پروژه یک اندیشکده برای عادیسازی روابط با ایران پایان یافت؟
طلاق اسلاوین از آتلانتیک
واشنگتن فری بیکن که در سال ۲۰۱۲ تاسیس شد، در گزارش ۱۳ دسامبر-۲۲ آذر- خود مدعی شده که شورای آتلانتیک، اندیشکده مشهور آمریکایی که در واشنگتن تحت عنوان سازمان لابی‌گران دولت ایران شناخته می‌شود، برای بیش از یک دهه به برنامه خود برای آنچه عادیسازی روابط واشنگتن با تهران خوانده می‌شود، پایان داده است. پروژه جدید شورای آتلانتیک جایگزین ابتکار آینده ایران به رهبری باربارا اسلاوین تحلیلگر و روزنامه نگار مشهور آمریکایی شده است که به ادعای گزارش فری بیکن یکی از صداهای میانه روی در آمریکا بوده و از موقعیت آکادمیک خود برای نزدیک کردن دیدگاههای کارشناسی بین تهران و واشنگتن استفاده کرده است.
به ادعای فری‌‌‌بیکن، چنان‌که در محافل سیاسی واشنگتن شنیده می‌شود، ناآرامی‌های هفته‌های گذشته در ایران باعث شده تا شورای آتلانتیک به بازبینی مواضع خود درباره ایران بپردازد. فری بیکن در گزارش خود نوشته است: شورای آتلانتیک در ماه جاری اعلام کرد که به ابتکار «آینده ایران» خود پایان می‌دهد و راه خود را از باربارا اسلاوین مدیر این ابتکار عمل که از جایگاه دانشگاهی خود برای میزبانی از چهره‌های نزدیک به ایران استفاده میکرد، جدا می‌کند. این اندیشکده ادعا می‌کند که پروژه آینده ایران به رهبری اسلاوین عملا یک چرخ دنده کلیدی در اتاق پژواک دولت اوباما بود که خود را حامی ایران توصیف میکرد. تحت رهبری اسلاوین، این ابتکار میزبان رویدادهایی بود که روابط نزدیک‌‌‌تر بین ایالات متحده و ایران را ترویج و از توافق هسته‌‌‌ای دولت اوباما با ایران حمایت میکرد.
این اندیشکده مدعی شده که شورای آتلانتیک برنامه جدیدی را به نام پروژه استراتژی ایران راهاندازی می‌کند که شامل منتقدان دولت ایران است که صریحا از ناآرامی‌ها حمایت کرده‌اند. این شورا همچنین چهره‌های محافظه‌کاری را به هیات‌مدیره خود اضافه کرده است، از جمله فرانسیس تاونسند که به عنوان مشاور امنیت داخلی رئیس‌جمهور سابق جورج دبلیو بوش فعالیت میکرد و همچنین استوارت لوی، معاون سابق وزارت خزانه‌داری در امور تروریسم و اطلاعات مالی که به اجرای این ابتکار کمک می‌کند و بنا دارد مجموعه‌ای از تحریم‌های سخت را علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال کند.
واشنگتن فری بیکن همچنین مدعی شده این انتصاب‌ها و صداهای جدید احتمالا شورای آتلانتیک را به سمت و سوی دیگری سوق خواهد داد که در تضاد با تلاشهای طولانی‌مدت اسلاوین برای تقویت روابط نزدیک ایالات متحده با ایران است. فری بیکن مدعی شده که تحولات داخلی ایران شورای آتلانتیک را بر آن داشت تا پس از سال‌ها تلاش برای عادیسازی روابط ایران و آمریکا برنامههای خود را مورد بازبینی قرار دهد. با این حال سخنگوی شورای آتلانتیک در گفتوگو با فری بیکن گفت: فداکاری و سابقه موفقیت باربارا برای پیشبرد کار شورا در مورد ایران در دهه گذشته بسیار مهم بوده است. با عزیمت او به مرکز استیمسون، شورا در حال گسترش و متمرکز کردن کار خود روی ایران است تا منعکس‌کننده تغییرات در ایران، خاورمیانه و جهان باشد.
