چرا درآمد مولدسازی در ۱۴۰۳ با کاهش ۴۴درصدی مواجه شد؟
چکش‌کاری مولدسازی
سهم درآمد مولدسازی در لایحه بودجه ۱۴۰۳ به‌شدت کاهش پیدا کرده است. در حالی‌که در لایحه بودجه ۱۴۰۲ سهم مولدسازی حدود ۱۰۹ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود، اما در لایحه بودجه ۱۴۰۳ منابع بودجه از محل مولدسازی دارایی‌های دولت (فروش اموال منقول و غیرمنقول) و واگذاری سهام شرکت‌های دولتی ۶۰ هزار میلیارد تومان درنظر گرفته شده است. بنابراین مولدسازی در قانون بودجه ۱۴۰۳ به نسبت بودجه سال جاری با کاهش ۴۴ درصدی روبه‌رو است.
درآمد مولدسازی برای ۵حوزه
محمد وحیدی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد»، با تاکید بر لزوم مولدسازی گفت: یکی از اقدامات خوبی که در بودجه سنواتی سال ۱۴۰۳ افتاد این بود که قرار شد ظرفیت‌های مولدسازی یعنی اموال مازاد دولت، در چرخه حوزه تولید و پشتیبانی از پروژه‌های تملک دارایی قرار بگیرد و این موضوع به لحاظ ذاتی پیشرفت خوبی است. منتها نگاه ما این است که مولدسازی که ظرفیت آن به صورت سالانه دیده می‌شود، واقع‌گرایانه باشد. چون در سنوات گذشته اعدادی برای مولدسازی آمد که تحقق پیدا نکرد. او ادامه داد: تحقق پیدا نکردن مولدسازی نشان‌دهنده این است که بودجه تملک دارایی سرمایه‌ای یا پروژه‌های عمرانی که از محل درآمد مولدسازی پیش‌بینی شده بود، عملیاتی نشد.
این نماینده مجلس با اشاره به درآمد در نظر گرفته شده از مولدسازی در لایحه بودجه ۱۴۰۳ بیان کرد: عددی که در لایحه بودجه ۱۴۰۳ در نظر گرفته‌اند، در سرجمع کشوری حدود ۱۷ تا ۱۸ درصد تملک دارایی کشور را شامل می‌شود. این درآمد محقق می‌شود، اما به شرطی که دولت در اجرا پای آن بایستد. نکته دیگر این است که در مولدسازی ردیف‌های هر وزارتخانه به صورت وزارتی متمرکز شود و توزیع اعتبارات آن در حوزه استان‌ها باشد و در واقع به محرومیت‌زدایی هم توجه شود. چون در استانی که محروم بوده و اموال مازادی برای تملک وجود نداشته که مولدسازی انجام شود، چگونه آنها از این محل، پروژه‌های عمرانی خود را تمام کنند؟ استان‌هایی که تملک‌ها و اموال بیشتری داشتند، ظرفیت مولدسازی درونشان بیشتر می‌شود، اما محروم‌ها، محروم‌تر می‌شوند.
رفع شکاف طبقاتی و عدالت برابر اصل ۳ قانون اساسی وظیفه دولت است، اما باید در مازاد اموال دولت، نگاهمان ملی و در سطح وزارتخانه‌ها باشد. وحیدی افزود: برای مثال در شهری یک پروژه عمرانی می‌خواهد به ثمر برسد که شاید اثرات آن پروژه عمرانی، ملی باشد. بنابراین نباید اجازه دهیم با موضوع مولدسازی نظام طبقاتی تشدید پیدا کند. یک استانی شاید دارایی‌های بیشتری دارد که به فروش برساند و برای خودش خرج کند و یک استانی هم هیچ امکانی نداشته باشد و هیچ پیشرفتی نکند. در این شرایط در عمل استان‌هایی که جدیدالتاسیس هستند و ساختمان‌های اداری‌شان کامل نیست و پروژه‌ای ندارند و اداراتشان استیجاری است، فرصت استفاده از درآمد مولدسازی برایشان فراهم نیست.
او خاطرنشان کرد: منابع مولدسازی باید حداقل در پنج محور اساسی شامل راه، آموزش، بهداشت، آبخیزداری و پروژه‌هایی که می‌تواند به حوزه اشتغال کمک کند، هزینه شود. مولدسازی یعنی فروش اموال و دارایی‌های مازاد دولت که در هر وزارتخانه‌ای مشخص است. در بودجه به وزارتخانه‌ها اجازه داده می‌شود که اموال مازادشان را به فروش برسانند و در جایی که نیاز دارند هزینه کنند. این نماینده مجلس تاکید کرد: مولدسازی یعنی به چرخه افتادن سرمایه راکد دولت. شاید بخش خصوصی خیلی از این سرمایه‌های راکد را فعال کند. برای مثال مراکز فرهنگی داریم که شاید دولت نتوانسته هیچ استفاده‌ای از آن کند، اما این فرصت می‌تواند برای بخش خصوصی فراهم شود.
