اسپوتنیک تحلیل کرد
توافق ایران و چین و مرگ فشار‌حداکثری
به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد» خبرگزاری اسپوتنیک در گزارشی به بررسی آثاری که توافق‌نامه جامع همکاری ۲۵ساله می‌تواند برای تقویت منافع ایران و چین در پی داشته باشد پرداخت و نوشت: متن ۱۸ صفحه‌ای که از پیش‌نویس توافق جامع همکاری ایران و چین منتشر شده است، دربردارنده سرمایه‌گذاری چند صد میلیارد دلاری چینی‌ها در اقتصاد ایران و فروش نفت ایران با تخفیف به طرف مقابل است. این توافق‌نامه همچنین شامل حوزه‌های همکاری امنیتی، تبادل اطلاعات و رزمایش‌های مشترک نظامی است.
محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران نیز در پاسخ به این اخبار گفته است که تهران در مورد توافق‌نامه جامع همکاری ۲۵ساله، در حال مذاکره با پکن است اما این توافق باید به تصویب مجلس ایران برسد.
چشم‌انداز توافق‌نامه بلندمدت همکاری بین ایران و چین موجب بروز واکنش‌های متفاوتی از سوی ناظران بین‌المللی شده است. برای نمونه، نشریه فارن‌پالیسی مدعی است که این توافق خبر بدی برای غرب است و پیش‌بینی می‌کند که موجب تغییر ترتیبات منطقه‌ای در خاورمیانه و آسیا شود.
در دوم آگوست مایک پمپئو، وزیر امورخارجه آمریکا نیز نگرانی خود را از این توافق اعلام کرد و در فاکس‌نیوز گفت که ورود چین به ایران می‌تواند ثبات منطقه را برهم بزند و اسرائیل، عربستان‌سعودی و امارات را در معرض ریسک قرار دهد.
البته نگرانی‌ها و مخالفت‌های رسانه‌های جریان اصلی و دولت‌های غربی با توافق ایران و چین که نماد چرخش ایران به شرق است، جای تعجب ندارد. برای بیش از ۱۵۰ سال، ایران نگاه خود را به غرب دوخته بود و به‌ویژه خواستار همکاری در زمینه سرمایه‌گذاری، آموزش و توافق‌نامه‌های جامع با اروپا است. حتی انقلاب اسلامی نیز نتوانست به‌طور کامل مانع از این روند شود و طی چهار دهه اخیر بحث و جدل‌های متعددی در بین حلقه‌های سیاسی داخل ایران در مورد توسعه روابط با اروپا یا محدودساختن آن در جریان بوده است. اما شکست توافق هسته‌ای تهران با غرب به همراه ناتوانی اروپا برای ایستادگی در برابر زورگویی‌های آمریکا، موجب شده است تا امید ایران به اروپا از دست برود.
این گزارش یادآور می‌شود که اگرچه این توافق‌نامه همکاری جامع هنوز به امضای تهران و پکن نرسیده است اما دو طرف در مراحل نهایی رسیدن به این توافق هستند که احتمالا برای بازه یک ربع قرن خواهد بود.
هر دو طرف به‌نظر مایل هستند تا همکاری‌های خود را در زمینه‌های امنیتی تشدید کنند. برخی از رسانه‌های جریان اصلی غرب در ابتدا عنوان کرده بودند که احتمالا چین قرار است در جزایر ایرانی خلیج‌فارس پایگاه نظامی دایر کند، اما بنابر دلایل مختلف سیاسی، تاریخی و ایدئولوژیکی و قانونی، ایران هرگز اجازه حضور دائمی نیروهای نظامی خارجی در خاک خود را نخواهد داد.
