«دنیای اقتصاد» رویکرد جدید بانک مرکزی نسبت به ورود خودروهای خارجی را بررسی کرد
واردات خودرو با یوآن؟
از چهارم شهریورماه که آیین‌نامه واردات خودرو ابلاغ شد، یکی از بندهایی که بحث زیادی حول آن شکل گرفت، سقف ارزی واردات بود. در آیین‌نامه یادشده، برای کل واردات منهای واردات از محل سرمایه‌گذاری خارجی، یک میلیارد یورو منابع ارزی در نظر گرفته شده است. از همان ابتدا انتقاداتی مطرح شد مبنی بر اینکه با سقف در‌نظر‌گرفته‌شده نمی‌توان به میزانی خودرو وارد کرد که پاسخگوی نیاز بازار بوده و بتواند اهداف مربوط به قانون ساماندهی صنعت خودرو -که این آیین‌نامه بر پایه آن نوشته شده بود- را تامین کند. مسائل دیگری نیز از سوی منتقدان واردات مطرح بود مبنی بر اینکه در وضعیت تحریمی کشور تامین ارز برای واردات خودرو که کالایی لوکس محسوب می‌شود ضروری نیست. با‌این‌حال بانک مرکزی که ابتدا قول مساعد برای تخصیص یک‌میلیارد یورو برای واردات خودرو را داده بود حالا به نظر میرسد از این موضع خود عقب نشسته و تاکید دارد نمی‌توان این میزان ارز را برای خودرو تخصیص دهد.
از مدتی پیش اخباری از بانک مرکزی به گوش می‌رسید که مخالفت‌هایی از طرف این نهاد برای تخصیص این میزان ارز وجود دارد. حالا برخی منابع آگاه عنوان می‌کنند این نهاد برای واردات خودرو از راه دیگری چراغ سبز نشان داده و پیشنهاد جدیدی را مطرح کرده است که حول واردات خودرو از چین می‌چرخد. اخبار رسیده از بانک مرکزی حاکی از آن است که پیشنهادهایی ارائه شده مبنی بر اینکه به جای تخصیص ارز (یورو) به واردات خودرو، می‌توان در قبال صادرات نفت یا دیگر کالاها به چین یا از محل منابع ارزی که ایران پیش‌تر در این کشور داشته، خودروی چینی وارد کشور شود. آنچه مشخص است فرمان رئیس‌جمهور درباره لغو توقف واردات خودرو در شرایطی ابلاغ شد که مذاکرات برجامی به قوت ادامه داشت. بنابراین به نظر میرسد تاکید بر تخصیص یک‌میلیارد یورو به واردات خودرو در آیین‌نامه، با توجه به لغو تحریم‌ها صورت گرفته است. اما حالا که مذاکرات دچار تعلیق شده و فعلا راهی برای احیای آن دیده نمی‌شود بانک مرکزی عقب نشسته و خواستار تامین ارز واردات از مسیرهای دیگری است.
در این بین حاشیه‌سازی دوباره منتقدان واردات خودرو و سنگ‌اندازی در این مسیر را نمی‌توان نادیده گرفت و تخصیص یک میلیارد یورو به واردات، آن هم در شرایط تحریم، بهانه‌ای دیگر به دست منتقدان داده است. بدین ترتیب با ورود چین به عنوان مبدا واردات خودرو به کشور، بسیاری از معادلات خودرویی بازار با تغییراتی همراه می‌شود. اینکه بخش خصوصی کشور در کنار مونتاژ، واردات از چین را هم به دست خواهد گرفت یا اینکه واردات خودروهای اقتصادی انحصارا توسط چینی‌ها انجام می‌شود، سوالاتی است که در پیرامون واردات محصولات چینی مطرح است. با این تفاسیر می‌توان دو سناریو در مورد واردات انحصاری از چین مطرح کرد. ایران از محل صادرات نفتی که پیش از این به چین داشته، اقدام به واردات خودرو کند و تحلیل دیگر اینکه با توجه به اینکه بیشترین واردات ایران از چین است، احتمالا منابع ارزی قابل‌توجهی در چین باقی نمانده است که در قبال آن واردات خودرو انجام شود. در این صورت احتمالا منظور بانک مرکزی می‌تواند این باشد که پس از این در قبال صادرات نفت به این کشور واردات خودرو صورت بگیرد.
