به گزارش «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: مقامات عرب معتقدند که همه‌گیری ویروس کرونا، تاثیرات مخرب اقتصادی آن و انتخاب جو بایدن به عنوان رئیس‌جمهور ایالات متحده در بروز این شرایط نقش داشته است. اینها با هم ترکیب شده‌اند تا رهبران منطقه را مجبور به تنظیم مجدد سیاست‌های خارجی خود کنند.

همه از پیچیده بودن مسائل خسته شده‌اند و می‌دانند که نباید اثر اقتصادی کووید را دست کم بگیرند. آنها می‌گویند فقط تثبیت مسائل سیاسی کافی نیست، ما به شغل نیاز داریم، به یک اقتصاد قوی نیاز داریم، اگر با یکدیگر صحبت نکنیم نمی‌توانیم به این اهداف دست یابیم.

دیپلمات‌ها و تحلیلگران هشدار می‌دهند که این یک صلح سرد است. یک تغییر عملگرا پس از دوران پر فراز و نشیب ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، زمانی که خصومت وی با ایران تنش‌های منطقه‌ای را تشدید کرد. آنها می‌افزایند، به راحتی ممکن است تحولات از ریل خارج شود و تنش بروز کند.

اتهامات علیه ایران مبنی بر حمله هواپیمای بدون سرنشین به یک نفتکش وابسته به اسرائیل در این ماه و درگیری‌های مرزی بین حزب‌الله با اسرائیل تاکید می‌کند که چگونه تنش‌ها می‌تواند در هر لحظه افزایش یابد. پیامدهای پیروزی طالبان در افغانستان ممکن است در سراسر منطقه موج بزند.

  ایران و عربستان

بر اساس شنیده‌ها الان بغداد میزبان واضح‌ترین نمونه تغییر در منطقه است، به طوری که از آوریل سه دور مذاکرات در بغداد بین ایران و عربستان به عنوان رقبای مهم منطقه‌ای انجام شده است.محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی که در پی همه‌گیری و سقوط قیمت نفت در سال گذشته می‌خواهد بیشتر بر برنامه‌های خود برای مدرن‌سازی پادشاهی تمرکز کند، در ماه آوریل گفت که تمایل دارد رابطه خوب و مثبتی با جمهوری اسلامی ایجاد کند.

ایران هم متقابلا اقدام به تنش زدایی کرده است. ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور جدید این کشور گفت که می‌خواهد دست دوستی و برادری را به سوی همه همسایگان دراز کند. یکی از نزدیکان به حکومت ایران گفت که تهران می‌تواند از نفوذ عربستان برای مهار نقش فزاینده اسرائیل در منطقه استفاده کند.

مذاکرات محرمانه ریاض و تهران بیشتر بر حوثی‌های مورد حمایت ایران در جنگ داخلی یمن متمرکز است. ریاض در این درگیری برای مقابله با حوثی‌ها مداخله کرده است.دیپلمات‌ها می‌گویند شاهزاده محمد بن سلمان برای پایان دادن به این جنگ جدی‌تر شده است.

ریاض و تهران همچنین درباره احتمال افتتاح کنسولگری‌هایشان در کشور مقابل به عنوان اقدامی برای نشان دادن حسن نیت خود بحث کرده‌اند. گفته می‌شود کنسولگری سعودی‌ها در مشهد و کنسولگری ایران در جده باز می‌شود.

ریاض و تهران در سال ۲۰۱۶ پس از اعدام یک روحانی ارشد شیعه توسط عربستان و تعرض به سفارت عربستان در ایران روابط خود را قطع کردند. ریاض سپس از تصمیم ترامپ در سال ۲۰۱۸ مبنی بر کنار گذاشتن توافق هسته‌ای تهران با قدرت‌های جهانی و اعمال تحریم‌های فلج‌کننده علیه ایران حمایت کرد. تحلیلگران می‌گویند پیروزی بایدن و قول او مبنی بر بازگشت به برجام و بازبینی روابط خود با عربستان سعودی، در تجدیدنظر ریاض در مواضعش نسبت به ایران موثر بوده است.

یک مقام ارشد سعودی با اشاره به این موضوع که موفقیت در مذاکرات ریاض با تهران بستگی به ایران دارد، افزود: عربستان خواهان اقدام است و نه لفاظی. این مقام گفت: ترامپ بسیار بر ایران تمرکز کرده بود و ما نیازی به آن نداریم. وی تاکید کرد که سیاست خارجی پادشاهی تغییری نکرده است اما رویدادهای بین‌المللی اخیر که تا حدی به دلیل همه‌گیری است، قطعا به معنای تاکید بیشتر  برای تمرکز بر مسائل داخلی است.

  عربستان و قطر

در نخستین نشانه تغییر پویایی منطقه، ریاض سال جاری را با لغو تحریم دیپلماتیک، مسافرتی و تجاری علیه قطر که بیش از سه سال است جریان دارد، آغاز کرد.این امر به کاهش بحرانی کمک کرد که محور عربستان سعودی-امارات متحده عربی-مصر-بحرین را در برابر ائتلاف قطر-ترکیه قرار داد. تصور می‌شود که شاهزاده محمد بن سلمان برای جلب رضایت بایدن این اقدام را انجام داد.

شبکه عربی الجزیره قطر از آن زمان لحن مسالمت‌جویانه‌تری نسبت به عربستان سعودی داشته، ویژگی‌های مثبتی از پادشاهی را به نمایش گذاشته و مفسران سعودی را به برنامه‌های خود دعوت کرده است. محمد بن سلمان ولیعهد سعودی در ماه ژانویه با شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر دیدار و اعلام کرد که ریاض تحریم‌های دیپلماتیک، مسافرتی و تجاری علیه دوحه را لغو می‌کند.

تسکین این اختلاف همچنین به کاهش تنش‌ها بین مصر، قطر و ترکیه کمک کرد. مصر مدت‌هاست هر دو کشور را متهم به حمایت از اخوان المسلمین می‌کند. با این حال، در ماه‌های اخیر السیسی و شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر یکدیگر را برای دیدار از پایتخت خود دعوت کرده‌اند. در ماه ژوئن، قاهره نخستین سفیر خود را در دوحه از سال ۲۰۱۴ منصوب کرد. یکی دیگر از مقامات عرب گفت: مصر همچنین از قطر خواست پروژه‌های سرمایه‌گذاری مسدود شده پس از کودتای السیسی را از سر بگیرد. همچنین یک ماه بعد قطر سفیر خود را در قاهره تعیین کرد.رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه نیز موضع مشابهی را اتخاذ کرده است.به گفته یکی از روزنامه‌نگاران مصری در آنکارا، مقامات ترکیه و مصر با یکدیگر مذاکره کرده و از شبکه‌های تلویزیونی اپوزیسیون مصر در استانبول خواسته شده است تا انتقادات خود را از السیسی کاهش دهند. همچنین به نظر می‌رسد که اردوغان که در دوران تحریم طرف قطر را گرفته بود و از شاهزاده محمد بن سلمان به دلیل قتل روزنامه‌نگار جمال خاشقجی در استانبول در سال ۲۰۱۸ انتقاد کرد، قصد دارد روابط خود را با عربستان سعودی اصلاح کند.در ارتباط با تلاش‌ها برای تنش زدایی در منطقه یک مقام ترکیه‌ای گفت: انتخاب بایدن عاملی است که هیچ کس نمی‌تواند از آن چشم پوشی کند و همه در منطقه در تلاش برای سازگاری هستند. حال سوال این است که این تنش زدایی‌ها تا چه اندازه ماندگار خواهند بود؟

 

اخبار مرتبط