برخی از کارشناسان این موضوع را مطرح می‌کنند که چین تمایل ندارد تا با این توافق موجب نگرانی امارات و عربستان‌سعودی شود، اما ایران اهمیت فراوانی برای ابتکار «یک‌کمربند- یک‌راه» چین دارد و برای دسترسی چین به غرب آسیا حیاتی است. موقعیت مکانی ایران که نزدیک به آسیای‌میانه، دریای عمان، خلیج‌فارس، اروپا و حتی روسیه است، آن را برای سرمایه‌گذاران چینی به مقصدی بسیار جذاب بدل خواهد کرد. از این‌رو بعید به‌نظر می‌رسد که چین به‌دلیل ترس از تحریم‌های واشنگتن یا نارضایتی ریاض و ابوظبی، توافق با ایران را اجرا نکند.
تهران نیز قصد دارد تا با این همکاری، سرمایه‌گذاری‌های خارجی لازم برای توسعه و تقویت زیرساخت‌های خود در طیف وسیعی از بخش‌ها را فراهم کند و سرمایه چینی‌ها می‌تواند در این زمینه موثر باشد.
از سوی دیگر ایران و چین دو قدرت معتبر آسیایی هستند و شاید دو قدرت برتر آسیا که دو سر قاره آسیا را تحت‌نفوذ خود دارند. بین دو کشور نیز احترام عمیقی وجود دارد و از این‌رو تعمیق همکاری‌های اقتصادی و احتمالا نظامی، امری منطقی است.
اسپوتنیک در ادامه با تصریح بر این موضوع که رژیم تحریم‌های یک‌جانبه واشنگتن علیه ایران تحت‌عنوان «کمپین فشار حداکثری» به‌وضوح شکست خورده است، می‌نویسد: ایران یک کشور منعطف با یک سیاست خارجی روبه توسعه است. به‌علاوه ایران برای چهار دهه است که به کنار آمدن با تحریم عادت کرده است و روش‌هایی را برای دور زدن تحریم‌ها دارد. همچنین اقتصاد ایران بیش از آنکه بسیاری تصور می‌کنند منعطف و خودکفا است و این یعنی ایران می‌تواند در مرور زمان حتی بدون فروش نفت، به‌سوی رونق حرکت کند.
تهران با کمک‌رسانی به ونزوئلا که تحت تحریم‌های واشنگتن است توانست تا به‌طور شفاف و علنی تحریم‌های آمریکا را نقض کند. چند هفته پیش، ایران ۶ کشتی باربری خود را که حامل سوخت، غذا و تجهیزات پزشکی بودند برای این کشور آمریکای‌لاتین ارسال کرد.
از همه مهم‌تر آنکه رای شورای‌امنیت سازمان‌ملل در آگوست علیه پیش‌نویس قطعنامه ایالات‌متحده برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران، موجب شکست بزرگی برای واشنگتن شد. از ۱۵کشور عضو شورای‌امنیت، این پیش‌نویس تنها رای موافق آمریکا و جمهوری دومینیکن را کسب کرد و مورد مخالفت روسیه و چین واقع شد،۱۱کشور دیگر نیز رای ممتنع دادند.
توافق همکاری جامع بین تهران و پکن می‌تواند تاثیر عمیقی بر سیاست جهانی ایران داشته باشد چراکه دیگر تحت ارعاب و فشار واشنگتن قرار نخواهد گرفت. اگر این توافق به‌طور رسمی کلید بخورد ایران می‌تواند نقش جهانی پررنگ‌تری داشته باشد و برای نمونه، سرمایه‌گذاری خود در آمریکای‌لاتین را توسعه دهد.
هم‌زمان توافق مزبور نخواهد توانست اساس سیاست‌ورزی منطقه‌ای ایران را تغییر دهد. ایران هدایت محور‌مقاومت را بر عهده دارد که یک سازه سیاسی- ایدئولوژیک با تاثیرات عمیق استراتژیک است و از این‌رو قصد دارد تا همکاری با گروه‌های هم‌پیمانش در یمن، سوریه، عراق و لبنان را توسعه دهد و توافق‌نامه ایران-چین این روند را تغییر نخواهد داد.
در واقع توافق‌نامه جامع همکاری تهران و پکن در راستای منافع ملی جمهوری اسلامی ایران است و کمک می‌کند تا امنیت ملی ایران تقویت شود.
