کرکوک در التهاب

یکی از دستیاران ارشد مسعود بارزانی به الجزیره گفت: درحال‌حاضر هزاران پیشمرگه در اطراف شهر کرکوک در موقعیت‌های اعلام شده مستقر شده‌اند. حمیم هورامی افزود: دستور آنها دفاع به هر قیمتی است. این وضعیت پس از آن به‌وجود آمد که مقامات کردستان مدعی شدند نیروهای دولتی عراق درحال آماده شدن برای حمله به شهر نفت‌خیز کرکوک هستند. تنش‌ها بین دولت مرکزی و کردهای عراقی پس از همه‌پرسی جنجالی این اقلیم بالا گرفت.

کردها مدعی شده‌اند که واحدهای شبه‌نظامی شیعه در دو منطقه عمدتا شیعه‌نشین ترکمن‌ها در جنوب کرکوک مستقر شده‌اند و خود را برای رویارویی آماده می‌کنند. چند منبع نیز در کرکوک به الجزیره گفته‌اند که از سوی نیروهای عراقی تحرکاتی وجود داشته است. در برخی مناطق گفته می‌شود که نیروهای عراقی خود را به دو تا سه کیلومتری موقعیت نیروهای پیشمرگه رسانده‌اند. «هورامی» در این راستا از جامعه بین‌الملل خواسته است که در این‌باره دخالت کند و از حیدرالعبادی، نخست‌وزیر عراق نیز خواسته که اگر این نیروها به دستور وی گوش می‌دهند درخواست عقب‌نشینی کند. این دستیار ارشد بارزانی مدعی است که هیچ تنشی از سوی آنها نبوده و حضور نیروهای آنها تنها به منظور دفاع و عقب‌راندن نیروهای عراقی هنگام حمله است.

این تنش‌ها درست دو هفته پس از برگزاری همه‌پرسی جدایی‌طلبانه کردها افزایش یافته است. دولت عراق این همه‌پرسی را خلاف قانون اساسی این کشور اعلام کرده است و آن را بی‌اعتبار می‌داند. همه‌پرسی در سه ناحیه دیگر یعنی در برخی نقاط همسایه اقلیم کردستان هم صورت گرفت که این مناطق در سال ۲۰۱۴ به اشغال نیروهای داعش درآمده بود. در کرکوک نیز کردها صندوق‌های رای مستقر کرده بودند.

استان کرکوک محل اصلی میادین نفتی شمال عراق است. به‌رغم اینکه بیشترین نفت خام از جنوب عراق به دست می‌آید اما این منطقه محل اختلاف دولت مرکزی عراق و کردها به‌حساب می‌آید. در این راستا رئیس اقلیم کردستان عراق روز جمعه با انتشار توییتی با اشاره به آماده باش نیروهای پیشمرگه برای دفاع از کرکوک در برابر نیروهای دولت عراق تاکید کرد، ده‌ها هزار نیروی پیشمرگه کرد برای مقابله با تهدیدات ارتش عراق در کرکوک مستقر شدند.

در همین حال حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق روز جمعه دستور توقف ورود نیروهای عراقی به شهر کرکوک به مدت ۴۸ ساعت را صادر کرد. این اقدام بعد از آن صورت می‌گیرد که نیروهای پیشمرگه پرچم‌های کردها را پایین آورده و پادگان‌های خود را در دو روستای تازه و البشریه تخلیه کردند. حیدر العبادی پیش‌تر به دولت اقلیم کردستان این کشور نسبت به عواقب تشدید تنش‌ها به‌ویژه پس از انتشار گزارش‌هایی مبنی بر تجمع نیروهای نظامی پیشمرگه کرد در استان کرکوک هشدار داده بود. وی گفته بود: اطلاعات در دست ما به تجمع نظامیان نیروهای پیشمرگه در کرکوک اشاره دارد، ما این اقدام را خطرناک و غیرقابل قبول در همه مناطق مورد نزاع میان بغداد و این اقلیم می‌دانیم. دولت عراق هرگونه تنش و انتقال نیرو به مناطق مورد نزاع را رد می‌کند.

وی از دولت اقلیم کردستان عراق خواست تا اقدامات فوری‌ برای عادی‌سازی اوضاع اتخاذ کند و اجازه دهد که نیروهای عراقی به این مناطق بازگردند. اربیل روز چهارشنبه العبادی را به تهدید حمله به این استان متهم کرده و او را مسوول وقوع هرگونه آشوب در مناطق مورد اختلاف و برهم خوردن ثبات و آرامش در این مناطق دانست. نخست‌وزیر عراق نیز پنج‌شنبه تاکید کرد هرگز وارد جنگی با شهروندان کرد عراق نخواهد شد. در عین حال العبادی بر لزوم حفظ وحدت عراق تاکید کرد.

