عقب افتادیم،‌ اما می‌توانیم دومرتبه جلو برویم

شما تقریبا ۲۱ سالتان بود که رفتید فرانسه، وقتی به عنوان یک جوان ۲۱ ساله از کشوری که کمتر توسعه پیدا کرده یا اصلا توسعه پیدا نکرده وارد کشوری شدید که دست‌کم به لحاظ میراث ادبی و میراث فرهنگی بسیار غنی و شناخته شده است احساس سرخوردگی نمی‌کردید؟

ابدا. دوره اولی که در آنجا گذراندم خیلی به فرانسوی‌ها می‌گفتم که ما تاریخ خیلی بزرگی داشتیم و از این حرف‌ها. می‌رفتم لوور و تکه‌هایی از آثار باستانی را که از ایران آورده بودند می‌دیدم و لذت می‌بردم. بعد هم از خاطرتان نرود که دوره مصدق شروع شده بود و مساله احساسات ملی در ایران خیلی شدید بود، بنابراین اصلا احساس سرخوردگی‌ای در کار نبود. [می‌گفتیم] عقب افتادیم [اما] می‌توانیم دو مرتبه جلو برویم. خیلی به صورت مثبت به موضوع نگاه می‌کردم و خودمان را هم از هیچ‌کس پایین‌تر نمی‌دیدم هنوز هم پایین‌تر نمی‌بینم.