وزارت صمت هنوز آمار مربوط به صادرات خودرو در نیمه ابتدایی امسال را منتشر نکرده، با این حال گزارشی که خودروسازان به سایت کدال بورس ارائه داده‌اند، نشان از صادرات اندک آنها نسبت به سال گذشته، دارد.

طبق این گزارش، کل صادرات انجام‌شده توسط ایران خودرو و سایپا در نیمه نخست امسال، دو‌هزار و ۳۳۵ دستگاه بوده است. با توجه به اینکه این دو خودروساز در شش ماه ابتدایی سال گذشته ۹۳۷ دستگاه محصول را صادر کرده‌اند، صادرات آنها در بازه زمانی مشابه امسال حدود ۱۵۰‌درصد رشد داشته است. در این بین، سهم اعظم صادرات به سایپا تعلق دارد. این شرکت توانسته در نیمه نخست امسال‌ هزار و ۷۳۴ دستگاه خودرو را صادر کند که البته در آمار منتشره، نام کشورهای مقصد نیامده است. به نظر می‌رسد ونزوئلا و عراق مقاصد اصلی صادرات سایپا بوده‌اند. این شرکت نسبت به شش ماه ابتدایی سال گذشته صادرات خود را حدودا هفت برابر کرده است.

ایران خودرو اما با صادراتی ۶۰۱ دستگاهی، نه تنها رشد نکرده، بلکه ۸۱ دستگاه معادل ۱۲‌درصد نیز کمتر از شش ماه ابتدایی سال گذشته صادرات داشته است.

این دو خودروساز در نیمه ابتدایی امسال چیزی حدود ۵۰۰‌هزار دستگاه تولید داشته‌اند، بنابراین با توجه به آمار دو‌هزار و ۳۳۵ دستگاهی که به خارج فرستاده‌اند، چیزی حدود نیم‌درصد تولیدات‌شان صادر شده است. بنابراین هرچند خودروسازان با رشد صادرات در نیمسال نخست مواجه بوده‌اند، اما این به آن معنا نیست که خودروسازی ایران صنعتی صادرات‌محور به حساب می‌آید، زیرا اولا آمار بسیار ضعیفی در صادرات (در مقایسه با میزان تولید) دارد و ثانیا امکان حضور در بازارهای معتبر جهانی را پیدا نکرده است.

ریشه این ماجرا را باید در ضعف کیفی، قیمت تمام‌شده بالا و خدمات پس از فروش ضعیف دانست، چالش‌هایی که سال‌هاست مورد اعتراض مشتریان داخلی است. حضور قوی در بازارهای صادراتی، مستلزم ارائه حداکثر کیفیت و حداقل قیمت ممکن است، حال آنکه خودروسازان کشور برای مشتریان داخلی نیز (که سهل‌پسندتر از خارجی‌ها هستند) این چالش‌ها را برطرف نکرده‌اند.

طبعا تا وقتی چنین چالش‌هایی رفع نشوند، امکان صادرات قوی وجود ندارد، حتی اگر عملیات خودروسازان برای نفوذ به بازار روسیه موفق باشد. حضور در بازار روسیه که چند ماه است درباره آن صحبت می‌شود، می‌تواند به رشد صادرات خودروسازان کشور کمک کند، اما تا فکری به حال ضعف کیفی و قیمت تمام‌شده بالای محصولات نشود، خودروسازی ایران صادراتی پایدار و قوی را به خود نخواهد دید. در همین بازار روسیه نیز رقیب قدرتمندی به نام چین حضور دارد که اجازه عرض اندام به دیگر کشورها را نمی‌دهد.

طبق برنامه وزارت صمت، قرار بود صادرات خودرو تا سال ۱۴۰۴ به یک میلیون دستگاه برسد، اتفاقی که با توجه به شرایط خودروسازی کشور، نشدنی است.