درآمد ناچیز مولدسازی در بودجه ۱۴۰۳
همچنین معصومه پاشایی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس اظهار کرد: دولت اموال بسیار زیادی دارد و این اموال در مکان‌هایی است که بیشترین مشکلات را دارد. برای مثال آموزشوپرورش یکی از ثروتمند‌ترین وزارتخانه‌ها از حیث داشتن اموال است و در عین حال یکی از فقیرترین وزارتخانه‌ها است و وضعیت مدارس را می‌بینید. چرا باید املاک متروکه شود و از آنها استفاده نشود؟ به نظر می‌رسد باید اموال مازاد وزارتخانه آموزشوپرورش فروخته شود. او ادامه داد: یک مدرسه متروکه وسط شهر که رها شده به واقع می‌تواند وارد چرخه اقتصادی آن شهر شود و چرا باید در این شرایط نگه داشته شود؟ باید مدارس متروکه در روستاها و شهرها را بفروشیم و منبع آن را صرف ارتقای همان شهر و روستا کنیم. اوایل انقلاب مدرسه‌های بسیاری ساختند؛ همچنین جهاد سازندگی کارهای بسیاری انجام داده و بعد از بیش از ۴۰ سال از این اقدامات عمرانی همه این املاک و زیرساخت‌ها با هم فرسوده شده‌اند.
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: وزارت بهداشت هم اموال زیادی دارد که رها شده و می‌توانند این اموال را بفروشند. یکی از راه‌های برون‌رفت از وضعیت فعلی و تامین منابع مالی، مولدسازی است. فکر می‌کردم عدد مولدسازی در لایحه بودجه ۱۴۰۳ بالاتر از رقم در نظر گرفته شده از سوی دولت باشد، اما متاسفانه آنچه در بودجه آمد ناچیز بود. پاشایی با تاکید بر واگذاری شرکت‌های زیان‌ده تصریح کرد: بسیاری از شرکت‌های کوچک و پایین‌دستی که داریم باید واگذار شود و به بخش خصوصی سپرده شود. بسیاری از شرکت‌ها که زیان‌ده است به دلیل مدیریت دولتی است، اگر این شرکت‌ها واگذار شوند جزو شرکت‌های سودده خواهند بود. متاسفانه جاهایی در اجرای قانون اصل ۴۴ و مولدسازی ما خلف وعده کردیم و شرکت‌هایی را واگذار کردیم و بعد تحت هیجان‌هایی پس گرفتیم.
بسیاری از این شرکت‌ها در حال حاضر دچار مشکل هستند، اما کسی در مورد آنها حرف نمی‌زند و کسی نمی‌گوید چه بلایی سر کشت و صنعت مغان و نیشکر هفت‌تپه آمده و در حال حاضر در چه وضعیتی هستند. بنابراین با رفتارهای سیاسی، هیجانی و مقطعی مواجه هستیم. بسیاری از شرکت‌ها اگر به بخش خصوصی واگذار شود، بهره‌وری و سوددهی آنها چندین برابر می‌شود و سوددهی آنها بسیار زیاد خواهد شد. او افزود: به نظر می‌رسد جا داشت که دولت با برنامه‌ریزی عدد مولدسازی را در بودجه ۱۴۰۳ افزایش دهد و با یک سرعت بالایی سعی کند که به سمت واگذاری شرکت‌ها و فروش اموال برود. در این شرایط دولت می‌تواند پروژه‌های عمرانی روی زمین مانده را در حوزه فرهنگ و ورزش، آموزشوپرورش، بهداشت و درمان و راه و... به اتمام برساند. بنابراین یک راه برون‌رفت از وضعیت کنونی این بود که دولت رقم مولدسازی را بالا درنظر بگیرد. بخش خصوصی هم از مولدسازی استقبال می‌کند.
این عضو کمیسیون صنایع و معادن با توجه به عدم تحقق درآمد در نظر گرفته از مولدسازی در بودجه ۱۴۰۲، گفت: درآمد در نظر گرفته شده از مولدسازی در بودجه ۱۴۰۲ محقق نشد و در حوزه انتخابیه‌ام تنها یک ملک را توانستند بفروشند. دولت باید برای مولدسازی اراده داشته باشد. اگر روند کنونی مولدسازی در سال آینده دنبال شود؛ بار دیگر با عدم تحقق درآمدهای در نظر گرفته شده از محل مولدسازی روبه‌رو خواهیم بود. اما دولت در حال حاضر سعی دارد برخی از پروژه‌هایی که از آغازشان ۱۰ تا ۱۵ سال می‌گذرد را به اتمام برساند و این جای تحسین دارد. بنابراین به نظر می‌رسد با توجه به اینکه این پروژه‌ها در حال اتمام است، بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد از درآمد مولدسازی در بودجه ۱۴۰۳ محقق شود تا دولت بتواند پروژه‌ها را در سال پایانی خود به پایان برساند.
چرا رقم مولدسازی در بودجه کم است؟
جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس نیز گفت: درآمد ناشی از مولدسازی در بودجه درشت نیست و این موضوع به دلیل این است که غیر از سه وزارتخانه، آموزشوپرورش، آموزش عالی و بهداشت و درمان سایر درآمدهای حاصل از مولدسازی به حساب دولت می‌آید و صرف دستگاه خودشان نمی‌شود. بنابراین گاردی توسط دستگاه‌ها وجود دارد و آنها همکاری نمی‌کنند. او یادآور شد: برای همکاری دستگاه‌ها می‌توانیم به نوعی خود دستگاه‌ها را در درآمد حاصل از مولدسازی دخیل کنیم تا مشارکت کنند در غیر این‌صورت همراهی نخواهند کرد. این عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس اظهار کرد: درآمد مولدسازی در بودجه ۱۴۰۳ به نسبت سال گذشته بسیار پایین در نظر گرفته شده و به نظر می‌رسد این رقم محقق شود. مولدسازی کار ارزشمندی است و باید سال‌ها قبل انجام می‌شد. اما اینکه انتظار داشته باشیم با مولدسازی شق‌القمر کنند و بخش عمده‌ای از درآمدها را پوشش دهند، این اتفاق نخواهد افتاد.