احتمال دیگر این است که موضوع نفت در میان نباشد و بانک مرکزی سعی کند معاملات در مورد واردات خودرو را با حذف دلار و یورو از طریق مبادله براساس یوآن با ریال انجام دهد. البته هنوز تجارت ایران و چین براساس دلار و یورو است و مشخص نیست اگر این سناریو درست باشد عملی کردن آن تا چه اندازه ممکن است. علاوه بر این، سناریوی دیگری هم می‌تواند مطرح باشد. پیش از این برخی از واردکنندگان پیشنهادی مطرح کرده بودند مبنی بر اینکه از محل فعالیت‌های اقتصادی خود در دیگر کشورها ارز موردنیاز برای واردات خودرو را خود تامین کنند. اما بانک مرکزی با تاکید بر اینکه منشا ارز باید مشخص باشد با این پیشنهاد مخالف بود. حال شاید بتوان استفاده از منابع ارزی خود واردکنندگان را نیز یکی از سناریوهای احتمالی برای تامین ارز واردات خودرو دانست.
پول چندانی در چین نداریم
«دنیای اقتصاد» در این رابطه با مجیدرضا حریری، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین، به گفت‌وگو پرداخته است. حریری میگوید چین بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران است و بیشترین واردات ایران از این کشور انجام می‌شود که به سالانه حدود ۱۱ تا ۱۲میلیارد دلار میرسد. حریری میگوید براساس تحلیل این دست از آمارها، به نظر نمی‌رسد ایران در چین پول نفت مازادی داشته باشد که حالا در قبال آن خودروی کامل وارد کند.
با این حال وی معتقد است همین حالا هم در حوزه خودرو چین صادراتی به ایران دارد که بیشتر مربوط به خودروهای مونتاژی است. حریری میگوید صادرات قطعات منفصله به ایران مشمول تحریم‌ها می‌شود؛ با‌این‌حال چین قطعات منفصله به ایران صادر میکند و شاهد هستیم شرکت‌های مختلف از جمله خودروسازان بزرگ محصولات چینی را مونتاژ می‌کنند. وی تاکید میکند واردات خودروی کامل برای ایران مشمول تحریم‌ها نیست. اگر واردات خودرو آزاد شود و شرکت‌های ایرانی خواهان خرید خودرو از چینی‌ها باشند، مسلما می‌توانند این کار را انجام دهند و بازار ایران نیز می‌تواند برای خودروسازان چینی بازار خوبی باشد. رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین با تاکید بر کیفیت خودروهای چینی و اشاره به استقبال از این خودروها در نمایشگاه خودروی پاریس، میگوید خودروهای چینی در بازارهای اتحادیه اروپا نیز جایگاه خود را پیدا کرده‌اند. وی همچنین معتقد است اگر قرار باشد خودروسازان برای واردات خودرو اقدام کنند، شرکت‌های چینی که در کرمان سرمایه‌گذاری کرده‌اند می‌توانند دسترسی خوبی برای این کار داشته باشند.
حریری در واکنش به واردات خودرو در ازای صادرات نفت تاکید میکند نفت یک کالاست و می‌توان آن را فروخت و از محل آن کالاهای دیگری از جمله خودرو خرید؛ اما اینکه برای مثال گفته شود ما ۱۰۰هزار بشکه نفت می‌دهیم و در قبال آن خودرو می‌گیریم، بستگی به توافقات و البته قوانین از جمله آیین‌نامه واردات خودرو دارد. حریری اعتقاد دارد این یک موضوع دولتی نیست و توافقات لازم باید بین کمپانی‌ها انجام شود. وی تاکید میکند تنها سرمایه‌گذاران خارجی که در حوزه خودروی ایران فعالیت می‌کنند، چینی‌ها هستند و اگر قرار بر واردات از این کشور باشد دسترسی خوبی خواهند داشت.
رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین میگوید با سقف ۲۰هزاردلاری که برای خودروهای وارداتی در آیین‌نامه واردات تعیین شده، توان زیادی برای انتخاب بین برندهای مطرح دنیا نداریم. اما بیشتر خودروهای شرکت‌های نوپای چینی به طور حدودی در همین بازه قیمتی‌اند و خودروهایی که در بازار ایران ۶۰۰ تا ۷۰۰میلیون تومان به فروش می‌رسند در بازارهای چین همان بازه قیمتی ۲۰هزاردلاری را دارند.
به طور کلی به نظر میرسد هنوز مسائل حل‌نشده زیادی در مورد واردات خودرو وجود دارد و مسیر تحقق آن طولانی است. این درحالی است که سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس چند روز پیش مدعی شده بود که واردات خودرو از یکی دو هفته دیگر عملی می‌شود. البته این دست وعده‌ها جدید نیستند و حتی سیدرضا فاطمی امین، وزیر صمت، شانزدهم مهر گفته بود از هفته بعد (یعنی هفته جاری) واردات خودرو شروع خواهد شد. اما واقعیت به شکل دیگری رقم خورده، بانک مرکزی ساز دیگری را کوک کرده و می‌خواهد از اختصاص منابع ارزی مورد نیاز واردات خودرو، شانه خالی کند.
