بخش صد و پنجاهم
نه «صلح آمریکایی» نه «صلح چینی»
چین تصمیم گرفت که در سوی اردوی سوسیالیسم به رهبری شوروی قرار گیرد. تلاش‌های آمریکا برای وضع تحریم‌های اقتصادی علیه چین برای انزوای سیاسی این کشور و به‌کارگیری محاصره نظامی، سیاست این کشور برای اتکا به اتحاد شوروی را قوی‌تر کرد. یک رابطه اساسا خصمانه میان چین و آمریکا به مدت دو دهه ادامه داشت. در ۳۰نوامبر ۱۹۵۰، رئیس‌جمهور هری ترومن در یک کنفرانس خبری گفت که «ملاحظه فعال» در بخشی از دولت آمریکا در مورد این مساله وجود داشته که آیا از بمب اتم استفاده کنند یا خیر؛ این مساله تا پای تهدید چین با تسلیحات هسته‌ای پیش رفت.
به دلیل تنش‌ها در روابط آمریکا- چین، تهدید امنیتی واقعی که آمریکا تحمیل می‌کرد و تلاش‌های قبلی آمریکا برای باج‌خواهی هسته‌ای، جمهوری چین عزم کرد تا تسلیحات هسته‌ای خود را توسعه دهد. مائو در «۱۰ رابطه مهم» (On the Ten Major Relationships) بیان کرد که «در دنیای امروز، اگر نخواهیم از سوی دیگران بلعیده شویم، بدون آنها نمی‌توانیم چنین کنیم.» او در سخنرانی خود در «کنفرانس نمایندگان احزاب کمونیستی و کارگری در مسکو» در سال ۱۹۵۷ بر خطر جنگ هسته‌ای بار دیگر تاکید کرد و گفت: «اکنون باید یک وضعیت خاص را مورد ارزیابی قرار دهیم، آن این است، چه می‌شود اگر دیوانگانی که مشتاق آغاز جنگ هستند بمب‌های اتمی و هیدروژنی خود را همه‌جا فرو ریزند... باید اندیشه کنیم که اگر جنگ شروع شود چه تعدادی کشته خواهند شد.» مائوتسه‌دونگ یکبار گفته بود که «بمب اتم فقط یک ببر کاغذی است که مرتجعان آمریکایی از آن برای ترساندن مردم استفاده می‌کنند.» با این حال، امپریالیست‌ها و تمام مرتجعان «نیز ببرهای زنده، ببرهای آهنین و ببرهای واقعی هستند که می‌توانند مردمان را ببلعند. در این زمینه باید تفکر تاکتیکی خود را بسازیم.» چین هرگز هیچ توهمی در مورد آمریکا و تسلیحات هسته‌ای‌اش نداشت اما به‌درستی تهدید هسته‌ای که از آن برمی‌خاست را احساس می‌کرد.
سرمقاله سال ۱۹۶۱ «People’s Daily» بیان کرد که «به‌منظور محدود کردن تهدید جنگ هسته‌ای تحمیل شده از سوی امپریالیسم در آینده، چین قطعا از حق انجام آزمایش هسته‌ای و ساخت تسلیحات هسته‌ای برخوردار است. این روشی موثر برای دفاع از صلح جهانی در برابر سیاست باج‌خواهی هسته‌ای امپریالیست‌ها است.» همان‌طور که سرمقاله این روزنامه فاش کرد، چین توسعه تسلیحات هسته‌ای را به‌عنوان ابزاری می‌نگرد که به‌واسطه آن اردوگاه سوسیالیستی می‌تواند «باج‌خواهی هسته‌ای امپریالیست‌های آمریکایی و فعالیت‌های تجاوزکارانه‌اش را محدود کند.» این به نفع امنیت چین است که در جست‌وجوی نابودی و ممنوعیت جامع تسلیحات هسته‌ای باشد.
بنابراین چین بارها خواستار تحقق این مساله شده است. پس از بیستمین کنگره حزب کمونیست شوروی در سال ۱۹۵۶، شوروی‌ها ممنوعیت در مورد آزمایش‌های هسته‌ای را مجزا از خلع‌سلاح هسته‌ای تلقی کرده و همزیستی مسالمت‌‌آمیز با اردوگاه سرمایه‌داری را پیشنهاد دادند. این مواضع در آن زمان مطابق با منافع امنیتی چین نبود اما از آنجا که اتحاد شوروی از توسعه انرژی هسته‌ای غیرنظامی چین از اواسط تا اواخر دهه ۵۰ پشتیبانی کرد، چین آشکارا مخالفت خود را ابراز نکرد.
