پیش‌نویس اولیه طرح صلح خاورمیانه روی میز ترامپ قرار گرفت
اعراب و اسرائیل در فاز «معامله نهایی»؟
به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، پس از ۱۰ ماه آزمون و خطای تیم ترامپ، حالا آنها متوجه پیچیدگی‌های دنیای سیاست شده‌اند و یکی از اعضای کاخ سفید می‌گوید که تیم ترامپ و نفرات تازه‌واردی که به تیم صلح خاورمیانه وارد شده‌اند، فاز طرح‌ریزی را آغاز کرده‌اند. این تیم امیدوار است موانع موجود بر سر راه این برنامه را از میان بردارد، زیرا روسای‌جمهور فراوانی در آمریکا از رسیدن به یک نقطه قابل اتکا ناامید شده بودند. این درحالی است که خاورمیانه در روزهای اخیر شاهد رویارویی روزافزونی بین عربستان سعودی با حزب‌الله لبنان است و همین امر ممکن است نشان‌دهنده آخر و عاقبت چشم‌انداز صلح خاورمیانه هم باشد. اسرائیل نیز نسبت به حزب‌الله و همچنین تلاش‌های ایران برای ایجاد یک کریدور در جنوب سوریه نگران است. اگر اسرائیل جنگ با حزب‌الله را آغاز کند، هرگونه ابتکار عمل به دستان فلسطینی‌ها خواهد افتاد.
با این حال، تیم دونالد ترامپ، اسناد غیرمکتوب را برای بررسی مسائل مختلف در مورد درگیری‌های اسرائیل و فلسطینی‌ها جمع‌آوری کرده است و مقامات می‌گویند انتظار دارند که مشکلات پایایی که همیشه در این راه وجود داشته است، مشخص شود. اگرچه دونالد ترامپ خود را متعهد به تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی نمی‌بیند اما تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که طرح بر مدار همان تئوری راه‌حل دو کشوری بچرخد. این طرح برای سالیان سال است که هسته مرکزی طرح‌های صلح خاورمیانه است. جیسون گرین بلات، رئیس گروه مذاکره‌کنندگان می‌گوید: ما برای ساعت‌های متمادی به سخنان فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها گوش دادیم و رهبران کلیدی منطقه در چند ماه گذشته به ما کمک کردند که به یک جمع‌بندی درخصوص صلح خاورمیانه برسیم.
او تصریح می‌کند: ما قصد نداریم یک جدول زمانی مصنوعی در زمینه توسعه یا ارائه ایده‌های خاص ارائه دهیم و همچنین قصد نداریم یک قرارداد را تحمیل کنیم. هدف ما این است که توافق‌نامه صلح پایدار را برای بهبود زندگی اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها و امنیت در سراسر منطقه تسهیل کنیم، نه اینکه چیزی را دیکته کنیم.
دونالد ترامپ که خود را یک معامله‌گر معرفی کرده است، از ماه ژانویه که به قدرت رسید تصمیم گرفت این چالش را بپذیرد و ریسک این موضوع را به جان خریده است. این نقطه، جایی است که دیگر روسای‌جمهوری آمریکا در آن شکست خورده‌اند، اما ترامپ با گماردن داماد خود در راس این گروه قصد دارد بخت خود را در این زمینه بیازماید. درحالی‌که رئیس‌جمهوری آمریکا هیچ پیش‌زمینه‌ای درباره این موضوع نداشت اما ترامپ نشان داده است که با تفویض اختیار به یکی از نزدیکان خود در این زمینه به‌دنبال حل جدی آن است. تیم ترامپ به این نتیجه رسیده که زمان صلح خاورمیانه فرا رسیده است. تیم ترامپ مدعی است که در میان کشورهای عربی این همگرایی به‌وجود آمده است که خطر بزرگ‌تر در منطقه خاورمیانه ایران است و به همین منظور خواهان حل موضوع صلح خاورمیانه هستند. با در نظر داشتن این موضوع، مصر میان محمود عباس که در کرانه باختری است و حماس که کنترل غزه را بر عهده دارد مصالحه‌ای را به‌وجود آورد که می‌تواند اختیارات نماینده فلسطینی‌ها را تقویت کند. در این شرایط عربستان سعودی هم محمود عباس را به ریاض دعوت می‌کند تا اهمیت این قرارداد را به وی گوشزد کند.
نمرود نویک، یکی از اعضای انجمن اسرائیلی که به‌عنوان مشاور امور خارجی شیمون پرز، نخست‌وزیر سابق رژیم صهیونیستی مشغول به خدمت بوده است و در مذاکرات اسلو در دهه ۱۹۹۰ نیز حضور داشته است به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «ستاره‌ها در یک مسیر هماهنگ قرار گرفته‌اند تا آن لحظه را خلق کنند.»
