گشایش در روابط ایران و عربستان
با این وضعیت و با توجه به در پیش بودن دور پنجم مذاکرات دو کشور در بغداد، این پرسش مطرح است که عادی‌سازی روابط ایران و عربستان و بازگشایی سفارت خانه‌ها و سپس کنسولگری‌های طرفین در مشهد و جده می‌تواند این نشانه بروز کرده را تبدیل به یک وضعیت جدید کند یا همچنان دو کشور تا عادی‌سازی روابط فاصله دارند؟
تسری منطق گشایش در بازگشایی دفتر نمایندگی ایران در سازمان همکاری اسلامی به عرصه روابط دوجانبه و همچنین روابط منطقه‌ای منوط به دو تحول عمده است که از دید عربستان سعودی باید گشایش‌های ملموس و واقعی در آن صورت گیرد. در واقع با توجه به آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای بازگشایی سفارت خانه‌ها از مدت‌ها قبل، به‌نظر می‌رسد که ریاض همچنان ملاحظات جدی نسبت به این مساله دارد.
تحول اول؛ پیشرفت در مذاکرات احیای برجام در هتل کوبورگ وین است که از دید سعودی ارتباط معناداری با موفقیت مذاکرات دوجانبه تهران و ریاض دارد. همزمانی مذاکرات دو کشور در فروردین ماه ۱۴۰۰ با آغاز مذاکرات هسته‌ای در همین تاریخ نشانه‌ای معنادار از فهم عربستان نسبت به ارتباط بین این دو متغیر به‌رغم تاکید جمهوری اسلامی مبنی بر جدا بودن مذاکرات هسته‌ای از مذاکرات دوجانبه و منطقه‌ای با عربستان سعودی است.
در واقع احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ و بازگشت ایران و آمریکا به تعهدات هسته ای، زمینه‌ای برای جدیت عربستان در دور بعدی مذاکرات با ایران و احتمالا متقاعد شدن نسبت به از سرگیری روابط دوجانبه خواهد بود. به عبارت دیگر اهمیت احیای توافق هم مربوط به تعیین‌تکلیف پرونده هسته‌ای ایران در فرآیندهای بازرسی و راستی‌آزمایی توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و هم زمینه‌ای است که سعودی‌ها را امیدوار سازد تا مساله موشکی ایران با تمرکز بیشتری مورد توجه و رصد قرار گیرد.
در این میان اما تحول دوم نیز به موازات موفقیت در گفت‌وگوهای برجامی حائز اهمیت است. در واقع این تحول مساله‌ای کلیدی برای فهم دقیق از دورنمای روابط ایران و عربستان و تبیین چشم‌انداز پیش‌رو است. این تحول مربوط به پیشبرد دستورکار مذاکراتی دو کشور در دور آتی گفت‌وگوها در بغداد بر سر پرونده‌های چالش برانگیز از جمله بر سر یمن است. در واقع بحران یمن اصلی‌ترین و کلیدی‌ترین عنصر در روابط ایران و عربستان در نظام منطقه‌ای خاورمیانه به خصوص در شرایط کنونی است و هر گونه گشایش- بن بست در آن نقش بسیار مهمی در مصالحه - تنش دو کشور خواهد داشت. از آنجا که کانون‌های بحران در روابط دو کشور به خصوص سوریه و بحرین تا حد زیادی فروکش کرده‌اند، یمن همچنان این پتانسیل را دارد تا گسل روابط ایران و عربستان را فعال نگه دارد. از همین زاویه است که یکی از دلایل کندی مذاکرات ایران و عربستان و عدم‌دستیابی طرفین به نتایج ملموس مبتنی بر یک تفاهم نامه امنیتی، به پیچیدگی‌های منازعه یمن بازمی‌گردد. پیش‌تر نیز برخی تحلیل‌ها از این حکایت داشت که عربستان از سرگیری روابط دوجانبه را منوط به دریافت امتیازات از ایران در یمن و فشار بر انصارالله برای تن دادن به مذاکرات و متوقف کردن روند پیشروی‌ها به سمت استان مارب کرده است.
بنابراین چگونگی پیشبرد این دستورکار در دور بعدی مذاکرات تهران و ریاض در بغداد فاکتور بسیار مهمی در ترسیم دورنمای روابط دو کشور خواهد بود که گام مقدماتی و نمادین آن با استقرار دیپلمات‌های ایرانی در جده کلید خورده است و عملیاتی شدن گام‌های مربوط به روابط دوجانبه و منطقه ای، نیازمند تحول در دو عنصر یاد شده است.
