای نفت و سیاست‌های پولی انقباضی ایالات‌متحده، ریسک‌هایی را متوجه اقتصادهای نوظهور خواهد ساخت: برای آرژانتین، برآورده کردن الزامات «صندوق بین‌المللی پول» هزینه‌های سیاسی سنگینی به همراه خواهد داشت؛ قدرت گرفتن پوپولیست‌ها در انتخابات پیش ‌روی هند و آفریقای جنوبی، مدیریت مالی هوشمندانه دولت را الزام‌آور خواهد کرد؛ اقتصاد برزیل متکی به توازن در رقابت‌های سیاسی به‌شدت جناح‌بندی‌شده است و در نهایت اقتصاد ترکیه که شکننده‌ترین در میان این اقتصادها است، تحت‌تاثیر پافشاری سیاسی برای ایجاد اصلاحات و تیرگی روابط با ایالات‌متحده با بحران‌های اقتصادی عمیقی مواجه خواهد شد.

بازار نفت ملتهب می‌ماند

در فصل چهارم، بازار نفت خام ملتهب باقی خواهد ماند. دلیل اصلی این امر کاهش صادرات نفت ایران تحت تاثیر بازگشت تحریم‌های آمریکا خواهد بود. در این باره از آنجا که اجرایی شدن این تحریم‌ها در ماه مشابه با انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا است (نوامبر)، در واشنگتن نگرانی‌های افزایش قیمت نفت تشدید خواهد شد. در این باره دولت آمریکا برای تحت کنترل در آوردن عرضه و قیمت نفت، به صادرات عربستان چشم دوخته است. درحال‌حاضر عربستان حدود ۲ میلیون بشکه در روز ظرفیت اضافی دارد، حجمی که تقریبا برای پوشش دادن کاهش صادرات نفت ایران کافی است. با این حال در صورت به‌کارگیری این مازاد ظرفیت، ریاض نمی‌تواند اختلالات عرضه‌ای که در سایر نقاط دنیا – نظیر لیبی، عراق، نیجریه یا ونزوئلا که در فصل چهارم تولیداتشان با ریسک‌هایی نیز مواجه است – رخ می‌دهد را پوشش دهد. از طرفی تولیدات ایالات‌متحده با توجه به کمبود ظرفیت خطوط لوله، محدود است. بنابراین گرچه عربستان سعودی از تلاش آمریکا برای کاهش صادرات نفت ایران از طریق تحریم‌ها استقبال می‌کند اما این اتفاق، ظرفیت تولید داخلی آنها و بازارهای جهانی نفت را با ریسک‌های گسترده مواجه خواهد ساخت.

پیش‌بینی‌های مربوط به ایران

با وجود تشدید فشارهای سیاسی و اقتصادی از جانب ایالات‌متحده، اسرائیل، عربستان سعودی، امارات و... برای به انزوا کشاندن ایران، این کشور با مدیریت این فشارها به سلامت از آنها عبور خواهد کرد. شرکت‌های خارجی از ترس تحریم‌های آمریکا مبادلات خود را با ایران کاهش خواهند داد، گرچه روس‌ها و چینی‌ها از این گروه مستثنی خواهند بود. در این باره اگر واشنگتن بخواهد دسترسی ایران را به نظام سوئیفت قطع کند، اروپایی‌ها تلاش خواهند کرد تا یک شبکه اصلی مبادلات پولی بین‌المللی ایجاد کنند.