او اما تصریح می‌کند: به‌رغم این تحولات هنوز دو سوال اساسی به‌جا مانده است. نخست اینکه آیا بنیامین نتانیاهو تصمیم گرفته است که این کار را پیش ببرد و دوم اینکه آیا ترامپ ارزش سرمایه سیاسی مورد نیاز به منظور انجام این کار را محاسبه کرده است یا نه؟
کارشناسان می‌گویند که نه بنیامین نتانیاهو نه محمود عباس، هیچ‌کدام در موقعیت قوی برای مذاکره قرار ندارند. نتانیاهو از یکسو با پرونده فساد مالی دست و پنجه نرم می‌کند و از سوی دیگر از سمت دست‌راستی‌هایی که در کابینه ائتلافی او حضور دارند به شدت تحت فشار قرار دارد تا به سوی صلح خاورمیانه حرکت نکند. در سوی دیگر میدان نیز محمود عباس پا به سن گذاشته و رقبای وی جایگاهش را تضعیف کرده‌اند.
شک و تردیدها در مورد صلح خاورمیانه فراوان است، به‌ویژه اینکه برای سالیان سال است که با ابزارهای مشابهی به‌دنبال به‌دست آوردن صلح خاورمیانه هستند. باراک اوباما، رئیس‌جمهوری پیشین ایالات‌متحده و مشاورانش سال گذشته با توجه به متر و معیارهای خود خواستار رسیدن به یک توافق بین فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها بودند اما در نهایت عمر دولت وی به پایان رسید و نتوانست حتی بخشی از برنامه خود را پیش ببرد.
فیلیپ گوردون، مشاور خارومیانه در زمان باراک اوباما می‌گوید: هیچ رخداد تازه‌ای درخصوص صلح خاورمیانه حادث نخواهد شد. او می‌افزاید: وقتی وارد جزئیات می‌شوید با اعتراض محکم هر دو طرف مواجه می‌شوید. اگر آنها بخواهند در همان مبادی به بن‌بست برنخورند، ممکن است با اصول مبهم کنار بیایند اما همان‌طور که مشاهده کردید، حتی اصول مبهم فراتر از آن چیزی است که هر دو طرف خواستار آن هستند. تامارا کافمن ویتس، یکی از مقامات وزارت امور خارجه تحت مدیریت دولت اوباما می‌گوید که رهبران اسرائیلی و فلسطینی نه‌تنها از سوی ائتلاف‌های حاکم بر خود، بلکه از منظر عمومی درباره آنها بدگمانی وجود دارد. او می‌افزاید: در چنین شرایطی به‌دست آوردن امتیازات سیاسی برای رهبران دو طرف بسیار سخت می‌شود.
تیم اصلی دونالد ترامپ چهار عضو اصلی دارد که عبارتند از جرد کوشنر، گرین بلات، دینا. اچ پاول، معاون مشاور امنیت ملی و دیوید فریدمن، سفیر آمریکا در اسرائیل. این چهارنفر پیش‌نویس اولیه طرح صلح خاورمیانه را نوشته‌اند. آنها درباره این پیش‌نویس با دونالد بلوم، سرکنسول آمریکا در بیت‌المقدس و برخی مشاوران وزارت امورخارجه و شورای امنیت ملی گفت‌وگو و رایزنی کرده‌اند. جای هیچ شک و تردیدی وجود ندارد که تیم ترامپ از حامیان اصلی اسرائیل به حساب می‌آیند.
رئیس‌جمهوری آمریکا نیز بارها اسرائیل را به‌عنوان «بزرگ‌ترین دوست» خود معرفی کرده است و در تیم صلح خاورمیانه، کوشنر، گرین‌بلات و فریدمن جزو یهودی‌های ارتدوکس به حساب می‌آیند و ارتباطات نزدیکی با اسرائیل دارند. اما در این میان خانم پاول اصالتا یک مصری مسیحی-قبطی است که به همراه جرد کوشنر ارتباطات بسیار خوبی با عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی دارند، به‌ویژه اینکه کوشنر اخیرا از عربستان سعودی نیز بازدید کرده است. ترامپ نیز در این مدت سه بار با نتانیاهو و محمود عباس دیدار کرده است.
این تیم از سوی طیف گسترده‌ای مورد تایید قرار گرفته است. هوسام زولوت، فرستاده تشکیلات خودگردان فلسطین در واشنگتن می‌گوید: ما معتقدیم این یک فرصت تاریخی است و از تلاش‌های رئیس‌جمهوری سپاسگزاریم. در ماه جاری نیز نتانیاهو در سفری که به لندن داشت گفت که تیم جدید به راه‌حل‌‌های دیگرگونه‌ای فکر می‌کند.
ارسال نظر