آسیب‌پذیری ایران و عربستان از مذاکرات برجامی
به گزارش سایت دیپلماسی ایرانی، رقابت شدید در خاورمیانه بین دوطرف که از زمان روی کار آمدن جمهوری اسلامی در ایران، نهفته بود، سه‌دهه بعد با بهار عربی که جبهه جنگ در یمن را گشود، برجسته شد. اما اوج بحران منطقه‌ای سه سال بعد در سال ۲۰۱۹ بود که حوثی‌ها مسوولیت حمله پهپادی به تاسیسات نفتی آرامکوی سعودی را که نیمی از تولید نفت‌خام پادشاهی را کاهش داد، بر عهده گرفتند. خروج تدریجی آمریکا از خاورمیانه، واشنگتن را از روی نقشه منطقه محو و ناتوانی آن را برای دفاع از شرکای منطقه‌ای خود آشکار کرد. بدون خطوط ارتباطی باز با ایران پس از خروج یکجانبه از توافق هستهای و اعمال موضع سخت و تحریم‌‌‌های جدید علیه اقتصاد ایران، کاخ سفید نتوانست تهران را وادار کند تا تنشها را کاهش دهد؛ در نتیجه واکنش پادشاهی‌های خلیج‌فارس را برانگیخت. ابتدا امارات راهبرد خود را تغییر داد. در سال ۲۰۱۹ ابوظبی مرحله جدیدی از نزدیکی روابط را آغاز کرد که هفته گذشته با اعلام بازگشت سفیر این کشور به ایران محقق شد. به گزارش رویترز، امارات متحده عربی با حجم تجارت ۴/ ۲۱میلیارد دلاری در سه‌ماه اول سال‌جاری به بزرگ‌ترین صادرکننده به ایران تبدیل شده که سه‌برابر ارقام ثبت‌شده در سه‌سال قبل است. از آوریل ۲۰۲۱ پادشاهی عربستان به درخواست عراق با جمهوری اسلامی مذاکره کرده است.
مصطفی الکاظمی خود را به‌عنوان داور گفت‌وگوی پرمخاطره‌ای معرفی کرده که تاکنون پنج بار برگزار شده، اما هنوز پیشرفت مشخصی در آن حاصل نشده است، اگرچه انتظار می‌رود جلسات بیشتری در بغداد برای بهبود وضعیت امنیتی در منطقه برگزار شود. اختلاف بین این دو بازیگر قابل‌توجه است. در درجه اول آنها با یک مساله مذهبی جدا می‌شوند. عربستان سعودی با داشتن شهرهای مقدس مکه و مدینه دست برتر را دارد، اما به رسمیت شناختن اسرائیل تهدیدی علیه آن است. علاوه بر این، ریاض سنگر سنی‌گرایی است، در حالی که تهران سنگر تشیع است. رویکردهای متفاوت در مورد سوریه و یمن کمکی نمی‌کند.با تمدید آتش‌‌‌بس در یمن و توافق هستهای، زمینه می‌تواند از هر زمان دیگری، مساعدتر باشد. طرف‌‌‌ها می‌‌‌توانند بدون مانعی از تهدیدهای امنیتی زیاد دور میز بنشینند. اما کشورهای حاشیه خلیج‌فارس نگران‌اند که احیای توافق هستهای و لغو تحریم‌ها موجب تقویت نظام جمهوری اسلامی ایران شود و در صورت شکست مذاکرات، تحلیلگران انتظار دارند تنشها تشدید شود. تهران می‌گوید عادی‌سازی روابط با عربستان یک مورد جدا از مذاکرات توافق هستهای است، اما این دو موضوع آشکارا به هم مرتبط هستند. همان‌طور که بنفشه کینوش، تحلیلگر، یادآوری می‌کند، مذاکرات ایران و عربستان‌سعودی پس از تلاش‌های دولت بایدن برای بازگشت به توافق هستهای آغاز شد. در واقع زمانی که مذاکرات در وین در اواخر سال ۲۰۲۱، پس از ماه‌ها مذاکره بین شرکت‌کنندگان شکست خورد، گفت‌وگوی عربستان و ایران در بغداد نیز آسیب دید.
