نگاه مخالفان و موافقان افزایش مالیات سیگار چیست؟
اختلاف مالیاتی بر سر دخانیات
نمایندگان مجلس روز گذشته و در ادامه بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه با 109 رای موافق، 73 رای مخالف و 10 رای ممتنع از مجموع 199 نماینده حاضر در جلسه با افزایش ۱۵ تا ۵۰ درصدی مالیات بر سیگار در طول برنامه هفتم توسعه، موافقت کردند. افزایش مالیات سیگار انتقاداتی را در صحن مجلس به دنبال داشت. محسن زنگنه، سخنگوی کمیسیون تلفیق برنامه یکی از این مخالفان بود که تاکید کرد: سیگار بخشی از سبد معیشت مردم بوده و افزایش هزینه آن به مردم تحمیل می‌شود. از سوی دیگر به گفته کارشناسان افزایش بیش از حد مالیات محصولات منجر به قاچاق آنها خواهد شد. همچنین داوود منظور، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه در مخالفت با این بند الحاقی، گفت: اکنون انواع سیگار به انحای مختلف قاچاق می‌شود و اگر مالیات و قیمت سیگار را به‌طور رسمی افزایش دهیم، به یقین قاچاق آن نیز افزایش پیدا خواهد کرد؛ ضمن آنکه پیام تورم به جامعه مخابره می‌شود.
در بند الحاقی ۵ ماده ۷۳ لایحه برنامه آمده است: علاوه بر مالیات ارزش افزوده خاص محصولات دخانی موضوع بند «ت» ماده (۲۶) قانون مالیات ارزش افزوده، مالیات عملکرد، حقوق ورودی و حق انحصار بر محصولات دخانی، از ابتدای سال ۱۴۰۳ مالیات هر نخ سیگار نسبت به قانون بودجه ۱۴۰۲ کل کشور سالانه به شرح زیر افزایش می‌یابد: تولید داخل با نشان ایرانی 15درصد؛ تولید داخل با نشان بین‌المللی 25درصد، سیگار وارداتی با هر نشان 50درصد.
مقابله با واردات از طریق مالیات
جعفر قادری، عضو کمیسیون تلفیق برنامه هفتم، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به نگاه مخالفان و موافقان افزایش مالیات بر سیگار، گفت: دو نگاه متفاوت در خصوص افزایش مالیات سیگار وجود دارد. آقایان در وزارت بهداشت و کمیسیون بهداشت معتقدند که باید مالیات بر واردات سیگار شدیدا افزایش پیدا کند که امکان واردات وجود نداشته باشد یا کمتر شود. همچنین منابعی برای مباحث بهداشت و درمان تامین شود. از سوی دیگر وزارت صمت و دولت معتقدند که افزایش مالیات بر واردات سیگار می‌تواند قاچاق را تشدید کند. چون کنترل و مراقبتی هم از بسیاری از مرز‌ها نمی‌توان انجام داد و در قالب کولبری واردات سیگار قاچاق به یکی از سوژه‌ها تبدیل می‌شود و مشکلاتی را ایجاد می‌کند.
او با اشاره به استدلال کمیسیون تلفیق برای افزایش مالیات سیگار، ادامه داد: در کمیسیون استدلال می‌کردند که نسبت به سایر کشورها مالیات کمی از سیگار می‌گیریم و چون قیمت سیگار پایین است خیلی از افراد تشویق می‌شوند که به صورت تفننی به سمت سیگار بروند و این موضوع تبدیل به عادت می‌شود و در نهایت کنترل آن مشکل است. بنابراین باید هزینه استفاده از سیگار را بالا برد تا انگیزه برای استفاده از سیگار را کم کرد. در هر حال اجماعی در افزایش مالیات بر سیگار وجود نداشت و این بند به صورت ناپلئونی رای آورد.
این عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس، خاطرنشان کرد: همواره در بودجه سالانه بحث افزایش مالیات سیگار به چالشی میان موافقین و مخالفین تبدیل می‌شود و به نظر می‌رسد وزارت بهداشت و کمیسیون بهداشت از دو جنبه یعنی هم بحث بازدارندگی و هم بحث درآمدی به قضیه نگاه می‌کنند و برخی آقایان دیگر معتقدند که فشار آوردن زیاد باب قاچاق را باز می‌کند. قادری تاکید کرد: دولت شدیدا با افزایش مالیات سیگار مخالف و معتقد بود که این امر مشکل ایجاد می‌کند. کار کارشناسی برای افزایش مالیات بر سیگار باید از سوی دولت انجام می‌شد و دولت نه تنها کار کارشناسی انجام نداده بود، بلکه با افزایش مالیات سیگار مخالف بود. افزایش مالیات بر سیگار پیشنهاد کمیسیون بهداشت بود.
کاهش مصرف سیگار در دستورکار پارلمان
همچنین بهروز محبی نجم‌آبادی، عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه اظهار کرد: افزایش مالیات سیگار در مجلس موافقان و مخالفانی داشت و مخالفان معتقد بودند که این بند باعث کاهش استفاده مردم از سیگار نمی‌شود و بیشتر مردم از حوزه کالاهای اساسی خود می‌زنند و سیگار تهیه می‌کنند. از سوی دیگر این گروه معتقد بودند که افزایش قیمت سیگار موجب قاچاق سیگار خواهد شد. او ادامه داد: اما موافقان معتقدند که اگر مقایسه‌ای با سایر کشورها داشته باشیم در بسیاری از کشورها 75 درصد بر دخانیات مالیات می‌گیرند و پژوهش‌ها نشان می‌دهد که این مالیات باعث کاهش استفاده از سیگار می‌شود.