باربارا اسلاوین هم به فری بیکن گفت به کاری که در ۱۲ سال گذشته در شورای آتلانتیک انجام داده بسیار افتخار می‌کند و مشتاقانه منتظر موقعیت جدید در مرکز استیمسون است. او همچنین توصیف دیدگاههای خود به عنوان طرفدار دولت ایران را رد کرد. پیش‌تر شورای آتلانتیک در گزارش خود از تغییرات جدید مدعی شده بود این تلاش جدید یعنی پروژه استراتژی ایران ناشی از وقایع اخیر، تحولات سیاسی، نقش در حال تحول ایران در منطقه از جمله حمایت نظامی این کشور از جنگ روسیه در اوکراین و پایان احتمالی برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) - منشوری که سیاست ایالات متحده و اروپا در قبال ایران در یک دهه گذشته بر آن بنا شده بود- است. در گزارش منتشر شده شورای آتلانتیک اشاره شده که یک کمیته مشورتی متشکل از کارشناسان برجسته، راهنمایی‌‌‌های استراتژیک و ورودی را برای پروژه ارائه خواهند کرد«دنیای‌اقتصاد» در گزارشی به تاریخ ۱۴ آذر با عنوان اتاق فکر برای مواجهه با ایران با بررسی محتوای گزارش شورای آتلانتیک و اهداف این تغییرات نوشت: در برنامه «پروژه استراتژی ایران» شورای آتلانتیک که به تازگی راهاندازی شده است، براین انگاره تاکید می‌شود که آمریکا درباره تهران با سطح بی‌‌‌سابقه‌‌‌ای از اختلاف و عدماطمینان مواجه شده است و همین مساله می‌تواند فضای تصمیم‌گیری در واشنگتن را در ابهام فرو برد.
در چنین فضایی اندیشکده آمریکایی شورای آتلانتیک با راهاندازی «پروژه استراتژی ایران» درصدد است تا با گردآوری کارشناسان، نخبگان و مقامات سابق در دولت آمریکا و برخی دولت‌‌‌های اروپایی و ایجاد فضای بحث و تبادل نظر پیرامون این ابهامات با عنایت به تحولات جدید داخلی، منطقهای و بین‌المللی، از این عدماطمینان در ماه‌‌‌های آینده کم کند و ساختار تصمیم‌‌‌سازی در آمریکا را به سمت صراحت بیشتر در تصمیم‌گیری حرکت دهد. این برنامه توسط جاناتان پانیکوف مدیر ابتکارعمل امنیت خاورمیانه اسکوکرافت به عنوان بخشی از برنامههای خاورمیانه شورای آتلانتیک، نظارت خواهد شد. پانیکوف در همین ارتباط مدعی شد: «پروژه استراتژی ایران نگاهی جامع به همه مسائل مربوط به این کشور در حوزه‌‌‌های سیاسی، حقوق بشر، امنیتی، اقتصادی، هسته‌‌‌ای، اجتماعی و منابع طبیعی خواهد داشت.» این برنامه زمینه حضور کارشناسان با طیف‌‌‌های سیاسی و تخصص‌‌‌های متفاوت برای بحث و گفتوگو درباره آینده ایران و ارائه گزینه‌‌‌های استراتژیک مشخص برای سیاستگذاران را فراهم می‌کند.
با توجه به گزارش اندیشکده واشنگتن فری بیکن و با عنایت به تغییرات در شورای آتلانتیک و رونمایی از پروژه جدید در ارتباط با ایران باید گفت که این جابه‌جایی نشان‌‌‌دهنده تغییر فضا در واشنگتن در ارتباط با ایران است. شورای آتلانتیک در طول یک دهه گذشته از طرفداران برجام و نقش آن در ثبات منطقهای و منتقد ترامپ در ۲۰۱۸ بود که آمریکا را از این توافق خارج کرد. بنابراین پایان صدای گفتوگو درباره ضرورت برجام و نقش ثبات‌زای آن در منطقه می‌تواند به این معنا باشد که بدنه کارشناسی و تحلیلی در واشنگتن در حال ارزیابی جدیدی مبنی بر این ادعاست که باید با تحولات داخلی ایران مواجهه واقع بینانه‌تری داشت و به سمت حمایت‌های بیشتر از آن حرکت کرد.
این دیدگاه تقویت‌کننده نگاه نومحافظه‌کاران درباره ایران و نقش منطقهای آن در دولت جورج بوش رئیس‌جمهور سابق آمریکاست که ادامه این نگاه را در دوره ترامپ به‌ویژه از سوی چهره‌هایی مانند مایک پمپئو وزیرخارجه، نیکی هیلی نماینده آمریکا در سازمان ملل و برایان هوک نماینده ویژه آمریکا در امور ایران به کرات شاهد بودیم. بنابراین با توجه به ارتباط ارگانیک اتاق‌‌‌های فکر با نخبگان شاغل در ساختار تصمیم‌گیری آمریکا، تغییرات در اندیشکده شورای آتلانتیک و حرکت به سمت تاسیس یک برنامه جدید در قبال ایران که با استقبال اندیشکده واشنگتن فری بیکن مواجه شده است، می‌تواند فضای حاکم بر روابط ایران و آمریکا را وارد فاز جدیدی کند که کاهش مطلوبیت‌های برجام، حمایت از ناآرامی‌ها در ایران و تمرکز و فشار بر همکاری‌های نظامی در حال گسترش ایران و روسیه به‌ویژه در جنگ اوکراین، نشانه‌های در حال ظهور آن باشد.