با این حال ایالات‌متحده، بریتانیا و اتحاد شوروی سابق یک پیمان منع آزمایش هسته‌ای را مورد مذاکره قرار دادند که توانایی چین برای توسعه قابلیت‌های هسته‌ای‌اش را محدود می‌کرد و چین نمی‌توانست ایده ممنوع کردن آزمایش‌های هسته‌ای بدون دستیابی به خلع‌سلاح کلی را بپذیرد. بنابراین پکن آشکارا اعلام کرد که «بدون مشارکت رسمی جمهوری خلق چین و امضای نمایندگانش، توافق بین‌المللی در مورد خلع‌سلاح یقینا نباید برای چین الزام‌آور باشد.» مقاله «People’s Daily» خاطرنشان کرد که چین کاملا آگاه بود که «محدود کردن توسعه تسلیحات هسته‌ای چین یکی از اهداف به اصطلاح «پیش‌نویس پیمان منع جزیی آزمایش هسته‌ای» است که به تازگی از سوی ایالات‌متحده پیشنهاد شده است.» پس از اینکه ایالات‌متحده، بریتانیا و اتحاد شوروی سابق مذاکرات در مورد پیمان منع جزئی آزمایش هسته‌ای را ختم کردند، چین حق خود برای توسعه تسلیحات هسته‌ای را مورد بازتایید قرار داد.
یک سخنگوی دولت چین در بیانیه‌ای در سال ۱۹۶۳ گفت: «در مبارزه با تجاوز امپریالیست‌ها و برای دفاع از امنیت خویش، تمام کشورهای سوسیالیستی ابتدا و مهم‌تر از هر چیزی به نیروهای دفاعی خود و در مرحله دوم به حمایت از کشورهای برادر و مردمان جهان متکی هستند.» این سخنگو ادامه داد که «در اختیار داشتن تسلیحات هسته‌ای از سوی شوروی هرگز نباید به‌عنوان توجیهی برای ممانعت از تقویت نیروهای دفاع ملی کشورهای سوسیالیستی دیگر باشد.» او خاطرنشان کرد که «منع به اصطلاح اشاعه هسته‌ای امپریالیسم آمریکا قطعا به معنای محدود کردن خویش نیست بلکه به معنای محدود کردن کشورهای سوسیالیستی به غیر از شوروی است.» این سخنگو اظهار داشت که «دولت چین امیدوار است که دولت شوروی به نمایندگی از چین حاکمیت ما را با فرض دانستن الزام برای عدم توسعه تسلیحات هسته‌ای تضعیف نکند.»
همین سخنگو خاطرنشان کرد چین روزگاری بیان کرده بود که «اگر کشورهای امپریالیست ممنوعیت تسلیحات هسته‌ای را رد کنند، هرچه کشورهای سوسیالیستی بیشتری مالک تسلیحات هسته‌ای باشند، صلح جهانی بیشتر تضمین خواهد شد.» با این حال، هرچند چین از حق خود برای توسعه تسلیحات هسته‌ای دفاع کرد اما در مورد کلیت اشاعه هسته‌ای فوق‌العاده محتاط بود. پس از اولین آزمایش هسته‌ای موفقیت‌آمیز چین، «چن یی» ، معاون نخست‌وزیر و وزیر خارجه در آن زمان، وقتی به سوالی که از سوی خبرنگاری در مورد این مساله پرسیده شد که آیا چین آماده است که دانش هسته‌ای خویش را با سایر کشورهای درحال توسعه به اشتراک بگذارد، چنین پاسخ داد: «با توجه به مسائل مربوط به همکاری هسته‌ای، دو مساله در اینجا وجود دارد: تا جایی که به استفاده صلح‌آمیز از انرژی اتمی و دایر کردن رآکتورهای اتمی مربوط است، چندین کشور با چین تماس‌هایی گرفته‌اند و چین مایل به کمک به آنها است؛ اما در مورد درخواست از چین برای کمک به ساخت بمب‌های اتمی، این مساله غیرواقع‌گرایانه است... مبارزات عادلانه کشورهای آسیایی و آفریقایی علیه امپریالیسم و استعمارگری بهترین بمب‌های اتمی هستند.»
ارسال نظر