اعضای کمیسیون بهداشت و درمان معتقد بودند که باید تلاش کنیم اساسا به دلیل اینکه سیگار یک ماده مرگبار و یک ماده مخدر دارد و 30 درصد از سرطان‌ها ناشی از استفاده از سیگار است، از دخانیات استفاده نشود. افزایش مالیات به نوعی بالا بردن هزینه استفاده است. بنابراین این استدلال محکمی بود و رای بینابینی وجود داشت، اما در مجموع افزایش مالیات بر سیگار رای آورد. این نماینده مجلس با اشاره به احتمال قاچاق سیگار با افزایش مالیات بر محصولات دخانی، یادآور شد: حاکمیت موظف است که جلوی قاچاق را بگیرد. استدلال اعضای کمیسیون بهداشت به دلیل خطراتی که سیگار در حوزه بیماری‌ها دارد و مشکلاتی را در این حوزه برای کشور به وجود آورده محکم بود و کسانی‌که سیگار می‌کشند باید هزینه بیشتری پرداخت کنند.
همچنین مسعود پزشکیان، عضو کمیسیون تلفیق برنامه هفتم در مجلس با دفاع از مصوبه افزایش مالیات سیگار، گفت: زمانی‌که وزیر بودم در اجلاس سالانه سازمان جهانی بهداشت بحث ممنوعیت سیگار مطرح شد و مصوبه جهانی برای ممنوعیت سیگار و اجتناب از اینکه بچه‌ها بتوانند سیگار بخرند، عنوان شد. 70 درصد تنباکوی دنیا در آمریکا تولید می‌شود و شرکت‌های بزرگی دارند و این شرکت‌ها لابی کرده بودند که نگذارند این موضوع در سازمان جهانی بهداشت تصویب شود، اما نتوانستند دلیلی بیاورند که حتی یک نفر با آن موافقت کند. او ادامه داد: تمام تحقیقات در سازمان جهانی بهداشت نشان می‌داد که سیگار برای سلامت انسان برای مغز، چشم، دهان، گلو و... صدماتی را ایجاد می‌کند. شرکت‌های تولید‌کننده سیگار در آمریکا نتوانستند در اجلاس سازمان جهانی بهداشت حتی یک مقاله بیاورند که نشان‌دهنده مفید بودن سیگار باشد چون آنها به دنبال این بودند که عنوان کنند سیگار اعصاب را آرام می‌کند.
بنابراین در حال حاضر در هیچ یک از ساختمان‌های سازمان ملل و هیچ کدام از قسمت‌ها حق ندارند سیگار بکشند. چون نه تنها سیگار برای کسی که سیگار می‌کشد ضرر دارد بلکه به کسی که دود آن را تنفس می‌کند هم آسیب می‌زند. این عضو کمیسیون تلفیق با اشاره به بحث ممانعت از قاچاق سیگار که در سازمان بهداشت جهانی به تصویب رسیده، تصریح کرد: شرکت‌های تولید سیگار مکلف شدند سیگاری را که صادر می‌کنند، ثبت کنند و قاچاق نباید انجام شود. اگر سیگار به کشوری قاچاق می‌شود می‌توانند شکایت کنند که چطور این قاچاق انجام شده است. پزشکیان در خصوص استدلال کمیسیون تلفیق برنامه هفتم برای افزایش مالیات سیگار خاطرنشان کرد: استدلال‌ها روشن است و در کمیسیون معتقد بودند مالیات سیگار باید بیش از عددی که در نهایت در لایحه آمده است، افزایش یابد، اما تفاهم انجام شد و افزایش کمتری به تصویب رسید.
او در خصوص میزان افزایش مالیات سیگار در برنامه هفتم نسبت به برنامه ششم اظهار کرد: در برنامه ششم مالیات بر محصولات دخانی تا 120 درصد بود و بر اساس برنامه هفتم تا 180 درصد می‌رسد. این نماینده مجلس با اشاره به احتمال قاچاق افزود: در سازمان بهداشت جهانی مصوب شده، شرکت‌هایی که تولید‌کننده هستند باید مقصد ارسالشان را اعلام کنند و اگر سیستم پیگیری کند که خارج از مقاصد اعلامی در کشور دیگری پخش می‌شود می‌توانند شکایت و جلوگیری کنند. به‌علاوه اینکه حاکمیت باید از قاچاق جلوگیری کند. پزشکیان در مورد اینکه آیا در صورت قاچاق سیگار به کشور، افزایش مالیات به ضرر شرکت‌های دخانیات تمام نمی‌شود، گفت: به خطر افتادن سلامت انسان ضرر است یا شرکتی که سیگار تولید می‌کند و می‌فروشد؟ بیش از 60 هزار نفر در سال به دلیل استفاده از سیگار به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند. حاکمیت نباید اجازه دهد که یک عده سیگار بکشند و با دود سیگار دیگران را در معرض خطر قرار دهند. مهم سلامت مردم است.