گفت‌وگوی مشروط با کردستان عراق

دولت عراق از رهبران اقلیم کردستان خواست پیش از برگزاری گفت‌وگوی دوجانبه به شروط تعیین شده عمل کنند. سخنگوی دولت عراق نیز تاکید کرد، اربیل باید حاکمیت ملی بر تمامی اراضی عراق را به رسمیت بشناسد. سعد الحدیثی، سخنگوی دولت بغداد اظهار کرد: دولت اقلیم کردستان باید پیش از آغاز گفت‌وگوی دوجانبه حاکمیت ملی بر تمامی خاک عراق را به‌ویژه در حوزه تجارت خارجی و فروش و صادرات نفت و مساله امنیت و حفاظت از مرزها به رسمیت بشناسد. الحدیثی در ادامه تاکید کرد: این شروط اساس هرگونه گفت‌وگویی است که دولت اربیل خواستار آن است.

سخنگوی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه نیز در آنکارا گفت: ترکیه به تدریج مرزهایش با اقلیم کردستان عراق را با همکاری دو دولت بغداد و تهران مسدود خواهد کرد. اربیل پنج‌شنبه در بیانیه‌ای آمادگی خود را برای گفت‌وگو با بغداد درباره مساله فرودگاه‌ها و گذرگاه‌های مرزی اعلام کرد.

نیروهای پیشمرگه مسیرهای ارتباطی میان اربیل، دهوک و استان نینوا در شمال عراق را مسدود کرده‌اند. به گفته منابع محلی مسوولان اقلیم کردستان عراق مسیر ارتباطی موصل-اربیل را مسدود کردند. این منابع افزودند: پیشمرگه‌ها مسیر الخازر، آخرین نقطه مرزی با اقلیم کردستان عراق به سمت موصل را با خاکریز و موانع بتنی مسدود کردند.

نظر احزاب مخالف همه‌پرسی

همزمان دو حزب مخالف برگزاری همه‌پرسی در اقلیم کردستان عراق یعنی جنبش تغییر و گروه اسلامی تاکید کردند که مردم کردستان عراق به‌دلیل پافشاری‌ها بر نتایج همه‌پرسی با خطری جدی مواجه هستند.

جنبش تغییر و گروه اسلامی در بیانیه مشترکی اعلام کردند: ممکن است این خطر منجر به این شود که دستاوردهای ما از دست رفته و خون هزاران تن از مبارزان کردستان هدر برود، تمامی اینها ناشی از تصمیمات سیاسی اشتباه و بی‌توجهی به خطرات این سیاست‌ها و دنبال کردن منافع شخصی و حزبی است، یکی از این تصمیمات اشتباه و خطرناک مخالفت با تلاش‌های داخلی و بی‌توجهی به درخواست جامعه جهانی و طرح‌های آن و برگزاری همه‌پرسی در این شرایط بدون فراهم کردن بستر لازم برای آن بود.

در ادامه این بیانیه مشترک آمده است: فعالیت دوباره پارلمان پس از گذشت دو سال از تعطیلی آن، تلاش‌هایی که برای به تاخیر انداختن انتخابات عمومی انجام می‌شود، استفاده از پارلمان برای مشروعیت بخشیدن به تصمیمات شخصی و حزبی و نقض اصول دموکراسی و حقوق شهروندی ضربه‌ای مهلک برای رویاها و اهداف مردم محسوب می‌شوند و ما با این‌گونه اقدامات مخالف هستیم.

در ادامه بیانیه مذکور آمده است: ما اعضای گروه اسلامی و جنبش تغییر که یک سوم پارلمان اقلیم کردستان عراق را تشکیل می‌دهیم، اعلام می‌کنیم که رهبران احزابی که همه‌پرسی را تایید کردند مسوول هرگونه خطر یا تهدیدی هستند که در نتیجه این سیاست‌های اشتباه مردم کردستان را تهدید کند، دولت عراق نیز باید از هرگونه اقدامی که موجب بر هم خوردن ثبات و ریخته شدن خون شهروندان می‌شود، خودداری کنند زیرا گفت‌وگو و مذاکره تنها راه برای حل مشکلات موجود میان اربیل و بغداد است.