هجوم خرید خودرو چه زمانی فروکش میکند؟
ترکیب کمبود عرضه و بالا رفتن تقاضا، دست متقاضیان و نمایندگیهای فروش را از داشتن خودرو کوتاه کرده است. حتی بعضی از نمایندگیها با مشتریان سابق خود که در یکی دو سال گذشته خودرو خریدهاند، تماس میگیرند یا به آنها ایمیل میزنند و میگویند حاضرند خودروهایشان را به قیمت خوبی بخرند. تقاضا برای خرید خودروهای دستدوم دست کمی از خودروهای نو ندارد و نسبت به سال گذشته ۴۵درصد افزایش داشته است. در سال جاری بهطور کلی قیمت خودرو و وانت ۵درصد نسبت به سال گذشته گرانتر شده است. خیلی از تحلیلگران سیاستهای بایدن و اختصاص ۹/ ۱هزار میلیارد دلار به طرح امداد و نجات آمریکا را مسوول افزایش شدید تورم ارزیابی میکنند. طی هفتهای که گذشت، قیمت مصرفکننده در سراسر اقتصاد این کشور ۴/ ۵درصد نسبت به ژوئن سال گذشته افزایش نشان داد. استدلال قانونگذاران جمهوریخواه این است که تصویب قوانین برای طرح امداد و نجات در مارس۲۰۲۱، باعث افزایش بیش از حد حرارت در اقتصاد شده و قیمتها را چنان بالا برده که قانونگذاران باید از صرف پول بیشتر در این خصوص خودداری کنند. در عوض مقامهای دولت بایدن دلیل افزایش تقاضا را کمبود عرضه ناشی از کمبود تراشه عنوان میکنند.
شاید کمکها و مشوقهای دولت به مصرفکنندگان کمک کرده است، اما نمیتوان گفت تا چه حد؛ چون عوامل مختلفی دستاندرکار هستند. برای مثال، کمبود تراشه تمام دنیا را تحت تاثیر قرار داده است که از سیاستهای آمریکا تاثیر مستقیم نمیگیرد. مسوولان صنعت، دلیل ظرفیت پایین تولید را وقفه در تولید نیمههادیها به خاطر شیوع جهانی ویروس میدانند. جنرالموتورز برای فائقآمدن بر معضل کمبود تراشه، بخش زیادی از تولیدات خود را بدون آپشنهای متکی به این تراشهها عرضه میکند. برای مثال در محصولات امسال از بهکاربردن سامانه خاموش-روشن [که در توقفهای طولانی برای کاهش مصرف سوخت موتور خودرو خاموش و با فشردن پدال روشن میشود] خودداری کرده است. فرانسویها هم دوباره کیلومترشمار آنالوگ را جایگزین دیجیتال کردهاند. کمپانیهای اجاره خودرو که بهخاطر شیوع ویروس با تهدید ورشکستگی روبهرو شده بودند، به دلیل بقا بخش اعظم خودروهای خود را در بازار دستدوم عرضه کردند و حالا با سپریشدن تعطیلات سراسری و بازگشت مردم بر سر کسبوکار، مجبورند دوباره ناوگان خود را تجهیز کنند و جزو خریداران خودرو به حساب میآیند. شتاب و عجله آنها هم بیدلیل نیست؛ چون اگر تابستان سپری شود، دوباره با کمبود مشتری مواجه خواهند بود و بهتر است از زمان باقیمانده حداکثر استفاده را ببرند؛ مخصوصا که به دلیل کمبود خودروهای اجارهای، نرخها در برخی از مناطق به چند صد دلار در روز رسیده است. مسوولان صنعت میگویند آخرین باری که تعادل در عرضه و تقاضا در این حد به هم ریخته بود، پس از جنگ جهانی دوم بود. با اینکه خودروسازان زمان جنگ مجبور به ساخت هواپیما و مهمات بودند و تمام ظرفیت آنها بعد از جنگ دوباره به تولید خودرو اختصاص یافت، اما تا ظرفیتهای این خودروها به وضع نرمال برگردد، تقاضا از عرضه چنان پیشی گرفت که هم روی قیمت اثر گذاشت و هم انتظارها طولانی شد.
نمایندگیهای فروش میگویند هیچ خودرویی روی دست آنها نمیماند؛ از خودروی ارزان که والدین برای نوجوانان خود میخرند گرفته تا خودروهای لاکچری که قیمت پایه آنها از ۱۰۰هزار دلار شروع میشود. حتی با اینکه نرخ بیکاری بالاتر از دوران پیش از شیوع کرونا است، خیلی از مردم پول کافی برای خودرو دارند. پولهای پرداختشده از سوی دولت برای عبور از بحران کرونا، پولهای صرفنشده در مسافرت بهخاطر پروتکلهای بهداشتی و ممنوعیتهای اعمالشده و پولهای صرفنشده در رستورانها و تفرجگاهها، باعث شده که در دستان مردم پول جمع شود و حالا به سمت خرید خودرو سرازیر شده است. در بین همه خودروسازانی که بهشدت تحت تاثیر کمبود تراشه قرار داشتند، تویوتا به دلیل عبور از بحران سونامی و اینکه یاد گرفته بود چگونه خود را با بحرانهایی از این دست وفق دهد، کمترین تاثیر منفی را از بحران کمبود تراشه متحمل شد. به همین دلیل اکنون برخلاف تمامی خودروسازان بازار دست بالاتر را دارد و حتی وام بدون بهره برای خرید خودروهایش تبلیغ میکند. بدون تردید عدم تعادل بین عرضه و تقاضا در نقطهای متوقف میشود، اما اینکه چه زمانی خواهد بود، روشن نیست.