«دنیای اقتصاد» از نمای نزدیک سیل خراسان رضوی را بررسی کرد
متهمان ردیف اول تراژدی مشهد
«دنیای‌اقتصاد» در گزارشی، بی‌تدبیری‌های مدیریت شهری در حوزه تغییرکاربری و همچنین عدم واکنش سریع به باران و سیل را بررسی کرد/ محسن بخشنده/ ایرنا
فاطمه علی‌اصغر : یکی دیگر از ساکنان مشهد برای «دنیای اقتصاد» شرح می‌دهد که چگونه در سیل کمربندی جنوبی کوهشاد گرفتار شد و نمی‌توانست اتومبیل خود را کنترل کند و خدا به او کمک کرد که زنده ماند. او در همان مسیری بود که تصاویرش دست به دست در شبکه‌های مجازی می‌چرخید. اتومبیل‌هایی که به گفته مدیر بحران شهرداری کارتنی بودند نه آهنی. این وضعیت تداعی‌کننده سیلاب بی‌محابای نوروز 1398 شیراز بود و بار دیگر بحث بی‌تدبیری مدیران، نادیده‌گرفتن اصول شهرسازی و کوه‌خواری را به میان کشید. سوء‌مدیریتی که بسیاری از بچه‌هایی را که از مدرسه به خانه برمی‌گشتند، گرفتار کرد و گفته می‌شود، بیشترین مفقودین کودکان هستند. از طرف دیگر رسانه‌های رسمی از 8 فوتی و 12 مفقودی خبر می‌دهند. هر چند جواد خدایی، معاون امور عمرانی استانداری خراسان رضوی به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «تا امروز فقط 7 فوتی و 3 مفقودی از سوی ستاد بحران تایید شده است.»
هنوز تا اعلام رسمی تعداد جان‌باختگان این سیل راه درازی مانده با این حال وزیر کشور قول تدفین رایگان آنها را داده است. مساله اساسی اینجاست که هنوز بارندگی در مشهد در جریان است و زنگ‌های هشدار همچنان بلند است. در این میان این زنگ ممتد، استاندار خراسان رضوی، مدیر بحران شهرداری مشهد را عزل کرده است. مدیری که اظهارنظرهایش در کتمان وضعیت بحرانی مشهد نه تنها تعجب مردم را برانگیخت، بلکه باعث شد استانداری وارد عمل شود. ارزیابی‌های اعضای شورای شهر مشهد تا امروز بر ضعف عملکرد شهرداری صحه گذاشتند. سوال اما اینجاست که آیا شهردار مشهد هم عزل می‌شود؟ خدایی می‌گوید: «این موضوعات به زودی مورد بررسی قرار می‌گیرد. باید فعلا این بحران برطرف شود، چرا که بارندگی‌ها ادامه دارد و اقدامات اساسی برای جلوگیری از خسارات از سوی ارگان‌ها و نهادهای مختلف در جریان است.»
ستاد بحران تشکیل دهید
رئیس‌جمهور 27 اردیبهشت در تماس تلفنی با استاندار خراسان رضوی آخرین وضعیت امدادرسانی به سیل‌زدگان این استان را پیگیری و دستورات لازم برای بسیج همه امکانات را در این زمینه صادر کرد. احمد وحیدی، وزیر کشور هم در همین زمینه در برنامه‌ای تلویزیونی تاکید کرد: «همه استانداری‌ها باید به هشدارهای سازمان هواشناسی توجه کنند و ستادهای بحران تشکیل جلسه بدهند.» محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور هم در تماس تلفنی با استاندار خراسان رضوی آخرین وضعیت حادثه سیل را بررسی و بر بسیج امکانات و دستگاه‌های اجرایی و امدادرسان برای کمک به آسیب دیدگان تاکید کرد و با اشاره به تشکیل جلسه ستادهای بحران توسط مکان‌هایی که هشدار دریافت می‌کنند، گفت: «باید بازدیدهای میدانی صورت گرفته و مکان‌هایی که نیاز به لایه‌روبی دارند این عمل به موقع انجام شود.» خدایی با توجه به هشدارهای داده‌شده به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «دو روز گذشته ستاد بحران تشکیل دادیم. تذکرات لازم به زودی اعلام می‌شود. ممنوعیت‌های شهری عنوان شده و محورهای گردشگری هم تا دوشنبه تعطیل می‌شود. شهرداری در این مدت مکلف است بناها و سازه‌های مانع حرکت آب را تغییر دهد.» بر اساس گفته‌های او، نهادها و ارگان‌های مربوطه با بحران همچنان در حال فعالیت و اجرای اقدامات پیشگیرانه هستند.
انتقاد شورای شهر از شهرداری مشهد
ساکنان مشهد در شوک فرورفته‌اند و شهر در موقعیت بحرانی قرار گرفته است. انتظار چنین خساراتی نمی‌رفت. در این مدت تعدادی از اعضای شورای شهر مشهد نحوه عملکرد شهرداری را زیر سوال بردند. مجید دبیریان، عضو شورای شهر مشهد می‌گوید: «ما از شهردار مشهد و مدیرکل هماهنگی انتظار داشتیم که قبل از وقوع سیل در صحنه حاضر باشند. متاسفانه دوستان بعد از وقوع سیل خود را به منطقه رساندند. این گلایه وجود دارد و پیگیری لازم را انجام خواهیم داد که آیا شهردار مشهد ترک فعل کرده است یا خیر! باید گزارش‌ها را کامل تهیه کنیم.» جمع‌بندی این عضو شورای شهر نشان می‌دهد: «آن چیزی‌که من از منطقه می‌شناسم، ساخت‌وسازها درست انجام شده و سیل از مناطق باز رخ داده است.
