معنای تحریمهای جدید آمریکا چیست؟
صدای پای رادیکالیسم سالیوان میآید
با وجودیکه تحریم صنعت پتروشیمی به زعم بسیاری از تحلیلگران ممکن است آغاز روند تحریمهای جدیتر و حتی تحریم نفتی ایران باشد و ایران نتواند همین میزان نفت را نیز صادر کند اما دسته دیگری از کارشناسان نیز معتقد هستند پتروشیمیهای ایرانی سالهاست در سایه تحریمها مشغول فعالیت هستند و اقدام تازه «اوفک»، تاثیر جدیدی بر عملکرد و سودسازی این شرکتها نخواهد داشت. چرا که قبلا هم صنعت پتروشیمی ایران چند بار این تحریمها را تجربه کرده و در دوره ریاستجمهوری دونالد ترامپ بدترین سناریوها برای این صنعت رخ داد. لذا به نظر میرسد این اقدام بیشتر جنبه سیاسی دارد و با هدف فشار بر ایران برای بازگشت به میز مذاکراتی است تا اینکه یک اقدام برای تحت تاثیر قرار دادن صنعت پتروشیمی ایران باشد. همچنین این تحریمها در شرایطی اعمال شد که مذاکرات برای احیای برجام در وضعیت نامشخصی قرار دارد؛ ماههاست که خبری از مذاکرات در وین نیست و تهران و واشنگتن حتی دیگر به صورت غیرمستقیم هم مذاکرهای نمیکنند.
اعمال این تحریمها در چنین شرایطی احتمالا اوضاع پیچیده گفتوگوهای احیای برجام را پیچیدهتر از قبل خواهد کرد.البته مقامات آمریکایی این تحریمها را در تضاد با دیپلماسی نمیدانند و آن را دیپلماسی هدفمند و ابزاری برای بازگرداندن ایران به میز مذاکرات توصیف کردهاند؛ آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا و برایان نلسون، دستیار وزیر خزانهداری آمریکا با دفاع از تحریمهای آمریکا علیه ایران در بیانیههای جداگانهای نوشتند: «دولت بایدن در پیگیری مسیر دیپلماسی هدفمند برای رسیدن به بازگشت دوجانبه به اجرایی شدن کامل برجام صادق و ثابتقدم بوده است.» آنها مدعی شدند که در نبود یک توافق، ما از اختیارات تحریمیمان برای محدود کردن صادرات نفت و محصولات نفتی و محصولات پتروشیمی به خارج از ایران ادامه خواهیم داد.اکنون این پرسش مطرح است که آیا این دیپلماسی هدفمند درواقع سیاست جدید واشنگتن در قبال ایران و با هدف فشار بر تهران برای بازگرداندن دیپلماتهای جمهوری اسلامی پای میز مذاکرات است یا میخواهند از این طریق، از ایران امتیازات بیشتری بگیرند.
رحمن قهرمانپور، پژوهشگر ارشد مسائل بینالملل در پاسخ به «دنیای اقتصاد» گفت: «هر زمان که آمریکا در صحنه دیپلماسی و در میز مذاکره به مشکل برخورده است تلاش کرده از گزینه دیپلماسی دومسیره یعنی فشار و گفتوگوی همزمان استفاده کند. یعنی همواره هم مسیر دیپلماسی را باز گذاشته و هم مسیر اعمال فشار و تحریمها را.» به گفته این کارشناس، این سیاست، سیاست جدیدی نیست و در کل به نظر میرسد با کاهش امیدواری نسبت به احیای برجام و مذاکرات وین، همین سیاست دومسیره و دوستونی آمریکا یعنی اعمال فشار و باز گذاشتن مسیر دیپلماسی با شدت و حدت بیشتر دنبال شود.
قهرمانپور تاکید کرد تحریمهای جدید در همین راستا است و میخواهند به ایران بگویند یا باید توافق کنید و اگر توافق نکنید مسیر بعدی مسیر گسترش تحریمها است و دولت بایدن ابایی از ورود به مسیر تحریمها ندارد. وی در پاسخ به این پرسش که آیا بایدن نیز میخواهد سیاست فشار حداکثری ترامپ را دنبال کند، توضیح داد: «از آنجا که جریان رادیکال جیک سالیوان در تیم امنیت ملی بایدن در حال قدرتمندتر شدن است، این گزینه نیز جای تامل دارد.» از ابتدای به قدرت رسیدن جو بایدن در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ اختلافاتی در میان تیم مشاوران بایدن در ارتباط با سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران بروز پیدا کرده بود. سالیوان طرفدار رویکرد سختتر نسبت به تهران بود و بلینکن و مالی از رویکرد نرم حمایت میکردند.