نیوزویک در مقاله‌ای تحلیل کرد
دژ محکم ایران در برابر داعش
به‌گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد» نیوزویک نوشت: ایالات‌متحده آمریکا از بدو تاسیس جمهوری اسلامی در ایران هرگز اشتیاق خود را برای سرنگونی دولت شیعه مسلمان پنهان نکرده است؛ این رخداد نه تنها هیچ تضمینی برای استقرار صلح و ثبات در منطقه خاورمیانه نخواهد داشت، بلکه بروز ناآرامی‌های داخلی یا هرگونه دخالت خارجی تاثیرگذار می‌تواند منتج به بازتولید دشمن خطرناک‌تری نظیر داعش و استیلای این گروه تروریستی در منطقه شود. اما نطفه تاسیس تروریست‌های تکفیری در سال‌ها پیش و همزمان با تخریب و مرگ در عراق و سوریه بسته شد. نتیجه قدرت‌گیری این جریان جهادی از چنین شرایطی آن است که داعش همواره تلاش کرده تا با ایجاد ناآرامی در ایران، قدرت دولت مرکزی را به لرزه درآورد و عزم خود را جزم کرد تا این کشور را به سوی فروپاشی سوق دهد.
دشمنان داخلی و خارجی ایران از بروز ناآرامی‌های آبان ماه در سرتاسر این کشور سود می‌برند اما حتی دشمنان تهران نیز نگران آن هستند که با ناپایداری ایران، زمینه برای ظهور و بروز داعش فراهم شود. عباس اصلانی، کارشناس مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه در این‌باره به نیوزویک می‌گوید: «گروههای مختلف نظیر داعش، جدایی‌طلبان و دیگران از هرگونه ناآرامی در ایران استفاده کرده و می‌کنند. هرگونه تضعیف یا فروپاشی دولتی در منطقه، بنزین به آتش تنش در منطقه خواهد ریخت.»
برای تهران مبارزه علیه داعش همواره از جنس مقابله با تهدیدی برای موجودیت ایران بوده است. همان‌طور که پنتاگون هماهنگی نیروهای خود علیه داعش را در سال ۲۰۱۴ کلید زد، ایران نیز اغلب شبه‌نظامیان شیعه را در عراق و سوریه ساماندهی کرد تا پیشروی نیروهای تندرو و تکفیری را متوقف و آنها را پس بزند. این استراتژی ایران نقشی کلیدی در فرونشاندن موج پیشروی‌های داعش و جهادی‌ها ایفا کرد.
راجر شاناهان، کارشناس غرب آسیا و رئیس پیشین مرکز مطالعاتی ارتش استرالیا در گفت‌و‌گو با نیوزویک بر نقش مهم ایران در پشتیبانی از عراق در مبارزه با داعش تاکید کرد و افزود: «ایران در حمایت لجستیکی و مستشاری از ارتش و شبه‌نظامیان عراق در برابر داعش نقش حیاتی داشت و حمایت از بشار اسد در برابر همین تروریست‌ها نشان از آن دارد که ایران حضور پررنگی در کمپین ضدداعش داشته است.»
اگرچه اکنون تشکیلات داعش منهدم شده است اما همین ماه آگوست بود که جیمز جفری، نماینده آمریکا در ائتلاف ضد داعش تخمین زد که هنوز حدود ۱۵ هزار نفر از شبه‌نظامیان سابق داعش در عراق و سوریه حضور دارند. مشخص نیست که سرنوشت این افراد چه شده است اما گزارش‌ها نشان می‌دهند جدا از تعدادی که گریخته‌اند، برخی خود را پنهان کرده یا در گروههای جهادی دیگر ادغام شده‌اند. با اینکه کمپین ایران در منطقه سرمایه‌های انسانی و مالی قابل‌توجهی را به خود اختصاص داد و تحریم‌های مالی دولت ترامپ پای خود را بر گلوی اقتصاد در این کشور گذاشته است اما به‌نظر می‌رسد ایران همچنان به منابع و ثروت لازم برای تداوم فعالیت‌های خود دسترسی دارد.
این نشریه در ادامه بحث فشارهای اقتصادی بر مردم ایران و همزمانی آن با گران شدن بنزین و اعتراضات متعاقب را مطرح می‌کند. بر این اساس یکی از نقاطی که بیشترین سطح از خشونت‌ها را در آبان ماه داشت، استان خوزستان بود؛ جایی که جدایی‌طلبان عرب حضور دارند و تعدادی هم کشته و زخمی شدند. درحالی‌که معترضان مطالبه اقتصادی داشتند، اما نباید از فعالیت‌های گروههای جدایی‌طلب در نواحی مرزی ایران هم غافل شد.