تشابه این سیل با شیراز این است که از ارتفاع آب سرازیر شده و فقدان آب‌بندها این حجم از خسارت را وارد کرده است.» موسی‌الرضا حاجی بیگلو، عضو کمیسیون نظارت شورای شهر مشهد هم درباره ساخت‌وسازهای غیرمجاز و ساخت کمربند جنوبی در کوهشاد می‌گوید: «کوه‌ها را تراش دادند و جاده‌ای در کوه احداث کرده‌اند. ما بارها تذکر دادیم اتفاقی که در این مناطق شکل گرفته خارج از نظر شورا بوده است. برخی می‌گفتند کار خوبی رخ داده، اما از نظر محیط‌زیست، ما اعتقاد داشتیم هر کاری که می‌خواهد در مشهد انجام شود، باید با مطالعه کارشناسی انجام شود.» نظر او درباره احتمال ترک فعل شهرداری این است: «در مدیریت شهری اگر کوتاهی صورت گرفته باشد مراجع قضایی ورود می‌کنند.»
بی‌تدبیری مدیران شهری کار دست مشهدی‌ها داد
رضا سلیمان‌نوری، فعال شهری درباره وضعیت مشهد پیش از بروز سیل توضیح می‌دهد و اینکه آیا هشدارهای لازم به مردم داده شده بود یا نه؟ «اگرچه پیش‌بینی‌های هواشناسی نشان از بروز بارندگی شدید می‌داد، اما متاسفانه مدیران شهری در این زمینه هشدارهای لازم را به مردم ندادند. در حالی که من چنین بارندگی را از سال 1389 ندیده بودم. جالب اینجاست که در روستاهای کوچک همچون کلات، دهیار و بخشدار بهتر عمل کردند و مانع بیرون آمدن مردم شدند، اما در شهر مشهد عملکرد بسیار ضعیف بود.»او می‌گوید: «جالب است که شهرداری نیشابور برنامه‌های خود در هفته میراث‌فرهنگی را به دلیل هشدار بارندگی لغو کرد، اما شهرداری مشهد حتی برنامه‌های مهم خود را که باعث تردد و تجمع مردم در شهر می‌شد، کنسل نکرده بود. اگر دیدید که برنامه بزرگداشت فردوسی لغو شد پیشنهاد از سوی میراث‌فرهنگی بود نه شهرداری. از این نمونه‌ها بسیار بود که اگر گزارش‌های شفافی پس از بارندگی‌ها تهیه شود، خود به کوتاهی‌هایی که در سیل مشهد اتفاق افتاد شهادت می‌دهند.»
او در یک کلام مهم‌ترین عامل خسارات وسیع ناشی از این سیل را بی‌تدبیری مدیریت شهری می‌داند و ضعف عملکرد فرمانداری در هماهنگی نهادها و ارگان‌های مربوطه. این فعال شهری یکی از عوامل بروز سیل مشهد را کوه‌خواری گسترده می‌داند: «رهبر انقلاب در سال 92 عنوان کرده بود که باید جلوی کوه‌خواری در مشهد گرفته شود و در دوره‌ای هم گرفته شد، اما متاسفانه در دو سال گذشته این روند شدت گرفت و ساخت‌وسازها در پای کوه افزایش یافت و برای آستان هم دیوارهایی کشیدند بدون هیچ مسیری برای عبور سیلاب‌ها. اگر همان زمان به حرف رهبر عمل می‌کردند امروز شاهد بروز این اتفاقات نبودیم.» خدایی هم در پاسخ به این سوال که آیا کوه‌خواری‌ها عامل اصلی این بحران در مشهد بود، می‌گوید: «طبیعی است که مداخلات در طبیعت و نحوه عملکرد عاملی برای بروز چنین حوادثی است با این حال باید بررسی‌های کاملی در این زمینه صورت بگیرد.»
پیکر پیرمرد از گل‌ولای‌ها بیرون کشیده شد
احمد علم‌الهدی در نماز جمعه این هفته خراسان رضوی با اشاره به بارندگی‌های اخیر در استان می‌گوید: «شکر خدا را به‌جا می‌آوریم بابت این‌بارندگی‌های مفید و بابرکتی که در دهه کرامت بر ما نازل شد تا شهر ما از خشکی و عطش ناشی از خشکسالی نجات پیدا کند. با این حال، نقطه تاسف‌بار بارندگی‌های اخیر حادثه ناگوار سیلی بود که به از دست‌رفتن شماری از عزیزان ما در این شهر و جمعی از برادران فریمانی منجر شد. این داغی که برای خانواده‌ها به وجود آمد، اسباب تاثر و تاسف بود، اما شما عزیزان باید توجه داشته باشید که وقوع این سیل یک بلای طبیعی بود که متولیان امر را غافلگیر کرد.» اکنون بسیاری از مردم مشهد نه تنها در عزای همشهریان خود هستند، بلکه همچنان با خسارات سیل دست‌وپنجه نرم می‌کنند. تصاویر منتشر شده از منطقه سیدی و معابر و میدان انقلاب تاثربرانگیز است، به خصوص وقتی پیکر پیرمرد 70 ساله روستای سرغایه از میان گل‌ولای بیرون کشیده شد و مسوولان توانستند یک مفقودی را کم کنند.
