اولین انتخابات زیمبابوه پس از سقوط دیکتاتور برگزار شد
دموکراسی زیر سایه کابوس موگابه
پنج میلیون رای‌دهنده واجد شرایط در زیمبابوه دیروز دوشنبه به پای صندوق‌های رای رفتند تا از میان ۲۳ نامزد، فردی را به‌عنوان رئیس‌جمهور آینده خود انتخاب کنند؛ با این حال نهایتا گزینه‌ها به دو مورد می‌رسد. تنها غایب دیروز انتخابات رابرت موگابه سالخورده بود که نهایتا پس از حدود چهار دهه با اجبار ارتش و حزب خودش نوامبر گذشته از قدرت کنار رفت. رقابت دیروز میان «امرسون منانگاگوا»ی ۷۵ ساله و «نلسون چامیسا»ی ۴۰ ساله بود که جزو نامزدهای پیشتاز هستند. رای‌گیری از ۷ صبح دیروز به وقت محلی آغاز شد. امرسون منانگاگوا در حقیقت از متحدان دیرینه موگابه در حزب حاکم زانو-پی‌اف (ZANU-PF) بود. نلسون چامیسا هم که ریاست‌جنبش اپوزیسیون تغییر دموکراتیک را بر عهده دارد، یک وکیل و کشیش است که تلاش کرد در میان جوانان و رای‌دهندگان بلاتکلیف پایگاه قدرت ایجاد کند. چنانچه هیچ‌کدام از نامزدها نتوانند بیش از نیمی از آرا را به‌دست آورند، دور دوم انتخابات هشتم سپتامبر برگزار می‌شود. تقریبا نیمی از کسانی که برای رای دادن ثبت‌نام کرده بودند را افراد زیر ۳۵ سال تشکیل می‌دادند.
«جِیمی تارابای» گزارشگر سی‌ان‌ان در گزارش ۳۰ جولای خود نوشت: «زیمبابوه‌ای‌ها شاهد چیزی هستند که پیش از این ندیده بودند: یک انتخابات آزاد و منصفانه بدون دخالت رابرت موگابه.» این گزارشگر می‌نویسد این اولین بار ظرف ۴ دهه گذشته است که انتخاباتی برگزار می‌شود که در آن موگابه نقشی ندارد. با این حال وی می‌افزاید: «اگرچه موگابه حضور ندارد اما نفوذش همچنان احساس می‌شود.» غیر از انتخابات ریاست‌جمهوری، دیروز (دوشنبه ۸ مرداد) انتخابات پارلمانی و محلی نیز برگزار شد. تارابای می‌نویسد: موگابه، رهبر سابق و ۹۴ ساله، در اولین اظهارنظر رسمی‌اش پس از کناره‌گیری از قدرت در اواخر نوامبر گذشته گفت که «به هم‌حزبی سابقش در حزب زانو - پی‌اف یا همان منانگاگوا رای نخواهد داد.» او گفت: «من نمی‌توانم رای دهم. به کسانی که مرا به این وضعیت انداختند رای نمی‌دهم. به کسانی که مرا عذاب دادند رای نمی‌دهم. غیر از او، ۲۲ نامزد دیگر هم هست.» موگابه در بیانیه‌اش ابراز امیدواری کرد که مردم با رای خود دولت نظامی فعلی را کنار بزنند و دوباره شرایط به قدرت رسیدن او را مهیا کنند.
از نگاه موگابه، تنها نامزد قابل اعتماد این دوره از انتخابات نلسون میسا، رهبر مخالفان است. نلسون چامیسا گفته است که زیرساخت‌های اقتصادی کشور را بازسازی می‌کند. اما برخی از وعده‌های او بسیار بلندپروازانه تعبیر شده است؛ از جمله راه‌اندازی قطارهای سریع‌السیر و میزبانی المپیک. چامیسا از ۲۵ سالگی نماینده پارلمان بوده و اگر پیروز این انتخابات شود، جوان‌ترین رئیس‌جمهور تاریخ زیمبابوه خواهد شد. با این حال، تارابای می‌نویسد موگابه رهبر ۷۵ ساله زانو - پی‌اف یعنی منانگاگوا و ارتش را متهم کرده که شرایطی را برای زیمبابوه به‌وجود آورده‌اند که این کشور «به این زودی‌ها به آزادی نمی‌رسد». موگابه در این اظهارنظر افزود: «طی تمام این مدت حاشیه‌نشینی در انتظار بازگشت بودم... بازگشت‌مان به قانون‌اساسی و به مشروعیت و آزادی مردمان و محیطی که در آن مردم همگی آزاد باشند. مردم آزاد نبوده‌اند.»