آرین طباطبایی، پژوهشگر مدرسه امور بین‌المللی دانشگاه کلمبیا به نیوزویک می‌گوید که گروههای جدایی‌طلب هم‌اکنون بزرگترین تهدید غیردولتی برای ایران هستند. شدید‌ترین درگیری‌ها در استان‌های خوزستان، کردستان و سیستان‌وبلوچستان رخ داد و ناظران اکنون واهمه آن را دارند که این حوادث زمینه‌ساز درگیری‌های فرقه‌ای شوند که نمونه آن را در سوریه دیده‌ایم. به گفته طباطبایی، همین عامل، موجب ترس بسیاری از ایرانی‌ها نسبت به گسترش اعتراضات است و این درسی است که جنگ داخلی سوریه به آنها یادآوری می‌کند.
این مطلب به برخی از اقدامات تروریستی همین گروه‌ها نظیر بمب‌گذاری که منجر به جان باختن ۲۷ عضو سپاه پاسداران در فاصله بین شهرهای خاش و زاهدان شد اشاره می‌کند. مسوولیت این عملیات را جیش‌العدل برعهده گرفته است که همراه با گروه سنی انصار الفرقان، پیش‌تر نیز از ناآرامی‌ها برای تضعیف دولت مرکزی در ایران بهره گرفته‌اند.
دینا اسفندیاری، تحلیلگر سیاسی با اشاره به ایدئولوژی داعش تصریح می‌کند: «داعش نشان داده که مبارزه با شیعه یکی از اهداف اصلی آن است و در نتیجه ایران به هدف شماره یک این گروه بدل می‌شود.» این کارشناس در ادامه هشدار می‌دهد که «داعش احتمالا در تدارک ترویج نارضایتی در مناطقی از ایران است که دارای اقلیت‌های قومی و مذهبی هستند.»
طباطبایی اما این را هم یادآور می‌شود که دسترسی داعش به مناطق داخلی ایران بسیار ناچیز است. با این حال این گروه تروریستی بخش عمده‌ای از تمرکز خود را بر مناطق مرزی کردنشین و عرب‌نشین قرار داده است، چراکه این گروه‌ها اغلب توسط دولت مرکزی مورد بی‌توجهی قرار گرفته‌اند.»
شاناهان می‌گوید: «از همان ابتدا نگرانی ایران ناشی از تهدیدی بود که داعش با استفاده از قومیت‌ها در خوزستان و سیستان، متوجه قلمرو سرزمینی ایران می‌کرد.»
این گروه‌ها با این حال توانستند در سال ۲۰۱۷ در حمله‌ای که به پارلمان و مقبره بنیانگذار جمهوری اسلامی داشتند، ۱۸ نفر را به «شهادت» برسانند و چند ماه بعد نیز در مراسم رژه‌ای که در اهواز برگزار می‌شد، گروههای جدایی‌طلب خوزستان هم جان عده‌ای از مردم را بگیرند.
سیموس ملک‌افضلی، تحلیلگر وب‌سایت «اینترنشنال ریویو» می‌گوید تردیدی وجود ندارد که «در صورت بروز جنگ داخلی یا بین‌المللی در منطقه، داعش به سرعت وارد مهلکه خواهد شد.» وی افزود: «اگر داعش بتواند به فلات ایران نفوذ کند، فکر نمی‌کنم که آمریکا دیگر قادر به شکست آن باشد.»
نیوزویک در ادامه می‌گوید تمامی افرادی که با این نشریه گفت‌و‌گو کرده‌اند اعتقاد دارند که سرنگونی نظام جمهوری اسلامی ایران در آینده قابل‌تصور بسیار بعید است؛ به‌رغم وجود کمپین فشار حداکثری و تحریم‌های اقتصادی دولت ترامپ. تجربه به آمریکا یادآور می‌شود که تضعیف یا فروپاشی یک حکومت مرکزی معمولا موجب شکل‌گیری موج پناهندگان و دشمنان بسیار قدرتمند‌تری خواهد شد که مقابله با آنها نیاز به راهکار پرهزینه دخالت نظامی دارد.
در سال ۲۰۰۳ زمانی که آمریکا قصد حمله به عراق را داشت، کالین پاول، وزیر وقت خارجه در جمله‌ای معروف به جورج بوش هشدار داد: «اگر نابودش کنی، میراث‌دار نابودی خواهی بود.» یک سال بعد، آمریکا بر کشوری با جمعیت ۲۵ میلیون نفری تسلط یافته بود و میراث‌دار کشوری جنگ‌زده بود که داعش از آن متولد شد. از این رو سرنگونی حکومت ایران که دارای جمعیت بسیار بزرگ‌تر از این کشورها است، بدون تردید پیامدهای مخرب‌تری را هم به همراه خواهد داشت.