البته به نظر نمی‌رسد میزان صادرات نفت به چین، در حدی باشد که بتوان یک‌میلیارد یورو هم علاوه بر دیگر واردات برای واردات خودرو اختصاص داد. با‌این‌حال شاید بانک مرکزی بتواند از محل ارز بلوکه‌شده ایران در دیگر کشورها برای این کار استفاده کند. برای مثال پیش از این موضوع واردات لوازم خانگی از کره جنوبی در قبال پول‌های بلوکه‌شده ایران در این کشور مطرح بود که البته با فاصله زمانی کمی تکذیب شد؛ اما بانک مرکزی اگر به این نتیجه رسیده که از محل پول‌هایی که ایران در خارج از کشور دارد خودرو وارد کند، می‌تواند از این مسیر نیز وارد شود.
خودروهای چینی واجد شرایط
پرسشی که مطرح می‌شود این است که در صورت واردات خودرو از چین چه خودروهایی در این کشور تولید می‌شوند که با سقف ۲۰هزاردلاری می‌توانند وارد کشور شوند؟ گروه اقتصاد بین‌الملل «دنیای اقتصاد» برای پاسخ به این سوال، برخی از خودروهای چینی در این بازه قیمتی را بررسی کرده است. خودروسازهای چینی مانند چانگان، در میان مدل‌های امسال خود خودروهایی در بازه قیمتی کمتر از ۲۰هزار دلار دارند. برای مثال، چانگان ایدو، حدود ۱۳هزار و ۶۱۰دلار قیمت‌گذاری شده است. چانگان CS۳۵ نیز حدود ۲۰هزار دلار قیمت دارد. محصول دیگر این کمپانی، چانگان آلسوین کامفورت هم با قیمتی حدود ۱۰هزار دلار در بازار قیمتی پایین‌تر از سقف تعیین شده واردات به کشور دارد.
خودروهایی با قیمت کمتر از ۲۰هزار دلار در میان محصولات کمپانی دانگ فنگ نیز وجود دارند. حداکثر قیمت ثبت شده برای دانگ فنگ آئولوسAX۷ ۱۳هزار دلار بوده است. دانگ فنگ گلوری ۵۸۰ هم بین ۱۳ تا ۱۸هزار دلار قیمت‌گذاری شده است. محصول دیگر این گروه خودروسازی، دانگ فنگ ای ایکس ۷ نیز بین ۱۱هزار تا ۱۲۵۰۰دلار قیمت دارد. ام جی هم گروه خوروسازی دیگری است که سابقا به ایران واردات داشته و از جمله برندهای شناخته‌شده در داخل است. ام جی آستور اسمارت چیزی حدود ۱۸هزار دلار قیمت دارد. ام جی استور شارپ هم حدود ۱۸هزار و ۴۲۰دلار قیمت‌گذاری شده است. بائوجون ۵۱۰ هم با قیمت ۱۴هزار و ۵۰۰دلار می‌تواند از گزینه‌های واردکنندگان ایرانی باشد. دیگر خودروساز چینی یعنی جک هم، در میان مدل‌های خود خودروهایی در بازه قیمتی ۱۰ تا ۲۰هزار دلار تولید میکند. به عنوان مثال جک تی ۶، حدود ۱۸هزار دلار قیمت دارد. مدل جی اس ۷ نیز ۱۶هزار دلار قیمت‌گذاری شده است. جک اس ۳ هم در حدود ۱۱هزار و۱۳۰دلار قیمت‌گذاری شده است، که درحال‌حاضر در خیابان‌های ایران هم تردد دارند.
چری نیز خودروساز دیگری است که به عرضه محصولاتی با ارزش زیر ۲۰هزار دلار می‌پردازد. خودروی کیوکیو ۳ این کمپانی، ۷هزار دلار قیمت‌گذاری شده است. چری آریزو کامفورت ۵، ۱۰هزار دلار قیمت‌گذاری شده است. همچنین، محصول دیگر این کمپانی، چری آریزو ۷ کامفورت هم، دیگر خودروی ۱۰هزاردلاری این کمپانی محسوب می‌شود. چری تیگو ۵ دیگر خودروی این خودروساز چینی است که در محدوده قیمت مصوب برای واردات قرار دارد و با قیمت ۱۷هزار دلار به فروش می‌شود. خودروی تیگو ۳ کامفورت هم ۱۲هزار دلار قیمت‌گذاری شده است.
علاوه بر موارد گفته‌شده، هاوال نیز از جمله خودروسازان چینی است که خودروهایی کمتر از ۲۰هزار دلار در میان مدل‌های تولیدی خود دارد. بر این اساس، خودروی هاوال اچ۲، یکی از خودروهای ساخت این شرکت است که یک شاسی‌بلند متوسط است که با قیمتی حدود ۱۹هزار دلار به فروش میرسد. هاوال اچ ۶ الیت هم دیگر خودروی این شرکت است که ۱۹هزار دلار قیمت‌گذاری شده است.