در کنار تهدیدات لفظی موگابه، تنش و تهدید لفظی میان برخی نامزدها هم بالا گرفته است. منانگاگوا اعلام کرد که نلسون چامیسا دست به معامله با موگابه زده است. او معتقد است: «انتخاب روشن است: یا در قالب چامیسا به موگابه رای می‌دهید یا به زیمبابوه جدید به رهبری زانو پی‌اف. تغییر واقعی در راه است. همه ما می‌توانیم بخشی از آن باشیم.» در مقابل، چامیسا هم پاسخ منانگاگوا را «از روی ترس» نامید.
در قاره آفریقا همچون بسیاری از نقاط دنیا، رهبران به‌دنبال آن بوده‌اند تا با اعمال تغییراتی در قانون‌اساسی کشور خود، در قدرت باقی بمانند. در سال ۲۰۱۳ در زیمبابوه قانون‌اساسی جدیدی تعریف شد که به رابرت موگابه، رئیس‌جمهور وقت این کشور اجازه داد تا در انتخابات دیگری نیز شرکت کند. او در این انتخابات پیروز شد اما در سال ۲۰۱۷، پس از ۳۷ سال حضور در راس قدرت این کشور، با کودتا برکنار شد. از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ در کشورهای روآندا، کنگو، زیمبابوه، چاد، اوگاندا و توگو و ... انتخابات برگزار شد. در تمام این انتخابات‌ها، رهبران سیاسی می‌کوشیدند تا با توسل به هر حیله، حقه یا ابزاری در قدرت باقی بمانند. ظاهرا فقط زیمبابوه موفق عمل کرد و توانست گذار سیاسی را از موگابه به دیگر نخبگان تجربه کند.
«نوریمیتسو اونیشی» گزارشگر نیویورک تایمز در ۲۹ جولای نوشت، در انتخابات گذشته نامزدهای اپوزیسیون از سوی حزب زانو- پی‌اف(حزب حاکم) و پلیس مورد آزار قرار می‌گرفتند. اعتراضات، راهپیمایی‌ها و تظاهرات‌هایشان سرکوب می‌شد و نامزدها اغلب با خشونت تهدید و ارعاب می‌شدند. این گزارشگر می‌نویسد بسیاری از زیمبابوه‌ای‌ها انتظار تقلب دارند. آنها می‌گویند اگر هیچ نامزد ریاست‌جمهوری‌ای اکثریت ساده را به‌دست نیاورد دور دوم برگزار خواهد شد. با این حال، به نوشته نیویورک‌تایمز، این تصور وجود دارد که منانگاگوا در گذشته دست به تقلب می‌زد و کمپین‌های سرکوب به راه انداخته بود. چنین است که برخی می‌گویند او مدتی به‌عنوان دست راست موگابه مشغول به کار شد اما در نهایت با سرنگون کردن رئیس خود، قدرت را به‌دست گرفت. اونیشی معتقد است که برای اولین‌بار در دهه‌های گذشته بود که سیاستمداران مخالف، رای‌دهندگان، گروه‌های حقوق بشری و ناظران بین‌المللی انتخابات اجازه یافتند بر این انتخابات نظارت کنند. او می‌افزاید اگرچه سخن از نفوذ پنهان موگابه در انتخابات است اما «معلوم نیست که نحوه اعمال نفوذ او بر انتخابات چگونه است». منانگاگوا به‌عنوان یکی از نامزدهای اصلی انتخابات تلاش دارد تا با رویکرد دوستانه در برابر کسب‌وکارها، سرمایه‌داران و تجارت چهره جدیدی از کشورش در برابر دیدگان خارجی به‌جا بگذارد. گزارشگر نیویورک‌تایمز می‌نویسد: منانگاگوا برای احیای اقتصادی کشورش ابتدا باید یک انتخابات سالم برگزار کند تا ناظران بین‌المللی اقناع شوند.
در این صورت، امکان دریافت وام از کشورهای غربی و نهادهای مالی بین‌المللی میسر می‌شود. «المار بروک»، ناظر اصلی اتحادیه اروپا می‌گوید: «دولت به‌دلایل اقتصادی نیازمند شفافیت است.» در این راستا، پیشرفت‌هایی رخ داده است. برای اولین بار احزاب اپوزیسیون اجازه حضور در رقابت‌ها را یافتند.
نیویورک‌تایمز به نقل از ساکنان برخی مناطق زیمبابوه می‌نویسد مردم از این انتخابات خشنودند و آن را «آزاد و منصفانه» می‌دانند و می‌گویند: «تغییر رخ خواهد داد.» از سوی دیگر، هستند مخالفانی که از تقلب هم سخن به میان آورده‌اند. به نوشته این روزنامه، اگرچه در کشورهایی از این دست تقلب امری بدیهی است اما «شدت و میزان» تقلب مهم است. برخی تحلیلگران به این روزنامه می‌گویند: «با توجه به سابقه زیمبابوه در تقلب انتخاباتی، تنها زمانی که نامزد اپوزیسیون پیروز شود می‌توان به مشروعیت صندوق‌ها پی برد.»
ارسال نظر